Microsoft Word vencur 2015. doc
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
60
az həcmli start kapitalla fəaliyyətə başlamaq imkanı və digər cəhətləri kiçik biznesin müsbət məziyyətlərini ifadə edir. Aqrar sektorda kiçik təsərrüfatçılıq formaları çoxukladlı iqtisadiyyatın mühüm tərkib hissəsidir. Hazırda kəndli (fermer) təsərrüfatları, şəxsi yardımçı təsərrüfatlar və digər kiçik təsərrüfatçılıq formaları kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı, emalı və realizasiyası ilə məşğul olur və müxtəlif növ xidmətlər göstərirlər. Kiçik aqrobiznes subyektləri bir sıra funksiyaları yerinə yetirərək kəndin həyat tərzini və xalqın adət ənənələrini qoruyub saxlayırlar; məşğulluq səviyyəsinin yüksəldilməsinə və əhalinin gəlirlərinin artırılmasına səbəb olurlar; ə halinin orta təbəqəsinin formalaşmasına zəmin yaradırlar; kənd mənzərəsini qoruyub saxlayır və kənd yerlərində ekoloji vəziyyəti yaxşılaşdırırlar. Kiçik əmtəə istehsalçılarının xüsusi maliyyələşdirmə mənbələrinin olmaması ucbatından onlar kənd təsərrüfatı kreditlərinin alınmasında müəyyən çətinliklərlə üzləşirlər. Kommersiya bankları kiçik aqrobiznesin tələbatının ödənilməsini təmin edən ixtisaslaşmış kredit texnologiyaları işləyib hazırlamamışlar. Kiçik aqrobiznesə maliyyə-kredit dətək mexanizmlərindən biri dövlət təminatı fondlar sistemi ola bilər. Aqrar sektorda fəaliyyət göstərən, xarici maliyyə və kredit resurslarına faktiki çıxışı olmayan təsərrüfat subyektlərinə kiçik əmtəə istehsalçıları və istehlak kooperativi formasında onların birliklərinin müxtəlif tipləri aiddir. Kiçik aqrobiznes subyektləri üçün bank kreditləşməsindən istifadə ilə bağlı problemin həlli mikromaliyyələşmə vasitəsilə mümkündür. “Üçüncü dünya” ölkələrində mikromaliyyələşmə proqramı “kasıbçılıqla mübarizə” aləti kimi reallaşdırılır və əsasən xeyriyyəçilik xarakteri daşıyır. Lakin postsovet məkanında, o cümlədən Azərbaycan Respublikasında mikrokreditləşmə proqramı başlanğıcda kiçik müəssisələrin maliyyə tələbatının ödənilməsinə yönəldilir və bazaryönümlü xarakter daşıyır. Mikrokreditləşmənin biznesin maliyyələşdirilməsinin digər formalarından fərqli cəhəti ssudanın böyük məbləğdə olmamasıdır, lakin mikrokredit üçün vahid standart mövcud olmadığına görə onun məbləğinin həddi müxtəlif ola bilər. Belə ki, dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində mikrokreditin həddi 61
adətən 500 ABŞ dolları civarındadır (təcrübədə bəzən bu rəqəm 1min dollara çatır). Mikrokreditləşmə hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarların sayının və vergi daxilolmalarının artması, bank sektorunun vasitəsilə kiçik müəssisələrin gələcək inkişafı üçün kredit tarixinin olması ilə əlaqədar məsələlərin həllinə imkan verir. Mikrokreditləşmə maliyyə resurslarına daim ehtiyacı olan, ancaq bank xidmətlərindən istifadə etmək imkanı olmayan kiçik müəssisələrin tələbatının ödənilməsinə xidmət edir. Son illər həm bazarın potensial iştirakçıları tərəfindən, həm də dövlət hakimiyyət orqanları və sahibkarlıq cəmiyyəti tərəfindən mikrokreditləşmə xidmətinə marağın artması müşahidə olunur. Mikrokreditləşdirmə təşkilatlarının kiçik biznesə mikrokreditləşmə xidməti göstərən çoxsaylı təşkilati-hüquqi formalarından aşağıdakı qrupları ayırmaq olar: - bütün tip kredit kooperativləri; - kiçik sahibkarlığa dəstək dövlət regional və bələdiyyə fondları, hansıki bank lisenziyası almadan kredit vermək hüququ vardır; - kiçik sahibkarlığa dəstək
xüsusi fondları və beynəlxalq mikromaliyyələşmə təşkilatları; - kommersiya banklarının kredit resurslarını almağa imkanı olmayan kiçik sahibkarlıq subyektlərinə qısamüddətli borc şəklində maliyyə yardımının göstərilməsi; - borc vəsaitlərdən istifadə olunması və kredit tarixinin genişləndirilməsi üzrə təcrübənin əldə edilməsində kiçik müəssisələrə və fərdi sahibkarlara yardım göstərilməsi, hansıki onları kommersiya banklarının potensial müştərilərinə çevirir. Maliyyə xidməti kənd təsərrüfatında və ixrac yönümlü məhsullar istehsal edən sahələrdə kiçik müəssisələrin sosial əhəmiyyətli layihələrini maliyyələş- dirmək üçün təqdim edilir. Mikrokreditləşmə dəstəyi subyektlərin vəsaitlərinin cəlb edilməsinə və onların müsabiqədə iştiraklarına hesablanılır, kreditlər üzrə faiz dərəcəsinin subsidiyalaşdırılması planlaşdırılır ki, bu vəsaiti mikromaliyyələşmə təşkilatı kommersiya bankından alır. Ekspert qiymətləndirməsinə görə bank kreditləri üzrə faiz dərəcəsinin yarısının subsidiyalaşdırılması son borcalan üçün
62
faiz dərəcəsinin ikiqat azalmasına səbəb olur. Bununla əlaqədar kiçik aqrobiznes müəssisələrinə maliyyə-kredit dəstəyinin bu formasının səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi problemi tədqiq edilməlidir. Bu zaman kiçik müəssisələr üçün kreditlərin alınması imkanları; kreditlərin təqdim edilməsi şərtləri; kiçik biznesə regional dəstəyin maliyyə-kredit mexanizminin səmərəlilik göstəriciləri kimi məsələlərin həllinə ciddi diqqət yetirmək gərəkdir. Kiçik müəssisələr mikrokreditlər almaq üçün aşağıdakı şərtlərə mütləq riayət etməlidirlər: - müəyyən vaxt müddətində kreditlər üzrə faiz dərəcəsinin həcmi məhsulun realizasiyasından alınan mənfəətdən az olmalıdır; - xalis mənfəətin həcmi borc öhdəliklərini üstələməlidir. Kiçik aqrobiznesə regional dəstəyin maliyyə-kredit mexanizminin fəaliyyət göstərməsinin məqsədi konkret region üçün daha əhəmiyyətli sosial-iqtisadi məsələləri: yeni iş yerlərinin yaradılması; regional büdcənin möhkəmləndirilməsi; regionun iqtisadiyyatının strateji əhəmiyyətli sahələrinin inkişafına kömək göstərilməsi; kiçik biznes müəssisələrində ixrac yönümlü məhsullar və defisit ə mtəə və xidmətlər istehsalının artırılması; sosial əhəmiyyətli məhsul istehsalı və s. məsələləri həll etməkdən ibarətdir. Bu məqsədin formalaşması kiçik biznesə regional dəstəyin maliyyə-kredit mexanizminin effektiv fəaliyyəti üçün əlverişli şə raiti müəyyənləşdirməyə imkan verir. Belə şərait həm müvafiq maliyyə-kredit dəstəyi almış kiçik müəssisələrin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyəti prosesində yaranan daxili (endoqen) effekti, həm də kiçik müəssisələrin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinə münasibət üzrə xarici (ekzoqen) effekti nəzərə alır. Beləliklə, maliyyə-kredit dəstəyinin alınması zəruriyyətini dərk edərək kiçik müəssisələr müəyyən məqsəd (əsas fondların təzələnməsi, dövriyyə vəsaitlərinin artırılması, investisiya layihələrinin reallaşdırılması, yeni kiçik müəssisələrin yaradılması) üçün özlərinin gələcək inkişafına yönəldiləcək müəyyən müddətə zəruri maliyyə-kredit resursları alırlar. Maliyyə-kredit dəstəyinin müxtəlif formalarından istifadə etməklə kiçik müəssisələrin sonrakı fəaliyyəti səmərəlilik göstəricilərinin yükksəldilməsində, yəni istehsalın və mənfəətin artırılmasında, rentabelliyin yüksəldilməsində təzahür edən daxili Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|