Bu funksiyaların həyata keçirilməsi Ali Məhkəməyə imkan
verir ki, o həm məhkəmələr, həm də digər dövlət hakimiyyəti
orqanları, ictimai birliklər, vəzifəli şəxslər tərəfindən konkret
qanunların tətbiq edilmə təcrübəsinə lazımi istiqamətdə fəal təsir
göstərsin. Plenumun verdiyi izahatlar konkret qanunların tətbiqi
üzrə məhkəmələrin ümumiləşdirilmiş təcrübəsinə əsaslanır, onun
mənasını əks edir və müvafiq qanunların gələcəkdə düzgün tətbiq
edilməsi üçün istiqamət verir. Müəyyən qanun üzrə verilmiş
izahatlar bu qanunu tətbiq edən orqanlar üçün mütləqdir.
Ali Məhkəmədə kassasiya qaydasında işlərə baxılması üçün
Ali Məhkəmə sədrinin təklifinə əsasən Ali Məhkəmənin
Plenumunda kollegiyaların tərkibi təşkil edilir və hakimlər
kollegiyalar üzrə müəyyən edilir. Plenum həm də qanunla
müəyyən edilmiş hallarda və qaydada Ali Məhkəmə sədrinin
təqdimatı, Azərbaycan Respublikası Baş prokurorunun protesti və
ya müdafiə tərəfinin şikayəti əsasında əlavə kassasiya işlərinə və
yaxud yeni açılmış hallar üzrə işlərə baxır.
Kassasiya qaydasında, əlavə kassasiya işlərinə və yeni
açılmış hallarla işlərə baxarkən Ali IVləiıkəınə ınəiıkəınə
qərarlarını ləğv etməklə və ya dəyişdirməklə onlarda olan
səhvləri düzəldir və bununla məhkəmə təcrübəsinin
dürüstlüyünü təmin edir, həm məhkəmələr, həm də dövlət
orqanları tərətındən qa- nunçuluğun tələblərinə dönmədən
riayət olnıımasma şərait yaradır, vətəndaşların hüquq və
qanuni mənafelərini müdalıə edir.
Ali
Məhkəmənin
bundan
başqa
Azərbaycan
Respublikası Konstitusiyası ilə ona verilmiş qanunvericilik
təşəbbüsü də vardır. Plenum Azərbaycan Respublikası Milli
Məclisinə qanunvericilik təşəbbüsü ilə müraciət etmək barədə
məsələlərə baxır və qərar qəbul edir.
Bu funksiyanın çox böyük əhəmiyyəti vardır. Məhz Ali
Məhkəmə elə bir dövlət orqanıdır ki, o, daim qanunların tətbiq
edilmə təcrübəsi ilə rastlaşır və bu qanunların necə təsir
-----
150
=^-^-
göstərməsi, onların çatışmazlıqları və boşlııqları barədə geniş
informasiya mənbəyidir. Belə informasiyaya əsaslanaraq onun
qanunvericilik işinə səmərəli köməklik göstərmək, bu işdə olan
boşİLiqlara diqqəti cəlb etmək imkanları vardır.
Ali Məhkəmənin Plenumunun mühüm səlahiyyətlərindən
biri ondan ibarətdir ki, Plenum Azərbaycan Respublikası
Konstitusiyasına müvafiq olarac] Azərbaycan Respublikası
hakimləri cinayət törətdikdə, onların vəzifədən kənarlaşdırıl- ması
barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sorğusuna baxır və
sorğu verildikdən sonra 30 gün müddətində müvafiq rəyi
Azərbaycan Respublikası Prezidentinə təqdim edir.
Plenumda Ali Məhkəmə sədrinin təqdimatına əsasən
Məhkəmə yanında Elmi-məsləhət Şurasının Əsasnaməsi və
tərkibi təsdiq edilir. Elmi-məsləhət Şurası qanunların düzgün
tətbiq olunması, qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi və elmi
təkliflərin hazırlanması məqsədi ilə Ali Məhkəmənin yanında
fəaliyyət göstərir.
Bunlardan başqa Plenum;
Ali Məhkəmənin Plenumunun izahatlarının Azərbaycan
Respublikası Konstitusiyasına və qanunlarına uyğunsuzluğu
barədə hakimlərin və vətəndaşların müraciətlərinə baxır;
məhkəmələr tərəfindən baxılan işlər üzrə tətbiq edilən
normativ aktlarda şəxslərin hüquq və azadlıqlarının pozulması
barədə onların müraciətlərinə əsasən Konstitusiya Məhkəməsinə
sorğu verir (bu halda məhkəmə icraatı Konstitusiya
Məhkəməsinin qərarı qanuni qüvvəyə minənədək dayandırılır);
hakimlərin müraciətinə əsasən Azərbaycan Respublikası
Konstitusiya Məhkəməsinə sorğu verir;
Azərbaycan Respublikası hakimlərinin andını qəbul edir;
Ali Məhkəmənin intizam kollegiyasının qərarlarından
verilmiş şikayətlərə dair Ali Məhkəmənin hakimlərindən ibarət
müvafiq komissiya yaradır;
,
,
=151==
-
qanunvericiliklə ona aid edilmiş digər səlahiyyətləri həyala
keçirir.
Ali Məhkəmənin Plenumıınun iş qaydası. Ali Məhkəmənin
Plenumu üç ayda bir dəfədən az olmayaraq çağırılır. Ali
Məhkəmənin sədri Plenumunun iclaslarına sədrlik edir. İclaslarda
Azərbaycan Respublikasının baş prokuroru və ədliyyə naziri
iştirak edirlər. Plenumun iclaslarında əlavə kassasiya qaydasında
və ya yeni açılmış hallar üzrə işlərə baxılmasında müdafiə tərəfin
iştirakı təmin edilir, habelə digər şəxslər də dəvət oluna bilərlər.
Plenumunun çağırılması vaxtı və müzakirəyə çıxarılan
məsələlər barədə onun üzvlərinə və iştirak edən digər şəxslərə
Plenuma ən keci 10 gün qalmış məlumat verilir, qərar layihələri
və başqa materiallar onlara təqdim olunur. Plenumun üzvlərinin
üçdə iki hissəsi iştirak etdikdə, onun iclası səlahiyyətli sayılır.
Ali Məhkəmənin Plenumunun qərarları açıq səsvermə yolu
ilə səsvermədə iştirak edənlərin səs çoxluğu ilə qəbul olunur.
Plenumun üzvləri məhkəmə işləri üzrə səsvermədə bitərəf qala
bilməzlər. Plenuma sədrlik edən ba.şqa hakimlərlə yanaşı
səsvermədə iştirak edir və axırıncı səs verir. Ali Məhkəmənin
Plenumunun işində iştirak edən digər .şəxslər, həmçinin Ali
Məhkəmənin sədri məhkəmə qərarlarından əlavə kassasiya
qaydasında və yeni açılmış hallara görə Ali Məhkəmənin
Plenumuna verdiyi təqdimatlarla əlaqədar baxılan işlər üzrə
səsvermədə iştirak elmirlər.
Plenum baxılan məsələlər üzrə qərarlar qəbul edir. Plenumun
qərarlarını və iclas protokollarını iclasa sədrlik edən imzalayır.
Ali Məhkəmənin katibliyi Plenumunun iclaslarının
hazırlanmasına dair ləşkilati işləri həyala keçirir, protokolun
aparılmasını təmin edir. Plenumun qəbul etdiyi qərarların icrası
üçün zəruri işlər görür.
Dostları ilə paylaş: |