Мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

k, p, t
kabi jarangsiz undoshlar o‘rnida bu tillarda 
g, b, m, d
jarangli undoshlari keladi. Masalan, o‘zbek tilidagi 
kel, ko‘r, tog‘, tosh
so‘zlari 
ozarbayjon tilida 
gal, gur, dağ, daš
 
ko‘rinishiga ega. So‘z boshida undoshlarning 
jaranglilashuvi qarluq, qipchoq tillarida ham uchrab turadi. Masalan, o‘zbek tili va 
uning shevalarida bir so‘zning 
teraza-deraza, tokcha-dakcha, tala-dala
kabi 
jarangsiz va jarangli tovush bilan boshlanuvchi variantlari mavjud; qozoq tilida 
bayga
“poyga” 
di:rmen 
“tegirmon” kabi so‘zlar jarangli tovush bilan boshlanadi. 
Undoshlar geminatsiyasining assimilatsiya natijasida vujudga kelishi turkiy 
tillarda eng ko‘p tarqalgan: o‘zb. 
yetti
“yetdi”, 
shaharri “
shaharni”; qum.
minni
‘mindi”, qoz. 
atti
“otni” kabi. Geminat tovushlarning o‘zak tarkibida uchrashi 
turkiy tillarda bir xil emas. Qarluq, o‘g‘uz va bulg‘or tillarida bunday tovushlar
ko‘p kuzatilsa, qipchoq guruhi va Sibir hududidagi tillarda (yoqut tili bundan 
mustasno) bu hodisa kam uchraydi. Masalan, 
to‘qqiz 
so‘zi o‘zbek tilida
to‘qqiz,
chuvash tilida 
taxhar
, qozoq tilida 
toğuz
; qirg‘iz tilida 
toğus
shaklida keladi. 
Turkiy tillar o‘zaro yaqinligiga qaramay, har bir turkiy til o‘ziga xos 
fonetik taraqqiyot jarayoniga ega. Bu jihatdan, ayniqsa, 
y-j-d-č
undoshlarining 
qo‘llanishi xarakterlidir: o‘zb.
yil, yoq, 
turkm.
yil, yoq, 
qoz.
jil, joq. 
Qarluq, 
qipchoq tillarida so‘z boshida keladigan
 k, t
tovushlari o‘rnida o‘g‘uz tillarida 
g, d
tovushlari ishlatiladi: o‘zb.
kel, tosh, 
uyg.
kal, taš,
tat.
kil, taš,
ozarb. 
gal, daš,
turkm.
 gel, daš. 
Rotatsizm va labdaizm chuvash tili bilan boshqa turkiy tillar undosh 
tovushlari qiyosida yaqqol namoyon bo‘ladi. Masalan, o‘zbek tilidagi 
yuz, ez, 
to‘qqiz, qozon, kuz, eshik 
so‘zlari chuvash tilida 
serr, taxhar, xuran, ker, alak 
(darvoza)
, ilt, sitmel, utmal 
ko‘rinishlariga ega. Bu jihatdan chuvash tili mo‘g‘ul 
tillariga ancha yaqin. Mo‘g‘ul tillari bilan boshqa turkiy tillar orasida ham