__________________Milli Kitabxana__________________
__________________________________________________91
Y u s i f (tək). Mənə nə desələr, haqdır. Mən nə edim, nə çarə qılım? Mənim
ürəyimdə bir kin-küdurət yoxdur. Ona görəözgəni də özüm kimi bilirəm və
gözüm görə-görə özümü çürbəcürə bəlalara kiriftar edirəm.... Ah! Bircə Xədicə
ilə görüşüb ürəyimdəki dərdimi deyəydim, bəlkə bir az sakit olaydım. (Fikrə
gedir.) Nə etməli? Hə? Nə tövr edim ki, onunla görüşüm. (Fikrə gedir.)
Cəhənnəmə, nə olar-olsun. Bir kağız yazıb göndərim, nə olar-olsun. (Oturub
istəyir kağız yazsın.)
SƏKKİZİNCİ GƏLİŞ
Qulu və Yusif.
Q u l u (içəri daxil olur). Ağa, Pərzad qarı sizi görmək istəyir.
Y u s i f (qələmi yerə atır).
Qoymazlar bir az rahat olaq, de, yatır. (Fikrə
gedir, Qulu çıxmaq istəyir, birdən Yusif dalınca gedib.)
Y u s i f. Pərzad qarı arada gəzəndi, bu, yəqin sözsüz olmayacaqdır. Qoy
çağırım, görüm nə deyir. A gədə, Qulu! Çağır gəlsin. (Özü oturub yenə kağız
yazmaq istəyir. Pərzad daxil olur.)
DOQQUZUNCU GƏLİŞ
Yusif və Pərzad.
P ə r z a d. Salaməleyküm, Yusif bəy!
Y u s i f (Pərzada diqqətlə baxır). Əleyküməssalam! Pərzad nənə, əyləş
görək.
P ə r z a d (əyləşir). Dəxi nə əyləşim, iş qurtarıb gedibdir.
Y u s i f (təəccüblə). Nə var? Nə olub?
P ə r z a d. Dəxi nə olacaq? Veriblər gedib....
Y u s i f. Kimi?
P ə r z a d. Xədicəni....
__________________Milli Kitabxana__________________
__________________________________________________92
Y u s i f (tərəfə). Guya ki, mən bilmirəm. (Başını bulayır). Genə qoy soruşum
görüm.... (Pərzad tərəfə.) Pərzad nənə! Bu nə xəbərdi sən mənə verirsən?
P ə r z a d. Atamın ərvahına and olsun, oğlumun canıçün, belə gəlinim ölsün
ki, veriblər gedibdir.
Y u s i f. Axı kimə veriblər?
P ə r z a d. Nə bilim, bir bığıyoğuna.... Deyirlər belə, Şirvanda əvvəlimci
adamdır.
Y u s i f. Necə yəni əvvəlimci?
P ə r z a d. Nə bilim, deyirlər Şirvanın yarısı onundur, o qədər qoyunu, malı,
mülkü, maşı vardır ki, itinə də tök.... Deyirlər belə böyüklər yanında da sözü
ötkün, qılıncı kəskindir.... Hamı deyir ki, Xədicə qızıl mədəninə düşübdür....
Hanı bir belə qapı, mənim qızıma da açılaydı!....
Y u s i f (tərəfə, fikirli). Dövlətli!.... Demə genə gop vurubdur.... (Pərzada
tərəf.) Əgər dövlətə görədir, Xədicə dövlətə aldanıb getməz.
P ə r z a d. Yusif bəy! Qadan ürəyimə, belə şeyi demə. Arvadın kökü kəsilsin,
arvad pulsuz kişini sevməz.... Sən, doğrudur, oxuyubsan, amma vallah, arvad
tayfasını tanımırsan. Mən yaxşı tanıyıram, mənim oğlumu dərdəcər eləyən arvad
deyilmi?
A bu gəlinlərin boynuna ip ölçüm, a bunlar qırılsınlar!
Y u s i f (tərəfə). Yazıq, elə gəlinindən dəm vurur. (Pərzada). A Pərzad nənə!
Gəlinin görünür səni çox incidir?
P ə r z a d. Bıy, onun görüm şamını qara boyuyum! Elə ki, oğlumun beş-altı
şahı pulu var, başına dolanır. Elə ki, yoxdur, biçarənin balasının yediyi çörəyi
burnundan gətirir.... Əbəs yerə, Yusif bəy, arvad sözünə inanma, başına çarə qıl
ki, iş-işdən keçibdir....
Y u s i f. Axı, nə çarə qılım? Hərgah qızı mənə vermirlər, mən küclə
almayacağam ki? (Tərəfə.) Dilim deyir, ürəyim yox.
P ə r z a d. Necə ki, nə çarə?.... Puluna qızırqalanma, belə dua yazdır, kitaba
baxdır.
Y u s i f (tərəfə). Qəribə avam-avam danışır. (Pərzada.) Sonra nə olsun?
P ə r z a d. Heç, nə olacaq? Cadıynan oğlanın da ürəyin bağlat, qızın da.
Y u s i f. Pərzad nənə! Bunlar hamısı boş işdir. (Durub gəzinir, tərəfə.) Çıxıb
getməz evi yıxılmışın qızı. İndi də cadubazlıq ilə məşğul olacayıq. (Fikrə gedir.
Qulu içəri daxil olur.)
__________________Milli Kitabxana__________________
__________________________________________________93
ONUNCU GƏLİŞ
Yusif, Pərzad, Qulu.
P ə r z a d. Əbəs yerə fikrə-zada getmə. Bu iş çox az pula başa gələr.
Q u l u. Ağa Niyaz bəy sizi görmək istəyir.
Y u s i f (təəccüblə). Niyaz bəy?
Q u l u. Bəli.
Y u s i f (tərəfə). Pərvərdigara! Görəsən nə ittifaq üz veribdir. (Mizin üstünü
təmiz edir. Quluya tərəf.) Ay gədə, oraları yığışdır, de, buyursun. (Qulu dişqarı
çıxır.)
P ə r z a d (durur). Mən də gedim, salamat qal. Amma dediyimi elə,
cavansan, yazıqsan. (Gedir).
Y u s i f (kitabları duzəldir). Sağ ol!
(Niyaz bəy daxil olur.)
ON BİRİNCİ GƏLİŞ
Niyaz bəy və Yusif.
N i y a z b ə y. Səlaməleyküm, Yusif bəy!
Y u s i f. Xoş gəlibsiniz, əyləşin. (İkisi də əyləşirlər.)
N i y a z bəy. Yusif bəy! (Yusif xəcalətdən jepə baxır.) Mən çox təəccüb
edirəm ki, bu vaxtadək siz öz dost-düşməninizi tanımırsınız.... Mənim burada
sizinlə açıq danışmağım əbəsdir.... Ümidvaram ki, mən dediyimi başa düşərsiniz.
Y u s i f (başı aşağı). Bəli....
N i y a z b ə y. Amma, bağışlayınız, mən sizə nəsihət edirəm.
Y u s i f. Niyaz bəy! Mən sizi başdan özümə böyük bilmişəm. Ona görə nə
buyursanız, mən sizin qulluğunuzdan çıxmaram....
N i y a z b ə y. Çox sağ ol, əzizim! Bu iş sizin üçün gərəkdir dərs olsun.
Adam hər bivəfa adama çörək verib özünə rəfiq etməz. Yaxşı ki,