Moderniteden postmoderniteye uzanan bir köPRÜ: zygmunt bauman


Yapısalcılık ve Post-Yapısalcılık



Yüklə 2,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə52/164
tarix07.04.2022
ölçüsü2,44 Mb.
#85154
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   164
669ab9e9ff32c2ca0f9a3c70aa28a6a8(1)

2.7.3. Yapısalcılık ve Post-Yapısalcılık 
Yapısalcılık,  yirminci  yüzyılın  ilk  yarısında  ortaya  çıkan  özelde  dilbilimsel  bir 
analiz  akımıyken,  daha  sonra  sosyal  ya  da  kültür  bilimlerinde  kullanılan  yöntemlerin 
eleştirilmesine ve bu yüzden yöntemsel değişikliği iddia eden bir düşünce akımı olarak 
                                                           
176
 Cevizci, 
Felsefe Tarihi
, s.1218–1219 
177
 Cevizci, 
Felsefe Tarihi
, s.1211. 
178
 Cevizci, 
Felsefe Tarihi
, s.1223; Sim, s.406; Gordon Marshall
Sosyoloji Sözlüğü
, (Çev.: O. Akınhay-D. 
Kömürcü), Bilim ve Sanat Y., Ankara 1999, 
ss.592-595.
 


82 
 
karşımıza 
çıkar. 
Yapısalcılık 
kısaca, 
insan 
eylemlerinin 
gerçekleştiği 
alan/mekân/yapının  insan  eylemleri  karşısında  önceliğini  ve  bu  insan  eylemlerini 
anlamanın  temel  şartı  olarak  yapı  analizi  gerektiğini  anlatan  bir  yaklaşımdır.
179
 Bu 
haliyle  yapısalcılığın,  modern  bir  teorinin  üst  anlatı  ya  da  indirgemeci  özelliğini 
gösterdiğini  söyleyebiliriz.  Buna  karşın  post-yapısalcılık  ise,  yapı  gibi  katı  bir 
belirleyiciden uzak durur. Bunun için postyapısalcı düşünürler, yapının bütünlüğünden 
ziyade  parçaların  önemine  vurgu  yaparlar.  Velhâsıl  post-yapısalcılığa  göre  her  şey 
parçalardan  oluşur  ki  böylece  postyapısacılar,  “parçalılığı/bölük  pörçüklüğü 
yüceltip/birörnekliliği  tanımamalarının  derecesi,  yönelmiş  oldukları  görececilikle” 
yapıyı  parçalamışlardır.
180
 Neticede,  “yapısalcılar  benzerlik  ve  karşılıklı  bağlantılılığı 
vurgularken,  postyapısalcılar  farkı  ve  açık  uçluluğu  vurguladılar.  Yapısalcılık, 
evrenselleştirici bir teoriydi;” buna karşın postyapısalcılar ise evrenselliği neredeyse tek 
tek her insana dağıtarak bozmuşlardır.
181
 
Hem yapısalcılık hem de postyapısalcılık köken olarak dilbilimseldir. Bu noktada 
iki akımın ortak atası olarak Saussure -ve ona itirazlar- görülmektedir. Burada Saussure, 
Levi-Strauss, Barthes ve Derrida’nın fikirleri etrafında iki akıma bakılacaktır. Saussure, 
dili  bir  göstergeler  sistemi,  yani  yapı  olarak  görür  ve  bu  yapının  kendi  içinde  bir 
mantığı,  kuralı  bulunduğunu  söyler  ki,  insan  bu  mantıksallık  ve  kurallar  çerçevesinde 
anlamı-mesajı  yakalayabilir.  Bu, insan özne(si)nin  yapı  karşısında ikincil bir konuma 
düşüşüdür.  Saussure’ün  dili,  göstergeler  sistemidir  (gösteren  ve  gösterilen  den 
oluşmaktadır).  Gösteren  maddî  olarak  ses  ya  da  yazı  iken  gösterilen  kavramsal  ya  da 
imgeseldir. 
Gösteren 
ve  gösterilen  arasındaki  ilişki  gösterge  sistemini 
oluşturmaktadır.
182
 Bu  sistem,  dil  yapısının  temeli  olduğundan  özne  ancak  bu  dil 
imkânları  içerisinde  anlam  yakalayabilmektedir.  Yapısal  durum  bu  açıdan  öznenin 
varlığını  dilin  gramerine  bağlar.  Anlamlar  dilsel  gösterge  sisteminin  içerisinden 
çıkmakta  olup,  öznenin  yapacağı  iş,  bu  anlamları  oluşturan  sistemi  kavramaktır. 
Nitekim, özne ya da birey, dilsel bir mekâna doğduğu andan itibaren dünyayı anlamak 
                                                           
179
 Marshall, 
s.807.
 
180
 Madan,  s. 264. 
181
 Stuart  Sim  (Ed.), 
Postmodern  Düşüncenin  Eleştirel  Sözlüğü
,  (Çev.  M.Erkan-A.Utku,  Ebabil)  Babil 
Yayıncılık, Ankara 2006, s.XII. 
182
Stuart,  s.406;  Gordon  Marshall, 
Sosyoloji  Sözlüğü
,  (Çev.:  O.  Akınhay-D.  Kömürcü),  Bilim  ve  Sanat 
Yayınları, Ankara 1999, 
s.642
 


83 
 
için  yine  bu  dilden  hareket  etmek  zorunda  kalır,  bu  yüzden  öznenin  öncelikli  işi, 
kendisini bulduğu bu dilsel mekânın işleyişini öğrenmektir.
183
 
Kültürel veya toplumsal olayların yapısal bir zemin üzerinde anlam oluşturduğunu 
savunan  yapısalcı  sosyal  teori,  her  toplumsal  veya  bireysel  deneyimi  anlamak  için  bu 
yapıya bakmak gerektiğini ileri sürer. Bu bağlamda yapısalcılığı toplumsal alanı okuma 
için kullanan ya da bunu sosyal teori olarak kuran ve yapısalcılığın bir bilim olduğunu 
belirten  Fransız  antropolog  Levi-Strauss’tur.  Ona  göre  insan,  içine  doğduğu  kültür 
çevresinin ve kavramsal ağın  ürünüdür.   İnsan, bir kültürel  ortamın  ürünü olduğu  için 
Levi-Strauss,  insanın  felsefî  bakımdan  varlığın  merkezi  niteliğine  olumsuz  bakarak, 
“insan  öznesini 

Yüklə 2,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   164




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə