Ministry of education of azerbaijan republic sumgayit state university

Magistrantların XXI Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2021-ci il 
340 
Lakin bütün bunlara baxmayaraq Azərbaycan bu məsələnin artıq sülh yolu ilə deyil müharibə yolu ilə 
həllinin labüdlüyü qərarı ilə 44 gün sürəcək şərəfli müharibəyə başladı. 2020- ci ilin 8 noyabr tarixində 
imzalanmış üçtərəfli bəyanatla Dağlıq Qarabaq torpaqları əzəli sahibinə geri qayıtmış oldu. 
ÜMUMTƏHSİL MƏKTƏBLƏRİNDƏ TARİX TƏLİMİNİN TƏŞKİLİNDƏ İSTİFADƏ OLUNAN 
FORMA VƏ ÜSULLARIN ÖYRƏNİLMƏSİ VƏ TƏDQİQİ 
 
Aslanov E.S. 
Sumqayıt Dövlət Universiteti 
E-mail:
 
[e-mail]
 
 
Tədris metodları təlim prosesində təhsil alanlar və təhsil verənlər arasında qarşılıqlı əlaqə formasını 
əks etdirən bir sıra texnika və yanaşmalardır. Müasir tədris anlayışında təlim prosesidə bilik, bacarıq və 
dəyərlərlə tanış etmək üçün müəllim və şagirdlər arasında qarşılıqlı əlaqə prosesi kimi qəbul edilir. 
Aktiv metod müəllim və şagird arasındakı dərs zamanı bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqə qurduqları və 
buradakı şagirdlər passiv dinləyicilər deyil, dərsin fəal iştirakçıları olan qarşılıqlı əlaqə formasıdır. 
Aktiv tədris metodları, problemli bir vəziyyətin şüurlu şəkildə qurulması üzərində qurulur, şagirdləri 
müxtəlif şərtlərdə müəyyən bir məqsədə çatmaq üçün qərar verməyə məcbur edir. Həlli yolları hisslər ilə 
müşayiət olunur ki, bu da intellektin inkişafını təmin edir, idrak fəaliyyətini stimullaşdırır və diqqəti uzun 
müddət saxlamağa imkan verir. 
Təhsil fəaliyyətinin aktiv formaları aşağıdakı kimi təsnif edilir:1. Simulyasiya (oyun fəaliyyəti); 
Kommunikativ dialoq (müzakirə fəaliyyəti); Mənbələrin öyrənilməsi (tədqiqat fəaliyyətləri). 
Tarix fənninə marağın artırmağın yollarından biri təcrübə prosesidir, şagirdlərin öz biliklərini bacarığa 
çevirmələri və digər insanlarla qarşılıqlı əlaqə qura bilmələri , fəal öyrənmə formalarından istifadə 
etməyimizə imkan verir. 
Bu baxımdan, fəal təhsil formalarını həyata keçirməklə tələbələrin bacarıqlarını formalaşdırmağı peşə 
fəaliyyətimin əsas məqsədi hesab edilir. Məqsəd aşağıdakı vəzifələrin həlli yolu ilə həyata keçirilir: proqram 
materialının aktiv formalardan istifadə imkanları meyarına uyğun sistemləşdirilməsi; təlim zamanı aktiv 
texnika, forma, təlimin bir-birinə bağlı sistemli inkişafı; tarixin tədrisi prosesində aktiv formaların tətbiqinin 
effektivliyinin izlənməsi. 
Aktiv formaların istifadəsinə maraq onların tarixi məktəb təhsili sistemində geniş tətbiq imkanları ilə 
əlaqədardır, çünki bu formaları müxtəlif yaş kateqoriyalarına uyğunlaşdırmaq çətin deyil. 
Aktiv dərsin əsas metodlarından biridə oyun fəaliyyətidir. 
Oyun fəaliyyətinə əsasən aiddir: 
1. Rollu oyunlar (keçmişdə və ya indiki zamanda meydana gələn xəyali bir vəziyyətin olması, rolların 
bölüşdürülməsi); 
2. Debatlar (müxtəlif müzakirə formalarını simulyasiya edən bir vəziyyətin olması, fikir ziddiyyətinin 
yaradılması, keçmişin indiki baxımdan mütəxəssislər tərəfindən təhlili 
3. Rəqabətli oyunlar (sabit qaydaların olması, süjet və rolların olmaması, mövzu-obyekt 
münasibətlərinin ön planı). 
Tarix dərsində oynamaq keçmişin və ya indinin müəyyən bir vəziyyətinin modelləşdirildiyi, insanlar, 
tarixi bir dram iştirakçıları "dirçəlir" və hərəkət etdikləri bir təhsil dərsinin aktiv formasıdır. 
Qaydalı oyunlar tarix tədris prosesinin bütün mərhələlərində idrak, inkişaf etdirmə və 
sertifikatlaşdırma oyunları kimi istifadə olunur; məzmununa tədris tarixi materialının bütün struktur 
komponentlərini daxil edir. 
Qruplarda işin problemli vəziyyətin həlli ilə birləşdirilməsi bilik, fəaliyyət və fikir mübadiləsi üçün ən 
təsirli şərait yaradır, hərtərəfli təhlil və müəyyən bir mövzunun həlli üçün əsaslandırılmış seçimi təmin edir. 
Tələbələr natiqlik bacarıqlarına, polemika aparmaq sənətinə yiyələnirlər ki, bu da özlüyündə onların şəxsi 
inkişafına mühüm töhfə verir. 
Tarixi hadisənin modelləşdirmə elementləri ilə müzakirəsi. Bu tip müzakirələrin mahiyyəti problemə 
təkcə çağdaşımızın deyil, həm də keçmişin müəyyən ictimai və ya siyasi qüvvələrinin nümayəndələri 
baxımından baxmaqdır. 

---