Həsənov Yusifəli Lətif oğlu
92
əlaqələrinin qurulması və möhkəmləndirilməsi nəzərdə tutulurdu
[22, v.2]. Sazişin 2-ci maddəsində göstərilirdi ki, tərəflər ali
məktəblər arasında mühazirələr oxumaq, fikir və təcrübə mü-
badiləsi aparmaq üçün professor və müəllim heyəti mübadilə-
sinə şərait yaradacaqlar. Bu, idman təhsili sahəsinə də aid olun-
muşdu. Sazişin 3-cü maddəsində isə hər iki tərəf öz imkanları
daxilində bir-birinə təhsil təqaüdü, universitetlərdə və institut-
larda oxumaq üçün yer ayırmalı, hər iki ölkədə tələbələrin oxu-
masına kömək məqsədilə onlara mümkün olan güzəştləri et-
məlidir. Sazişin 10-cu maddəsinə əsasən tərəflər gənclər və id-
man nümayəndə heyətlərinin qarşılıqlı gediş-gəlişi və bu sahə-
lərdə məşğul olan təşkilatların əməkdaşlığına şərait yaratmaq
barəsində öz üzərlərinə təəhhüdlər götürürlər. Təəssüf ki, gös-
tərilən müqaviləyə baxmayaraq, Liviya ilə idman əlaqələrimiz
demək olar ki, çox zəif inkişaf etmişdi.
Azərbaycan Respublikası tərəfindən Afrika ölkələrindən
olan Sudanla da beynəlxalq idman əlaqələrinin qurulmasına
cəhdlər göstərilmiş, 10 yanvar 1995-ci ildə Sudan səfiri ilə id-
man nazirliyində görüş keçirilmiş, hər iki ölkənin müvafiq nazir-
likləri arasında əməkdaşlıq haqqında saziş bağlamaq barədə ra-
zılığa gəlinmişdir [35, v.1]. Elə bu əsasla da gənclər və idman
sahəsində Sudanla sazişin layihəsi hazırlanmışdır. Lakin Sudan-
da mərkəzi hakimiyyətin zəifliyi, baş verən vətəndaş müharibəsi
və bununla əlaqədar olan digər məsələlər əlaqələrimizin inkişafı-
na maneə olmuşdu.
Məlumdur ki, beynəlxalq əlaqələrimizdə İsrail dövlətinin
özünəməxsus yeri vardır. Tədqiqat üçün seçdiyimiz dövrdə bu
dövlətlə də idman əlaqələrimiz böyük maraq kəsb etmişdir. La
-
kin bu sahədə əlaqələrimiz digər sahələrlə müqayisədə cox zəif
olmuşdur. Elə buna görə də İsrail və Azərbaycan arasında idman,
eyni zamanda gənclər və turizm sahələrində əlaqələri genişlən
-
dirmək və gələcək əməkdaşlıq perspektivlərini müzakirə etmək
məqsədilə 27–28 iyun 2005-ci ildə nazir Ə.Qarayev İsrailə səfər
etmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, İsraildə bu sahə ilə dövlətin
Azərbaycan Respublikası beynəlxalq idman və turizm əlaqələri sistemində
(1991-2005-ci illər)
93
təhsil, mədəniyyət və idman nazirliyi məşğul olur [18, v.3]. Ke
-
çirilən bütün görüşlər zamanı təkcə sözügedən sahələrə deyil,
Azərbaycanda baş verən sosial və iqtisadi proseslərə, həmçinin
Qarabağ probleminə geniş yer verilmiş və ölkəmizin haqlı möv
-
qeyi qarşı tərəfə çatdırılmışdır. Nəticədə, idman sahəsində əlaqə
-
lərimizin hüquqi bazasını yaratmaq məqsədilə İsrail ilə Azərbay
-
can arasında sazişin layihəsi hazırlanmışdı.
Azərbaycan Respublikası ilə Hindistan arasında nəzərə çar-
pan idman əlaqələri olmamış, lakin bu əlaqələrin yaradılması is-
tiqamətində Azərbaycan və Hindistan arasında mədəniyyət, in-
cəsənət, kinematoqrafiya, təhsil, elm, turizm, idman və kütləvi
informasiya vasitələri sahəsində əməkdaşlıq haqqında sazişin la-
yihəsi hazırlanmışdı (29.12.2005) [15, v.1].
Azərbaycan dövləti müxtəlif əlaqələr kontekstində bizimlə
yaxın qonşu olan İranla beynəlxalq idman əlaqələrinə xüsusi
əhəmiyyət vermişdir. Yuxarıda sadalanan bir çox ölkələrlə oldu-
ğu kimi, İranın gənclər və idman təşkilatları ilə əlaqələrin əsası
mərhum prezident H.Ə.Əliyevin 1994-cü ilin iyulunda Tehrana
səfəri zamanı qoyulmuş, bu əlaqələr Azərbaycan Respublikası
və İran hökumətləri arasında elm, mədəniyyət və humanitar sa-
hələrdə əməkdaşlıq haqqında 1994–1996-cı illər üçün nəzərdə
tutulmuş protokola əsasən tənzim edilməyə başlanmışdı [17,
v.6]. Protokolun maddələrinə uyğun olaraq, nümayəndə heyətlə-
rinin mübadilələri keçirilmiş, idman komandalarının və ayrı-ayrı
idmançıların hər iki tərəfin təşkil etdiyi müxtəlif idman yarışla-
rında iştirakına xüsusi diqqət yetirilmişdi. Lakin həmin protoko-
lun 9-cu və 13-cü maddələrinə əsasən ezam olunan heyətlərin
ölkəyə qədərki yol xərclərindən başqa, bütün xərcləri dəvət edən
tərəfin öz üzərinə götürməsi nəzərdə tutulmasına baxmayaraq
İrana daxil olan hər bir idmançıdan 42 ABŞ dolları məbləğində
rüsumun tələb edilməsi protokolun işləkliyini şübhə altına al-
mışdı. Sonradan Gənclər və İdman Nazirliyi ilə İranın səfirliyi
arasındakı razılığa əsasən idmançıların viza üçün ödənişdən
azad olması haqqında razılıq əldə edilmişdi [17, v.7]. 1994-cü
Həsənov Yusifəli Lətif oğlu
94
ilin axırında İran tərəfinin dəvəti ilə idman nazirliyinin nüma-
yəndə heyəti İranda olmuş, əməkdaşlığı daha da genişləndirmək
üçün danışıqlar aparılmışdı. Daha sonra iki dövlət arasında 9 de-
kabr 1994-cü ildə imzalanmış mədəniyyət sahəsində əməkdaşlıq
haqqında sazişin 12-ci maddəsində göstərilir ki, tərəflər hər iki
ölkənin idman təşkilatları arasında əməkdaşlığı təşviq etməli, id-
man komandaları arasında dostluq yarışlarının keçirilməsinə şə-
rait yaratmalı, maraq doğuran sahələr üzrə məşqçilərin cəlb
olunması üçün lazımi tədbirlər görməli, idmanın maddi–texniki
bazası sahəsində qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığı inkişaf etdirməli,
idman infrastrukturunun və idman səhiyyəsinin yaradılması və
fəaliyyəti sahəsində əlaqələrin inkişafına şərait yaratmalı idilər
[17, “İran İslam Respublikası və Azərbaycan Respublikası ara-
sında mədəniyyət sahəsində əməkdaşlıq haqqında saziş”]. Döv-
lətlərarası hüquqi sənədlərin məğzinə uyğun olaraq 23 yanvar
1995-ci ildən ölkəmizin cüdo üzrə yığma komandası İranda ke-
çirilən “Dəheye Fəcr” beynəlxalq turnirində iştirak etmişdi.
Ümumiyyətlə, ölkəmizin müxtəlif idman növləri üzrə yığma ko-
mandaları hər il İslam inqilabının ildönümünə həsr edilmiş bey-
nəlxalq “Fəcr” turnirində, həmçinin sərbəst və yunan-Roma gü-
ləşi növləri üzrə Tehranda ənənəvi olaraq keçirilən “Taxtinin”
kuboku uğrunda beynəlxalq turnirdə müntəzəm iştirak etmişlər.
Məhz sonra bağlanan müqavilə və görülən işlər nəticəsində
1996-cı ildə bədən tərbiyəsi və idman tədbirləri və yarışlarında
iştirak etmək üçün Azərbaycandan İrana 536 nəfər idmançı rü-
sum tutulmadan viza verilərək göndərilmiş, eyni dövrdə Azər-
baycanda keçirilən beynəlxalq yarışlara İrandan isə 40–50 id-
mançı gəlmişdi [17, v.10]. Bu idmançılar müxtəlif turnirlərdə,
ayrı-ayrı yarışlarda iştirak etmişlər. Təsadüfi deyil ki, Azərbay-
canın 1996-cı ildə ən çox idman əlaqələri İranla olmuşdu [17,
v.12]. Ümumiyyətlə, Azərbaycan Respublikası ilə İran İslam
Respublikası arasında bədən tərbiyəsi və idman sahəsində əla-
qələr xeyli möhkəmlənmişdi. Hər il İranda keçirilən müxtəlif id-
man yarışlarında Azərbaycandan 300 nəfərdən artıq nümayəndə
Dostları ilə paylaş: |