Milli Virtual Kitabxananın təqdimatında Erix Mariya Remark
Yüklə 2,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
yaxşı xasiyyətlər həyasız adamlara verilib, ən dözülməz adamlar isə idealpərəstlərdir. Bu, sizi heç düşünməyə vadar etmir? – Allaha şükür ki yox! 52 – Elə olduğunu mən də bilirdim. İndi isə taleyin bədbəxt bəndələrinin yanına gedirəm. Yəni «Oziris»ə... Ona görə deyirəm ki, bəlkə, doktor Veberə lazım oldum... – İnanmıram, doktor Veberə lazım olasınız... – Bakirəlik hələ uzaqgörənlik demək deyil, Ejeni! Bilmək olmaz, birdən lazım olaram. Təxminən, beşə qədər orada olacağam, sonra da mehmanxanaya gedəcəyəm. – Əcəb mehmanxanadır! Yəhudi tövləsi... Ravik geri döndü: – Ejeni, qaçqınların hamısı yəhudi deyil. Yəhudilərin çoxu da yəhudi deyil! Elə adam birdən yəhudi çıxır ki, ağlına gətirməzsən. Mən hətta bir zənci yəhudi də tanıyıram. Kimsəsiz, yazıq adam idi, Çin xörəklərini xoşlayırdı. Dünyanın belə işləri də var... Qız cavab vermədi. İndi də par-par parıldayan nikelli məcməyini təmizləyirdi... Ravik onu görəndə, Buaser küçəsindəki bistroda oturub sellər-sular oynayan pəncərədn çölə baxırdı. Qəflətən, elə bil, başına bir qazan qaynar su töküldü. Əvvəlcə lap şok vəziyyətinə düşdü, nə olduğunu kəsdirə bilmədi. Lakin birdən sıçrayıb qalxdı, stolu yana itələyib, ağzına kimi dolu zalla qapıya tərəf yüyürdü. Sanki, başına hava gəlmişdi. Kimsə qolundan bərk-bərk yapışdı. Geri döndü, heç nə anlamadı: – Nədir? Nə olub? Onu tutan xidmətçi idi. – Pul vermədiniz, müsyö! – Nə? Hə, bu dəqiqə qayıdıram... – Qolunu dartıb çıxardı. Xidmətçi qızardı: – Bizdə elə qayda yoxdur. Siz... – Alın... – Ravik cibindən pul çıxarıb, onun üstünə tulladı və özünü qapıya vurdu... Bir dəstə adamı yarıb, tini sağa buruldu, Buaser küçəsi ilə yüyürməyə başladı... Kimsə arxasınca söydü. Bir az özünə gəldi, daha yüyürməyib, diqqəti özünə cəlb etməmək üçün yeriməyə başladı. «Ola bilməz! – Ürəyindən keçirdi. – Heç ola bilməz! Mən ağlımı itirmişəm... Ola bilməz! Bu sifət... onun sifəti... oxşatmışam... Ah, bu lənətə gəlmiş oxşarlıq! Əsəblərim məni oynadır... O, Parisdə ola bilməz... Almaniyadadır... Berlindədir... Şüşə tamam su idi, yaxşı seçə bilməmişəm. Deyəsən, yanılmışam... Yəqin, elədir...» Kinodan çıxmış adamların arası ilə tələsir, çatdıqca diqqətlə bir-bir hamının üzünə, şlyapasına baxır, gah təəccüblü, gah da narazı baxışlarla rastlaşırdı. Getdikcə başqa sifətlər. Başqa şlyapalar... Boz, qara, göy şlyapalar... Onları bir-bir ötüb keçir, çevirilib baxır, baxırdı... Kleber prospektinə çatanda dayandı. Hə, qadın... Yanında da it... Birdən yadına düşdü! O da arxasınca gəlirdi... Həmin qadını çoxdan ötüb keçmişdi. Tez geri qayıtdı. Qadını uzaqdan görəndə səkinin kənarına çəkildi. Əllərini cibində yumruqlayaraq, diqqətlə, bircə-bircə yanından keçən adamlara baxdı. İt fənər asılmış tirin yanında dayandı, onu imsilədi, yavaş-yavaş ayağının birini qaldırdı. Küçəni «sulayandan» sonra qaçmağa başladı. Ravik birdən hiss elədi ki, boynundan tər sel kimi axır. Bir neçə dəqiqə gözlədi, ancaq o görünmürdü... 53 Küçədə dayanmış maşınların içinə baxdı. Heç kəs yox idi. Geri qayıdıb Kleber prospektindəki metroya qədər getdi. İçəri girib bilet aldı, aşağı düşüb perronda gəzişdi. Adam çox idi. Bir qatar gəlib dayandı, sonra tuneldə yox oldu. Perron boşaldı. Yavaş-yavaş bistroya qayıtdı. Yenə bayaqkı stol arxasında oturdu. Yarım qədəh kalvadosu hələ də dururdu. Onun indiyəcən burada qalması Ravikə yaman qəribə gəldi... Xidmətçi çəkinə-çəkinə ona yaxınlaşdı: – Bağışlayın, müsyö, bilmədim... – Yaxşı, yaxşı, – Ravik onun sözünü kəsdi. – Mənə bir qədəh ayrı kalvados gətirin. – Başqasını? – Xidmətçi stolun üstündəki yarımçıq qədəhə baxdı. – Bunu içməyəcəksiniz? – Xeyr, ayrısını gətirin. Xidmətçi qədəhi götürüb iylədi. – Bu, yaxşı deyil? – Yaxşıdır... Ancaq ayrısını gətirin. – Baş üstə, müsyö. «Yanılmışam, – Ravik ürəyindən keçirdi. – Şüşələr sulu idi, yarısı tutulmuşdu. Yaxşı seçmək olardımı?» Nəzərlərini pəncərəyə, sonra da küçəyə zillədi, diqqətlə pusquda durmuş ovçu kimi gəlib-gedənlərə baxdı və həmin anda köhnə xatirələr təzədən oyandı, kölgəli, tutqun kino lenti kimi gözləri önündə bir-bir keçməyə başladı... ...Berlin. 1934-cü ilin yay axşamı. Gestaponun binası... Qan... Pəncərəsiz, bomboş otaq... Elektrik lampalarının gözqamaşdırıcı işığı... Qana bələnmiş, kəmərli stol... Huşunu itirəndə başını vedrəyə soxmaları, nəfəsinin daralması və sonra da gecələr ayılması. Böyrəkləri, elə bil, qopub içinə düşmüşdü, daha ağrımırdı. Sibillanın əzilmiş, tanınmaz sifəti... Bir neçə mundirli cəllad onu tutub, biri də gülümsəyir, iltifatla, boynuna almasa, arvadını nələr gözlədiyini deyir. Sibillanın meyiti üç gündən sonra tapıldı. Guya, özünü asımışdı... Xidmətçi əlindəki qədəhi stolun üstünə qoydu: – Başqa növdür, müsyö. Köhnədən qalmadır. – Yaxşı, yaxşı, təşəkkür edirəm. – Ravik qədəhi başına çəkdi. Cibindən bir qutu siqaret çıxardı, birini götürüb yandırdı. Əlləri hələ də titrəyirdi. Kibrit çöpünü yerə atıb, bir qədəh də kalvados sifariş verdi. Ona elə gəlmişdi ki, həmin o təbəssümlü sifət idi gözünə görünən. Yox, ola bilməzdi! Ola bilməz ki, Haake Parisə gəlsin. Ola bilməzdi! Xatirələri qovmağa çalışdı. Əlindən bir iş gəlməyə-gəlməyə özünü bu kökə salmağın nə mənası? Onun da vaxtı var. Onların işi bitəndə... Geri qayıdanda... O vaxta qədər... Xidmətçini çağırıb pulunu verdi. Yolda nə qədər çalışdısa da, yenə diqqətlə yanından ötüb keçənlərin üzünə baxırdı... Morozovla «katakomba»da oturmuşdu. – Onun olduğuna inanmırsan? – Morozov soruşdu. – Yox. Ancaq, elə bil, özü idi. Yəqin, çox oxşayırmış. Ya da yaddaşım korlanıb. – Heyif ki, bistroda olmusan. 54 – Hə... Morozov bir anlığa susdu və sonra dedi: – Adamı lap dəli eləyir. Düzdür? – Yox, nəyə görə? – Ona görə ki, dəqiq bilmirsən. – Bilmirəm. Morozov yenə susdu. – Yenə qara basır, – Ravik sözünə davam etdi. – Elə bilirdim, ondan canım qurtarıb. – Belə şeydən heç vaxt yaxa qurtarmaq olmaz. Mənim də başıma gəlib. Xüsusilə ilk günlərdə! İ __________ lk beş-altı ildə! Üçünü Rusiyada tutacağam. Yeddi idilər. Dördü ölüb. İkisini elə öz partiyasında olan adamlar güllələyib. Düz iyirmi ildən çoxdur gözləyirəm. 1917-ci ildən. Sağ qalanlardan birinin yetmiş, ikisinin isə qırx-əlli yaşları var. Çox güman ki, onları tutacağam, atamın heyfini alacağam. Ravik Borisə baxdı. Yaşı altmışı keçsə də, çox gümrah görünürdü. – Tapacaqsan... – Hə... – Morozov yumruqlarını düyünlədi. – Elə onu gözləyirəm. Ona görə də ehtiyatla gəzib-dolanıram. Daha içməyi də azaltmışam. Bəlkə, çox çəkəsi oldu. Gərək, qolumda qüvvə qalsın. Güllə ilə, bıçaqla eləmək istəmirəm. – Mən də... Onlar bir xeyli oturdular. – Şahmat oynayaqmı? – Morozov soruşdu. – Oynayaq. Ancaq gözümə boş taxta dəymir. – Professor indicə qurtaracaq. Levi ilə oynayırdı. Yenə də uddu. Ravik şahmatı gətirməyə getdi. – Siz çox oynamısınız, professor, – dedi. – Demək olar ki, bütün günü... Qoca başını tərpətdi. – Adamın fikrini dağıdır. Şahmat kartdan ağıllı oyundur. Kartda bəxtin gətirə, ya gətirməyə... Ona görə də adamın fikrini dağıtmır. Şahmat isə bir aləmdir. Onu oynayanda xarici aləm yaddan çıxır. – O, batıq gözlərini qaldırdı. – Xarici aləm də hələ kamala yetməyib. Onun rəqibi Levi isə mızıldadı, lakin tez də səsini kəsib, qorxa-qorxa yan-yörəsinə boylandı, sonra professorun dalınca getdi. Onlar iki partiya oynadılar. Sonra Morozov ayağa durdu: – Vaxtdır, gedim, bəşəriyyətin çiçəklənməsi üçün qapıları açım. Sən niyə heç biz tərəflərdə görünmürsən? – Bilmirəm. Təsadüfidir... – Sabah axşam necə? Yüklə 2,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|