Microsoft Word vencur 2015. doc
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
63
(endoqen) effekti formalaşdırır. Bu öz növbəsində ümumi daxili məhsulun artmasına, yeni iş yerlərinin yaradılmasına, büdcəyə vergi daxilolmalarının çoxalmasına, xüsusi gəlir mənbələrinin formalaşmasına gətirib çıxarır. Kənd təsərrüfatının inkişafında kiçik müəssisələrin (fərdi sahibkarlar, ailə kəndli və ev təsərrüfatlarının) rolu və əhəmiyyəti ilbəil artır. Belə ki, Azərbaycanın kənd təsərrüfatının ümumi məhsulunda kiçik aqrobiznes subyektlərinin xüsusi çəkisi 1995-ci ildəki 67,9 faizdən artaraq 2014-cü ildə 92,3 faizə çatmış, kənd təsərrüfatı müəssisələri və sair təşkilatların xüsusi çəkisi isə müvafiq olaraq 32.1 faizdən 7,7 faizə enmişdir (cədvəl 6).
Kənd təsərrüfatı müəssisələri və sair təşkilatlar 32,1 2,1
3,7 5,0
5,2 6,6
6,9 7,7
Fərdi sahibkarlar, ailə kəndli və ev təsərrüfatları 67,9 97,9
96,3 95,0
94,8 93,4
93,1 92,3
Yekun 100
100 100
100 100
100 100
100
Təhlil göstərir ki, kiçik aqrobiznes subyektlərinin istehsal etdikləri məhsulun sahə strukturunda bitkiçilik məhsullarının xüsusi çəkisi 2000-ci ildəki 55,1 faizdən 2014-cü ildə 48,5 faizə enmiş, heyvandarlıq məhsullarının xüsusi çəkisi isə müvafiq olaraq 44,9 faizdən 51,5 faizə çatmışdır (cədvəl 7).
Azərbaycan Respublikasında fərdi sahibkarlar, ailə və ev təsərrüfatlarının istehsal etdikləri məhsulların sahə strukturu, faizlə Təsərrüfat kateqoriyaları llər 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 Bitkiçilik məhsulları 55,1 54,9
52,6 52,6
52,2 51,4
48,5 Heyvandarlıq məhsulları 44,9 45,1
47,4 47,4
47,8 48,6
51,5 Yekun
100 100
100 100
100 100
100 Mənbə: Azərbaycanın statistik göstəriciləri 2015. Bakı, 2015, s.493-ün məlumatları əsasında tərtib edilmişdir.
64
Azərbaycanın Mərkəzi Bankı yanında Mərkəzləşdirilmiş Kredit Reyestrinin hesabatında qeyd edilir ki, ölkədə kredit götürən götürən fiziki şəxslərin sayı son illər kəskin şəkildə artmışdır. Götürülən kreditlər biznesin inşafına deyil, konkret olaraq hansısa problemin həllinə, yaxud istehlaka yönəldilir. Kreditlərin 35 faizini istehlak kreditləri təşkil edir, hansıki kommersiya banklarından 25-30 dərəcəsi ilə alınır. Halbuki çox Avropa ölkələrində istehlak kreditlərinin faiz dərəcəsi 2-3 faiz civarındadır. Qaytarılmayan kreditlərin həcmi bir milyard manata çatır. Əgər Azərbaycanın bank sferasının çox kiçik olmasını nəzərə alsaq, bu vəsaitin qaytarılmaması gələcəkdə bank sistemində ciddi problemlər yarada bilər.
Fiziki şəxslər götürdükləri kreditləri kiçik biznesin inkişafına yönəltmək üçün kredit sferasında inhisarçılığın aradan qaldırılması, böyük xarici bankların kredit bazarına daxil olmasına əlverişli şəraitin yaradılması və bazarda sağlam rəqabət mühitinin formalaşdırılması yolu ilə istehlak kreditləri üzrə faiz dərəcəsini azaltmaq gərəkdir. 3.2. Sahibkarlığın maliyyə-kredit infrastrukturunun innovasiyalı formalarının inkişafı
nnovasiya – intellektual fəaliyyətin hər hansı yeni obyekt (sistem, texnoloji avadanlıq, mal, xidmət və s.) şəklində, yaxud əvvəlki analoqlarından tamamilə fərqli obyekt şəklində son məhsuldur (elmi-texniki tədqiqatlar, elmi-texniki kəşflər və ixtiralar, elmi ideyalar) [5, s.9]. ASK-nın dəqiq inkişaf siyasəti, möhkəm maddi-texniki bazanın, bazar və sosial infrastrukturun yaradılması üçün real dövlət dəstəyi, effektiv idarəetmə və tənzimlənmə mexanizmi olmadıqda aqrar sənaye istehsalının səmərəliliyinin və rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsi yalnız mövcud ehtiyatlardan daha səmərəli istifadə əsasında reallığa çevrilə bilər. Onlardan yeniliklərin və innovasiya yönümlü texnologiyaların tətbiqini, təşkilati layihələrin reallaşdırılmasını, yeni istehsal funksiyalarının yerinə yetirilməsini xüsusi vurğulamaq lazımdır. Perspektiv bitki sortlarının və yüksək məhsuldarlıqlı cins heyvanların yetişdirilməsi texnologiyalarının yüksək dəyərliliyi və unikallığı françayzinqi kiçik Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|