~ 171 ~
başladı.
1930-cu ildə Azərbaycan Respublikasının inzibatı - ərazi
quruluşunda bir sıra dəyişiliklər və yeniliklər edildi. Quba
qəzasının Dəvəçi nahiyyəsi əvəzinə Dəvəçi rayonu yara-
dıldı. Rayonun yaradılması ilə əlaqədar olaraq onu idarə
edilməsi üçün icra orqanları təşkil edilməyə başladı. Rayon
təhsilinə rəhbərlik işini həyata keçirmək üçün rayon Xalq
Maarif Şöbəsi təşkil edildi. Maarif Şöbəsi iki tabeli büdcə
təşkilatı idi, həm rayon rəhbərliyinə, həm də respublika Maarif
Nazirliyinə tabe idi. Rayon Xalq Maarif Şöbəsinin ilk
rəhbəri isə Feyruz Hacıyev oldu. Rayon Maarif Şöbəsinin
yaranması rayonda təhsil sisteminə aid olan məktəb və
müəssisələrdə vahid qayda- qanunun yaranmasına, eləcə də
təhsilin gələcək inkişafına güclü təkan verdi.
Otuzuncu illərin əvvəllərindən başlayaraq məktəblərdə
keçirilən təlimin ideya-siyasi məzmununda bir sıra dəyişiliklər
edildi. 1931-1932-ci illərdə ümumtəhsil məktəbləri üçün yeni
dərsliklər, yeni proqram və dərs planları işlənib hazırlanmağa
başladı. Bu vaxta kimi məktəblərdə tətbiq olunan laboratoriya
üsulu ləğv edildi. Onun yerinə isə sinif-dərs sisteminin tətbiq
olunması qərara alındı. Həmin dövrlərdə 8-10 yaşlı uşaqlar
üçün artıq ibtidai icbarı təhsilin tətbiq edilməsi işinə başlanıldı.
1934-cü ildə Dəvəçibazar və Pirəbədil 5-illik məktəb-
ləri 7-illik məktəbə çevrilib. Beləliklə, Dəvəçi rayonunda
yeddillik təhsilin binövrəsi qoyulub. Arxiv məlumatlarından
görünür ki, bu iki məktəb rayonda yeddillik təhsilin tale
yüklü məsələlərini uğurla həll edilməsində yaxından iştirak
ediblər.
1935-ci ildə respublikamızın ümumtəhsil məktəbləri-
nin təsnifatında bir sıra dəyişikliklər edildi. I (5-illik ) və II
(4-illik) dərəcəli məktəblər ləğv edildi. Onun yerinə I-IV
siniflərdən təşkil edilmiş ibtidai, I-VII siniflər üzrə fəaliyyət
göstərən natamam orta, eləcə də I sinifdən X sinfə kimi tədris
~ 172 ~
işini tam həyata keçirən orta məktəblər yaradıldı.
1935-ci ildə yeddillik icbarı təhsilə keçid Dəvəçibazar
məktəbində böyük canlanmaya səbəb oldu. Şabran bölgəsinin
aran hissəsində müstəsna rol oynayan bu məktəbdə sanki təhsil
çiçək açmağa başladı. Rayonda və bu məktəbdə işləyən
müəllimlərin, eləcə də burada oxuyan şagirdlərin sayı xeyli
dərəcədə artdi.
1936-cı ildə respublikamızda “Əməkdar ibtidai və
orta məktəb müəllimi” fəxri adı təsis edildi. Bundan əlavə
ümumi icbarı təhsilin tam yerinə yetirilməsinin nəticəsi olaraq
icbarı 7-illik təhsilə keçilməsi qərara alındı. Beləliklə döv-
lətimiz Azərbaycanda orta təhsilin şəbəkəsinin genişləndiril-
məsi haqqında öz strategiyasını bəyan etdi.
Dəvəçibazar orta məktəbinin ilk görünüşü – 1937-ci il
1937-ci ildə rayonumuzda ilk dəfə olaraq Dəvəçibazar
və Pirəbədil kənd yeddillik məktəbləri orta təhsilə keçdi.
Dəvəçibazar məktəbinə S.M.Kirovun, Pirəbədil kənd orta
məktəbinə isə V.V.Kuybışevin adı verildi.
Əldə edilən məlumatlara görə Dəvəçibazar orta
məktəbin ilk direktorları İsa Həsənov, Cabbar Kazımov və
~ 173 ~
M.Əhmədov olublar. Məlumatlarda təlim-tərbiyə işləri
üzrə ilk direktor müavinlərinin Soltan Soltanov və Rəsul
Quliyevin olduğu qeyd edilir. Həmin dövrdə məktəbə
Azərbaycan Respublikası Maarif Nazirliyi tərəfindən bir
neçə nəfər gənc mütəxəssis –müəllim göndərilmişdi. Fizika
müəllimi Musa Ağazadə, digər fənlərdən dərs deyən Aslan
Aslanov, Abduləziz Salahov, Həsən Xələfov, Rza Süley-
manov, ədəbiyyat müəllimi Nacı Mehdiyev, tarix müəllimi-
Gəncəli Kazım müəllim, tarix müəllimi Lənkaranlı Heybət
Quliyev, xarici dil müəllimi Nəzifə İsmayılova və başqaları
məktəbin ən fəal müəllimləri idilər.
ARAYIŞ. O vaxtlarda rayonda orta təhsil qarşısında
qoyulan vəzifələri yerinə yetirmək üçün Dəvəçibazar və
Pirəbədil məktəblərinin hər ikisi böyük məsuliyyət daşıyırdı.
Dəvəçi rayonunda orta təhsil planını icra etmək məqsədilə
rayon ərazisi iki yerə bölünmüşdü. Elçidən ( yəni indiki Bakı-
Dərbənd yolundan) aşağıda yerləşən məktəblər Dəvəçibazar
məktəbinə, elçidən yuxarıda yerləşən məktəblər isə Pirəbədil
məktəbinə təhkim edilmişdi. Bir sözlə, bu iki məktəb arasında
aşağıdakı qaydada bölgü aparılmışdı:
Dəvəçibazar kənd orta məktəbinə təhkim olunan məktəb-
lər: Dəvəçikənd məhəlləsi, Güləmli, Sincanboyad, Kuybışev
(indiki Dəvəçikənd), Gəndov, Rəhimli, Mollakamallı, Sovxoz
(indiki Ağalıq), Çölquşçu, Xəlilli, Aygünlü, Çayqaraqaşlı,
Uzunboyad, Acıqaraqaşlı, Şahnazərli, Söhbətli, Ot sovxozu,
Alayer, Sarvan və s.
Pirəbədil kənd orta məktəbinə təhkim olunan məktəblər:
Zöhramı, Uqah, Orta Əmirxanlı, Baş Əmirxanlı, Şıxlı, Mumlu,
Düzbilici, Dağbilici, Qələgah, Zağlı, Ləcədi, Bilici Qorğan,
Leyti, Çinarlar, Sumaqova-Qazma, İdrisi, Sumaqova, Zeyvə,
Pirəmsən, Xəlfələr, Künçal, Nohurlar, Kilvar və s.
1930-40-cı illərdə rayon Xalq Maarif Şöbəsinə Feyruz
Hacıyev, Nəbi Rzayev, Əhəd Rzayev, Əli Cavadov və
