Moderniteden postmoderniteye uzanan bir köPRÜ: zygmunt bauman
Yüklə 2,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
754 Bauman, Modernlik ve Müphemlik, s.328 755 Bauman, Postmodernlik ve Hoşnutsuzlukları , s.296 271 SONUÇ Barry Sanders, Öküzün A’sı-Elektronik Yazılı Kültürün Çöküşü ve Şiddetin Yükselişi adlı kitabının sonuç bölümünde, kitapların sonuçları için söylediğini bu çalışma için dönüştürüp kullanırsak: Her okuryazar, herhangi bir yazılı metnin sonuna yaklaştıkça, beklentisi olan zirveye varma ve tatmin edici bir çözüme ulaşma umudu taşır. Burada size sunulan bir çözüm yok. 756 Okurun çözüm beklentisi moderniteye uygun bir davranıştır, çünkü modernitede bir ereksellik/ plânlılık/iş-çalışma (yani akıl- araçsal- vardır) mevcuttur. Buna karşın postmodern dönem, yazılı kültür dinamiklerinden daha fazla ‘görüntü’ hâkimiyetinin olduğu bir dönemdir. Bu yüzden postmodern dönemin insanı için, ‘okur’dan ziyade ‘izleyici’ demek doğrudur. Bu insan, duyum toplayıcıdır: seyirci, eğlence ve keyif peşindedir. Seyircinin, özellikle bir çözüm beklentisi taşıdığını söyleyemeyiz. O, aynı içinde bulunduğu akışkan süreç gibi, akışta/akıntıda var olur. Ayrıca modernite denen olgunun bütün dünyada, aynı şekilde ve zamanda yaşanmadığı gibi postmodernitenin de bütün toplumlara ve kültürlere yayılarak dünyayı kapladığını söyleyemeyiz: “ ‘biz’ hepimiz aynı postmodern evrende yaşayan göçebe ya da parçalanmış öznellikler değiliz.” 757 Tabii ki her iki durumun doğrudan ve dolaylı sonuçlar ürettiği de bir gerçektir. Neticede, çıkarımlar için biraz ‘katı’lık gerekir. Burada-çalışmamızda ise ancak ‘sıvı’lığın sızmalarından bahsedilebilir. Postmodernliğin, hayatımıza ve zihnimize sızdığı bir gerçektir. En azından modernitenin tasarladığı ve beklediği dünyadan epeyce farklı bir dünyada olduğumuz söylenebilir. Yaşama biçimleri ve iletişim araçları değiştiğinde, insanın değişmemesini beklemek mümkün değildir. Postmodernliğin moderniteye getirdiği eleştiriler, çoğunlukla entelektüel ve akademik pencereden yapılsa da bilfiil yaşanan hayatın da modernitenin örgüt sistemini (örneğin sınıfsal örgütlenme), ulus-devlet modeli ve sınırlarını rasyonel bireyini, homojen kültürlerini, kapitalist üretimi gibi durumların aşındığı ya da değiştiği bir gerçektir. İşte bu yüzden postmodernite, yeni bir süreçtir. Bunun yanında postmodernitenin kesinlikle moderniteyi sonlandırdığı ya da yeni bir postmodern çağa girildiği söylenemez. Sınıflandırma ya da tasnif etme, ‘katı’laştırıcı 756 Sanders, s. 237. 757 David Morley- Kevin Robins, Kimlik Mekanları-Küresel Medya, Elektronik Ortamlar ve Kültürel Sınırlar , (Çev.: Emrehan Zeybekoğlu), Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2011, s. 287. 272 modern bir uygulamadır. Postmodern elâstikî tutum, modernitenin bilenmiş, keskin bahçıvan bıçağını kullanmak yerine, akışkanlaşan dünyada yaşamı, toplumu, kültürü, insanı okuma ve anlama öznelliğidir. Öznel bir okuma ve anlama olan bu çalışmanın olasılıklarına gelince, girişte sorduğumuz sorulara cevaben şunlar söylenebilir: İlk olarak modernite ele alındığında, modernitenin ekseriyetle on yedinci yüzyıldan itibaren Batı’da yaşanan epistemolojik, sosyal, politik, ekonomik gelişmeler olduğu açıktır. Modernite, epistemolojik açıdan Aydınlanma aklına ve bilime yaslanan, dolayısıyla bilginin insan merkezli olduğu bir oluşumdur. Sosyal gelişmeler açısından yaklaşıldığında, kentleşme dikkat çeken önemli bir durumdur. Öyle ki modernitenin, kent ve birey ilişkisi bağlamında bir düşünce olduğu söylenebilir. Politik anlamda aristokratik ve feodal kaynaklı (dinsel birliktelikler ya da imparatorluklar) yönetim anlayışlarının yerine halkın-yurttaşlığın katıldığı ulus-devlet modelinin, cumhuriyetçiliğin ve hukuk sisteminin gelişmesi söz konusudur. Ekonomik bağlamda, taşralı tarımsal faaliyetlerden daha fazla, kentli fabrikalarda gerçekleşen kapitalist üretim biçimi gösterilebilir. Modernite bu gelişmeler ışığında, evrensel ve ilerlemeci bir tarih anlayışına dayanarak toplumsal hayatı ve geleceği biçimlendirme girişimleriyle yirminci yüzyılın ikinci yarısına kadar süren dinamizmdir. İkinci olarak postmodernite, çoğunlukla yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren artarak devam eden modernite eleştirileri olarak kabul edilebilir. Postmodernite, modernitenin politik, ekonomik, epistemolojik ve sosyal ‘katı’ üst anlatıların yarattığı baskı, şiddet uygulamalarının yanında, insanı anlam dünyasından uzaklaştırıp nesneleşen bir kimliğe hapsetmesinin sonucunda çelişkiler, çatışmalar ve acılar ürettiğini ileri sürer; ve bu nedenle de artık, modernitenin evrensel olarak insanlığa referans olamayacağı savunulmaktadır. Postmodernite için, üretimden tüketime, vazifeden eğlenceye, üst kimlikten üretilen kimliğe, evrensellikten öznelliğe, toplumdan yerelliğe (kabile-cemaate) geçişin yaşandığı akışkan küresel ve teknolojik bir dünya hali olduğu söylenebilir. Postmodernite bu bağlamda, insana modernite gibi ‘katı’ sınırlar, modeller, kimlikler sunmaz, hatta insanı çıplak gösterecek kadar şeffaf, akışkan olan ve tüketilebilen kimlikler sunar. Son olarak Zygmunt Bauman’a gelince, Bauman’ın moderniteden postmoderniteye geçiş için öne çıkarttığı kavramsal karşıtlıklara bakıldığında, Bauman 273 düşüncesinin özet bir çerçevesi çıkarılabilir. Aşağıda verilen kavramlar hem Bauman’ın kendisinin hem de postmodern durumu yansıtmak açısından özellikle vurgulanan kavramlardır. Yüklə 2,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|