Mövlüd Süleymanlı
Yüklə 6,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Su...
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
teləyir... “Erməni adındakı hərflər” əsərində də təsvir olunub. Səhərdən bağrı yarıla-yarıla mələyən quzu da anasını tapır... Yan-yörə sakitdi, səs-küy çəkilib. Teləkçi qoyunun başını sığallayır, onun da üzü-gözü işıq içindədir, gülümsəyir. Qoyun öz səmtini yaxınlaşdırır, başıyla quzunu yelininə sarı itələyir, -həə, yelininə süd gəldi təzədən, indi əmizdirəcək,- bunu Teləkçi deyir. Qumral qoyun təzəcə doğduğuna inanıb ləzzət içində balasını yedirdir, hamı telək mərasiminin baş tutduğunu görüb gülümsəyir...
*** Xalq yaşam tərzinə çevrilmiş bu adət-ənənələrə görə də YARANIŞI-TƏBİƏTİ özünün yaratdığı kimi qavrayır. Bizim xalqın Təbiətə ərki də ona görə böyükdür. Belə ifadələr var, bir-birini çox istyənlərə deyərlər: “elə bil teləkdən çıxıblar”, “elə bil teləkçi teləyib, gör bir-birindən ayrılırmı...” “Telək quzusudu elə bil, dalımcan düşüb”.
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Quzu doğulandan iki-üç gün sonra, çobanın özünün dediyi kimi ayaqlanıb, dırnaqlanandan sonra anasından ayırırlar.Çox qalsa deyərlər, “südə düşə bilər; yəni süd artıqlıq edər. Bir də qış vaxtıdır, quzu çənəsinə qoyun dayanmaz. Həm də deyərlər, quzu yun götürər. Yəni yun udar... Sərkər çobanlar deyərlər ki, quzunun yatdığı yeri qaranlıq eləmə, ciyəri xallı böyüyər... Yaz açılanda sərkər çobanlar bir-birinin quzularına baş çəkməyə gedərlər ki, görək kim necə quzu çıxardıb yaza. Yeri qaranlıq olan, qaranlıqda böyüyən quzuları görən kimi tutqun yunlarından tanıyarlar. Quzuları çox yatmağa qoymazlar, çox yatan quzu öhvə (övkə) olar, deyərlər, tez-tez quyruqla hürküdürlər ki, qırışığını açsın. Quyruq da nədir? Quzuları ağacla, ya da qamçıyla vurmazlar, deyərlər, bərk şeylə vurarsan ətinə dəyər, qarası qalar, sümüyünə dəyər göyü qalar. Ona görə dana dərisi tapan kimi quyruğunu kəsib quzu qamçısı düzəldirlər. Quzuları elə bu qamçıyla gündə azı üç kərə səksəndirərlər ki övkə xəstəliyinə tutulmasınlar. Adətə görə nənələr döl üstündə corab toxumazdılar, babalar çarıq tikməzdilər, dəri aşıyıb, köşə çəkilməzdi. Bir də deyərlər, döl düşdümü yatağa ayağı yalın getmə. www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Xalq suyu oğlu, qızı kimi tanıyır, suyu canlı bildiyi də ona görədir. Yaratdıqlarında, deyimlərində də su canlıdır, loğman və bilicidir, ona görə də deyir, “...dəlini suyla döy...”, “su suya qarışmaz...” deyir. Suyu canlı, atası-anası kimi sayqılı, doğma bildiyinə görə “...suya tüpürməzlər”, www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
deyir. Su onun həm də inanc yeridir, islamı qəbul edəndən sonra Qurana and içdiyi tək suya da and içir; “...bu su haqqı”, Suyla dost kimidir, kirli suya baxıb ərklə deyər: “Su murdar götürməz, canı sağdı, axıb özünü duruldacaq”, “Su özünü durultmaqçün axır...”, “Su özünə axar”, “Su kimi getdiyin yolu bil ”, “Su axar, çuxurun tapar”, “Dərdini suya söylə...” Ata sözü adlandırılan bu deyimlər Ötükən yaylalarında yaşayan uyğurçün də aydındır, Qafqazda yaşayan azərbaycan türkü üçün də...Bütün bunlara əsaslanıb deyə bilərəm ki, türklər eyni yerdən, eyni fövqəlbəşər mərkəzdən təbiətin qanunlarıyla idarə olunurlar... Çox təəssüf ki, bunu, -bu idarə olunmanı, onun əlindən müəyyən mənada ala bildilər. Bəlkə də təbiətin özü kimi asanlıqla hamının ola bilmələri də ona görədir. Onun özünü yox, yönünü-səmtini dəyişmək asandır... Doğrudur, səmtini dəyişir, ona görə su kimi altını, -getdiyi yeri hiss edəndir, hara yumşaqdır, hara ilıq və gülümsərdir, məmuniyyətlə ora hopar, yox olduğundan xəbər tutmaz... Dediyim kimi yalnız dəyişil- məyi mümkün olmayan xarakteri, - qanındakı qorxmazlığı, igidliyi, ayıqlığı və təbəti anlamağıyla əhatəsində olan xalqlardan seçilə-seçilə minilliklər boyu azala-azala da olsa yaşayar, mənşəyini, kökünü adicə bir dəstə yemşan bitgisiylə, kək otu- kəklik otuyla da tanıyıb özünə gələ
Yüklə 6,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|