Ministry of education of azerbaijan republic sumgayit state university

QALIQ NEFT YATAQLARININ YERALTI ÜSULLA İSTİSMARINDA QAZLARA GÖRƏ 
TƏHLÜKƏSİZLİK TƏDBİQLƏRİ 
 
Əhmədov F.F. 
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti 
E-mail: 
[e-mail]
 
 
Faydalı qazıntı yataqlarının yeraltı üsulla istismarında ən önəmli faktorlardan biri mədən havasına 
nəzarətdir. Xüsusi ilə qalıq neft yataqlarının istismarında bu məsələ daim nəzarətdə saxlanılmalıdır. 
Aşağıdakı qeydlərdə mədən havasında buraxıla bilən zəhərli və zəhərli olmayan qazların miqdarları 
göstərilmişdir.
İnsanların olduğu və yaxud ola biləcəyi yeraltı mədən qazmalarında oksigenin buraxıla bilə miqdarı 
həcmcə ən azı 20 % olmalıdır. Mədən havasındakı karbon qazının (CO
2
) buraxıla bilən miqdarı aşağıdakı 
kimidir (həcmcə): İş gedən yerlərdə - 0,5 %; Mərtəbənin çıxışında mədən kütləsinin toplanma məntəqəsində 
- 0,75 %; Mədən kütləsinin daşındığı qazmalarda – 1,0 %; 
Yükləmə qazmalarındakı hidrogenin miqdarı 0,5 % - dən çox olmamalıdır.
Qalıq neftin yeraltı üsulla çıxarılmasında zəhərli qazların maksimum konsentrasiyası göstərilmişdir: 

---

Magistrantların XXI Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2021-ci il 
25 
Zəhərli qazlar və buxarlar 
Formulu 
Buraxılabilən miqdarı (%) 
Dəm qazı 
CO 
0,0017 
Azot oksidi 
NO
2
0,00026 
Kükürd qazı 
SO
2 
0,00038 
Hidrogen sulfid 
H
2
S 
0,00071 
C
1
– C
10
sinif karbohidrogenləri 
- 
- 
C
1 
– C
5
arası karbohidrogenlərin 
hidrogen sulfidli billəşmələri 
- 
0,0002 
Karbohidrogen qazlarının süxurlardan, neftdən və sudan mədən atmosferinə atılması ilə əlaqəli təhlükə 
dərəcəsinə görə mədənlər iki qrupa bölünür. Qazmaları və digər açılış işlərini idarə edərkən karbohidrogen 
qazları aşkar edilərsə və ya sərbəst buraxılması gözlənilirsə, bu işlərdə qaz rejiminə riayət edilməlidir.