Ministry of education of azerbaijan republic sumgayit state university

Magistrantların XXI Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2021-ci il 
410 
Cədvəl. Cənub-Şərqi Qafqazın Üst Yura rif qurumlarının kimyəvi tərkibi 
Sıra 
№-si 
Şərti adı 
Nümunənin 
nömrəsi 
CaO 
MgO 
SiO
2
Al
2
O
3
CO
2
1 
Söhüb rifi 
3 
48,04 
5,61 
3,59 
0,77 
40,7 
2 
Söhüb rifi 
4 
54,76 
0,51 
1,01 
0,09 
42,6 
3 
Söhüb rifi 
5 
54,45 
0,67 
1,54 
0,54 
42,4 
4 
Gilgilçay 
40 
46,21 
7,61 
3,11 
0,88 
41,1 
5 
Təngialtı 
11 
43,54 
9,75 
3,83 
1,11 
39,7 
6 
Təngialtı 
13 
52,34 
0,57 
4,64 
1,37 
39,7 
7 
Laza 
19 
44,37 
8,82 
2,96 
0,69 
41,6 
8 
Laza 
20 
51,23 
1,23 
5,31 
1,17 
39,2 
9 
Laza 
21 
53,87 
0,72 
1,62 
0,47 
42,6 
10 
Tahircal 
28 
33,82 
17,49 
1,81 
0,69 
45,1 
11 
Tahircal 
29 
33,54 
17,55 
2,19 
0,79 
44,9 
12 
Çıraqqala 
30 
52,64 
0,57 
3,36 
0,97 
41,7 
13 
Çıraqqala 
31 
44,61 
10,43 
1,04 
0,39 
42,7 
14 
Çıraqqala 
32 
54,65 
0,45 
1,04 
0,38 
422 
15 
Çıraqqala 
34 
54,46 
0,56 
2,15 
0,83 
41,2 
16 
Beşbarmaq 42 
42,45 
9,88 
7,61 
2,02 
36,3 
17 
Beşbarmaq 44 
40,01 
0,79 
17,06 
2,71 
31,6 
18 
Beşbarmaq 45 
41,43 
7,51 
7,85 
2,38 
36,7 
19 
Beşbarmaq 46 
55,28 
0,41 
0,49 
0,09 
43,1 
20 
Beşbarmaq 48 
47,87 
0,85 
9,88 
1,61 
37,0 
Cədvəldən aydındır ki, Üst Yura rif qurumları MgO-dan çox kasıbdır. İstər qazıntı halında tapılmış və 
istərsə də müasir mərcanlar MgO ilə zəngin olurlar. Üst Yura rif qurumlarında MgO-nun zəif olması onların 
diagenezi və kategenezi ilə əlaqədardır. 
CƏNUB-ŞƏRQİ QAFQAZIN ÜST YURA ÇÖKÜNTÜLƏRİNİN STRATİQRAFİYASINA DAİR 
 
Baxşalıyev K.T. 
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti 
E-mail:
 
[e-mail] 
Keçən əsrin ikinci yarısında Cənub-Şərqi Qafqazın və qismən də Xəzəryanı çökəkliyin mezozoy 
çöküntüləri regional geofiziki tədqiqatlar və dərin kəşfiyyat quyuları vasitəsilə ətraflı öyrənilərək onların çox 
mürəkkəb quruluşa malik olduğu təsdiqlənmişdir. 
Üst Yura çöküntüləri Cənub-Şərqi Qafqaz ərazisində dörd sahədə təzahür edirlər. Onlar əsas etibarile 
Tfan antiкlinorisinin nüvə hissəsini və yaxın qanadlarını əhatə edirlər. Şahdaq sinklinorisinin uzaq 
qanadlarında və Qızılqaya Üst Yura çöküntüləri müxtəlif fasiyalarda geniş yayılmışdırlar. Sonra dar parçalar 
şəklində Təngi-Beşbarmaq antiklinоrisində bayos çöküntüləri zəif metаmorfizləşmiş formada, Üst Yura 
çöküntüləri isə alloxton rif süxurları formasında yayılıblar. Yura çöküntülərinin üçüncü məkanı Dağıstan 
Respublikası ilə bir sərhəddə yerləşən Tahircalçay hövzəsinin ərazisinde özünü biruze verir. 
Tifan antiklinorisinin ərazisindən cənub-qərb istiqametində hərəkət etdikdə burada Üst Yuranın silisli 
karbonat kompleksi əsasən karbonat, qismən də terrigen-karbonat fliş formasiyası ilə təmsil olunurlar. 
Biz Xəzəryanı çökəkliyin və Cənub-Şərqi Qafqazın Üst Yura çöküntüləri haqqındakı mövcud 
ədəbiyyat məlumatlarını ümumiləşdirərək, eləcə də Orta Yura üzrə əldə edilmiş daha dəqiq nəticələri nəzərə 
alaraq Xəzəryanı çökəkliyin Azərbaycana məxsus ərazisi üzrə mezozoy qatının orta icmal kəsilisini tərtib 
etmişik. Faktiki olaraq aşağıdakı şəkil Xəzəryanı çökəkliyin Üst Yura çöküntülərinə aid bir sıra stratiqrafik, 
sedimentoloji və petroqrafik məlumatları özündə birləşdirir. Burada Xəzəryanı çökəkliyinin bütüm Üst Yura 
çöküntüləri üçün regional və yerli litostratonlarla yanaşı hətta Üst Yura-Təbaşir kompleksi ücün petrоqrafik 
korrеlyаtivlər və petroqrafik horizontlarda müəyyən edilib. 

---