Microsoft Word zulfikar tez doc

 

 

5 

  

 

 

Şekil 1.1. Etanolün moleküler yapısı (http://www.ecosofia.org/files/Etanol.jpg) 

 

Etil  alkol;  dezenfektan  bir  madde  olup  ispirto,  kolonya,  parfüm,  boya, 

tentürdiyot  ve  özel  temizlik  maddeleri  yapımında  kullanılır.  Düşük  donma 

noktasından dolayı antifiriz olarak da kullanılmasına rağmen en çok içki üretiminde 

tüketilmektedir (Jones ve ark., 1997).  

 

Alkol, fermantasyon ve  distilasyon olmak üzere  başlıca iki  yoldan  elde edilir. 

Fermantasyonda;  başlıca  yaş  ya  da  kuru  meyve  ve  tahılların  içinde  bulunan  glikoz 

ünitesi  taşıyan  oligosakkaritler  (şekerler)  ile  polisakkaritlerin  (nişasta)  maya 

mantarları  tarafından  fermantasyonu  ile  elde  edilir.  Genellikle  fermantasyon 

ortamında alkol konsantrasyonu %15-17’ye eriştiğinde fermantasyon durur. Bu yolla 

daha  düşük  konsantrasyonda  alkol  elde  edilemez.  Bira,  şarap,  vermut  ve  likör  gibi 

içkiler  bu  yöntem  ile  elde  edilirler.

 

Alkol  konsantrasyonunun  artırılması  veya  saf 

etanol elde edilmesi ancak distilasyonla olur. Distilasyon; fermantasyon sonucu elde 

edilen ve sudan daha düşük kaynama noktasına sahip bulunan etil alkolün uçurularak 

sudan ayrılması ve toplanması esasına dayanır. Rakı, votka, cin, viski ve kanyak bu 

yolla elde edilen içkilere örnek gösterilebilir (Soysal ve Çakalır, 1999; Yalçın, 2006). 

Etil  alkolün  içerdiği  sudan  tamamen  ayrılması  istendiğinde  önce  kurutucular  ile 

sudan ayrılır daha sonra tekrar tekrar distile edilerek saf alkol elde edilir.  

 

Petrokimya  endüstrisinde  ise  etilenin  su  ile  reaksiyonuyla  %96’lık  alkol 

endüstriyel olarak elde edilir. 

---

 

 

6 

H

2

C CH

2

H

2

O

C

2

H

5

OH

 

 

Fermantasyon  ürünü  içkilerden  bira  içinde  %2-6,  şarapta  %10-15  oranında 

alkol  vardır.  Distile  içkilerden  likörler  %30-32,  rakı,  kanyak,  viski,  cin  ve  votka 

%40-50  oranında  etil  alkol  içermektedir.  Distile  içkilerin  sertliğini,  içerdiği  alkol 

miktarını  belirtmek  üzere  standart  bir  ticaret  ölçüsü  olarak  alkol  derecesi  için 

“proof” deyimi kullanılmıştır. “Alkol Derecesi (proof)” alkol yüzdesinin iki katıdır. 

Şarapta ise genellikle alkol yoğunluğu %10’dur (alkol derecesi 20; ancak bu sistem 

şaraplarda  kullanılmaz).  Biraların  alkol  içeriği  etiketinde  nadir  olarak  belirtilir. 

Birada genellikle %4-5 oranında alkol bulunur (alkol derecesi 8-10). Đçerisinde %50 

volüm  alkol  bulunan  viski  ise  100  “proof”  kabul  edilmiştir  (Baban  ve  ark.,  2003; 

Özen, 1980) 

 

1.2. Etil Alkolün Farmakokinetiği 

 

Alkolün  toksik  etkilerinin  büyük  bir  çoğunluğu  metabolik  işlevlerdeki  geniş 

değişkenlik nedeniyledir. Đnsanlarda alkolün eliminasyonu ve metabolizmasına etkili 

farmakokinetik  ve  farmakogenetik  faktörlerin  anlaşılması  alkol  zehirlenmesi,  alkol 

kötüye kullanımı ile ilişkili farmakolojik ve bağımlılık gibi olumsuz sonuçları daha 

anlaşılır hale getirecektir (Bosron ve Li, 1987). 

 

1.2.1. Emilimi 

 

Alkol  ağızdan,  solunumla  akciğerlerden  ve  enjeksiyon  yolu  (intravenöz)  ile  vücuda 

girebilir. Ancak kullanımı en çok alkollü içki şeklinde olduğu için oral yol önemlidir 

(Tietz,  1986).  Oral  yolla  alınan  etil  alkol,  hemen  gastrointestinal  sistemden 

absorblanarak vücut sıvılarında homojen olarak yayılır. Alındıktan beş dakika sonra 

kanda belirir. Kan maksimum düzeyine ise 1-2 saat içinde erişir; kan-beyin engelini 

de aşarak serebral fonksiyonu etkiler. Vücut sıvı ve dokularında etil alkolün dağılma 

---

 

 

7 

hızı, dokunun büyüklüğüne, geçirgenliğine ve kan akışına bağlıdır (Dundee ve ark., 

1971;  Agarwal  ve  Goedde,  1990;  Agarwal  ve  Goedde,  1992).  Absorpsiyon  hızının 

fazla olması ise, sıvı olmasına, molekülünün ufak olmasına ve iyonize (pKa = 16 , 25 

o

C’de) olmasına bağlıdır (Kayaalp, 2002).  

 

Alkol,  aç  karnına  alındığında  içilen  miktarın  yaklaşık  %20’si  mideden,  geri 

kalanı proksimal ince bağırsak, duodenum ve üst jejunum tarafından absorbe edilir. 

Đncebağırsaktan  olan  absorbsiyon  hızı,  mideden  emilim  hızına  göre  daha  fazladır. 

Emilimden  sonra  etanol  portal  damardan  geçerek  karaciğere  ulaşır  (Kayaalp,  1995; 

Riveros-Rosas  ve  ark.,  1997).  Mide  dolu  olduğu  zaman  özellikle  yağlı  besinlerle 

dolu  mideden  absorbsiyon  yavaşlar;  ayrıca  bu  durumda  midenin  boşalma  süresinin 

uzaması  nedeniyle  ince  bağırsağa  geçiş  gecikir  (Kayaalp,  1995;  Harper  ve  Corry, 

1987; Klassen ve ark., 2001).  

 

Alınan  içki  cinsi  de  absorbsiyonu  etkiler.  Damıtılarak  hazırlanan  ve  alkol 

konsantrasyonu %20’den fazla olan alkollü içkiler daha çabuk absorbe olur. Şarap ve 

bira gibi nispeten düşük konsantrasyonda alkol içeren içkiler ise daha yavaş absorbe 

edilir.  Đçindeki  alkol  oranı  yüksek  olursa,  pilorospazm  gelişir  ve  alkolün  ince 

bağırsağa  geçişi  engellendiği  için  absorbsiyon  gecikebilir.  Yağlı  yiyecekler  ise 

midenin boşalmasını geciktirerek alkolün emilimini yavaşlatır (Tietz, 1986; Kayaalp, 

1995). 

 

Etanol  suda  iyi,  yağlarda  düşük  seviyede  çözünürlüğe  sahiptir.  Aynı  vücut 

ağırlığındaki  kadın  ve  erkeler  özdeş  miktarda  alkol  aldıklarında,  kadınlarda  vücut 

yağ oranı daha fazla olduğu için, kan etanol düzeyi daha yüksek olur (Kayaalp, 1995; 

Riveros-Rosas  ve  ark.,  1997;  Wallgren  ve  Barry,  1970).  Ayrıca  özellikle  kronik 

alkolikler enzim indüksiyonu nedeniyle alkolü çabuk metabolize ettikleri için atılım 

hızı bunlarda çok  yüksektir. Alkolik olmayan kişilerde ortalama olarak eliminasyon 

hızı  100  ml  kanda  saatte  15  mg  (15  mg  /  100  ml/saat)’dır  (Briglia  ve  ark.,  1992; 

Tagliaro ve ark., 1992; Zuba Dariusz ve ark., 2002). 

 

---