Moderniteden postmoderniteye uzanan bir köPRÜ: zygmunt bauman
Yapısalcılık ve Post-Yapısalcılık
Yüklə 2,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 2.7.3. Yapısalcılık ve Post-Yapısalcılık
Yapısalcılık, yirminci yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkan özelde dilbilimsel bir analiz akımıyken, daha sonra sosyal ya da kültür bilimlerinde kullanılan yöntemlerin eleştirilmesine ve bu yüzden yöntemsel değişikliği iddia eden bir düşünce akımı olarak 176 Cevizci, Felsefe Tarihi , s.1218–1219 177 Cevizci, Felsefe Tarihi , s.1211. 178 Cevizci, Felsefe Tarihi , s.1223; Sim, s.406; Gordon Marshall, Sosyoloji Sözlüğü , (Çev.: O. Akınhay-D. Kömürcü), Bilim ve Sanat Y., Ankara 1999, ss.592-595. 82 karşımıza çıkar. Yapısalcılık kısaca, insan eylemlerinin gerçekleştiği alan/mekân/yapının insan eylemleri karşısında önceliğini ve bu insan eylemlerini anlamanın temel şartı olarak yapı analizi gerektiğini anlatan bir yaklaşımdır. 179 Bu haliyle yapısalcılığın, modern bir teorinin üst anlatı ya da indirgemeci özelliğini gösterdiğini söyleyebiliriz. Buna karşın post-yapısalcılık ise, yapı gibi katı bir belirleyiciden uzak durur. Bunun için postyapısalcı düşünürler, yapının bütünlüğünden ziyade parçaların önemine vurgu yaparlar. Velhâsıl post-yapısalcılığa göre her şey parçalardan oluşur ki böylece postyapısacılar, “parçalılığı/bölük pörçüklüğü yüceltip/birörnekliliği tanımamalarının derecesi, yönelmiş oldukları görececilikle” yapıyı parçalamışlardır. 180 Neticede, “yapısalcılar benzerlik ve karşılıklı bağlantılılığı vurgularken, postyapısalcılar farkı ve açık uçluluğu vurguladılar. Yapısalcılık, evrenselleştirici bir teoriydi;” buna karşın postyapısalcılar ise evrenselliği neredeyse tek tek her insana dağıtarak bozmuşlardır. 181 Hem yapısalcılık hem de postyapısalcılık köken olarak dilbilimseldir. Bu noktada iki akımın ortak atası olarak Saussure -ve ona itirazlar- görülmektedir. Burada Saussure, Levi-Strauss, Barthes ve Derrida’nın fikirleri etrafında iki akıma bakılacaktır. Saussure, dili bir göstergeler sistemi, yani yapı olarak görür ve bu yapının kendi içinde bir mantığı, kuralı bulunduğunu söyler ki, insan bu mantıksallık ve kurallar çerçevesinde anlamı-mesajı yakalayabilir. Bu, insan özne(si)nin yapı karşısında ikincil bir konuma düşüşüdür. Saussure’ün dili, göstergeler sistemidir (gösteren ve gösterilen den oluşmaktadır). Gösteren maddî olarak ses ya da yazı iken gösterilen kavramsal ya da imgeseldir. Gösteren ve gösterilen arasındaki ilişki gösterge sistemini oluşturmaktadır. 182 Bu sistem, dil yapısının temeli olduğundan özne ancak bu dil imkânları içerisinde anlam yakalayabilmektedir. Yapısal durum bu açıdan öznenin varlığını dilin gramerine bağlar. Anlamlar dilsel gösterge sisteminin içerisinden çıkmakta olup, öznenin yapacağı iş, bu anlamları oluşturan sistemi kavramaktır. Nitekim, özne ya da birey, dilsel bir mekâna doğduğu andan itibaren dünyayı anlamak 179 Marshall, s.807. 180 Madan, s. 264. 181 Stuart Sim (Ed.), Postmodern Düşüncenin Eleştirel Sözlüğü , (Çev. M.Erkan-A.Utku, Ebabil) Babil Yayıncılık, Ankara 2006, s.XII. 182 Stuart, s.406; Gordon Marshall, Sosyoloji Sözlüğü , (Çev.: O. Akınhay-D. Kömürcü), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 1999, s.642 83 için yine bu dilden hareket etmek zorunda kalır, bu yüzden öznenin öncelikli işi, kendisini bulduğu bu dilsel mekânın işleyişini öğrenmektir. 183 Kültürel veya toplumsal olayların yapısal bir zemin üzerinde anlam oluşturduğunu savunan yapısalcı sosyal teori, her toplumsal veya bireysel deneyimi anlamak için bu yapıya bakmak gerektiğini ileri sürer. Bu bağlamda yapısalcılığı toplumsal alanı okuma için kullanan ya da bunu sosyal teori olarak kuran ve yapısalcılığın bir bilim olduğunu belirten Fransız antropolog Levi-Strauss’tur. Ona göre insan, içine doğduğu kültür çevresinin ve kavramsal ağın ürünüdür. İnsan, bir kültürel ortamın ürünü olduğu için Levi-Strauss, insanın felsefî bakımdan varlığın merkezi niteliğine olumsuz bakarak, “insan öznesini Yüklə 2,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|