Mövlüd Süleymanlı
Yüklə 6,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
quzunun anası. Onları ana-bala etməkçün teləkçi çağırılır. Tərəkəmələr arasında teləkçilər vardı, daha doğrusu, teləkçi mütləq olmalıydı. Əgər bir qoyun balasız, bir quzu anasız qalırdısa, bu artımın dayanmasıydı. Anasız quzunun sağ qalma etmalı az idi. Balasız qoyunsa azından süd vermirdi, süddən kəsilirdi. Ona görə də onları, yad ana- balanı bir-birinə bağlamaq üçün teləkçi çağırılardı… Teləkçi gələn kimi birinci göstərişi bu olardı: -Bunları qarıblığa aparın, (qəribçiliyə) təkliyin, tək qalsınlar, darıxmalıdılar.
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Deməli düzgün anlaşılsa, yalqız, tənha, tək qalmaq da bu xalqın düşüncəsində mənalar, anlayışlar daşıyır... Amma çox təəssüf ki, indi bu mahnının sözlərini düzgün oxumurlar; təklik əvəzinə kəklik deyirlər: Baş götürüb gedəydim, Mən bu kəklik əlindən, -bu cür oxuyurlar. Əgər müğənni bu iki beytin fərqini anlamırsa oxuduğu nə olmalıdır?
*** Maday şahının qızı Bircənin tapmacasının açması; Ağsaqqal atlılara deyir: –
***
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Sözümüzü unutmayaq, yeri gəlmişkən bu fikri aydınlaşdırmaq üçün qardaşımla bağlı bir görüşü də danışım... Azərbaycan Dövlət Universitetində oxuyurdum, 1960- illərin ortalarıydı, yay tətilində kəndə getdim, ordan da qardaşımın yanına,-yaylağa qalxdım... Bir neçə gün keçəndən sonra şəhər üçün darıxmağa başladım, dözülməz bir darıxmaq tutdu məni, kənd üçün də yox, şəhər üçün. Bunu qardaşıma da dedim: -Yaman darıxmaq tutub məni. Bəlkə qayıdam mən. Qardaşım yan-yörəni göstərib: -Başını qaldır, yan-yörənə bax, -dedi, -gör nələr var, əgər sən başımızın üstündə oynayan bu qara buludları, sağına gələn sağmalları, ayaq döyən ilxıları, bu gülü-çiçəyi qoyub darıxırsansa doğrudan da sənə nəsə olub, şəhər nəsə eləyb sənə. O vaxt qardaşımın sözü mənə təsir etdi, inandım, indi də inanıram ki, darxmaq dah çox boşluqdan, özünə yer tapmamaqdan yaranır... www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Nə isə... sözümüzü unutmayaq, balası ölmüş qoyunu sürüdən ayırıb bir səmtə, anası ölmüş quzunu başqa səmtə aparırlar. Elə yerə ki, bir-birini eşitməsinlər. Teləkçinin işarəsiylə ayağı yer tutan teləkçün ayrılmış meydana axışır. Atı olan atını minir, biri qazan gətirir ki, səs eləsin, qazan dibi döysün, biri tonqal çatır ki, lazım olanda havaya od səpələsin, tüfəngi olan tüfəng atmalıdır. İtlər gətirirlər ki, bu hay-küyə hürüb aranı daha da qatsınlar. Çıx hörmət etdiyim tarixçi alim Zaur Həsənov “Çar skiflər” əsərində yazır: “Qədim türklərdə ovsunlama mərasimi göyə od atmaqla keçirilirdi. Menandr 568-ci ildə türklərin qonağını xanın yanına buraxmazdan əvvəl onu odla nece bəd ruhlardan təmizlədiklərini təsvir edir. Hətta bu ölkələrə gəlib çıxmış ilk avropalıları da iki yanan tonqal arasından keçirməklə odla təmizləyirdilər.” Telək mərasiminin keçirildyi meydanda da tonqallar qalanır, qoyuna da, quzuya da ovsunlamaq, -təlqin, təsir etmək üçün havaya od- qığılcım səpələyirdilər... Hamısı ona görədir ki, qoyun da quzu da harda olduğunu unutsunlar; sürünü unutsunlar, yiyəsini, çobanını, yeri-yurdu unutsunlar... Belə də olur, öncə
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
meydana
qoyunu gətirirlər. Biri qoyunu
başı hərlənənəcən fırlayır, biri qoyunun təninə,- uşaqlığına duzlu su vurur, qoyunun uşaqlığı doğanda olduğu kimi acışmağa, yanmağa başlayır, biri nar qırıb qoyunun gözlə- rinə yaxır. Bunların hamısı ona görədir ki, qoyun təzədən doğmağına inansın, elə bilsin doğur. Həə, qoyun axşam ölmüş quzunu doğanda da buna oxşar ağrılar keçirmişdi, indiki kimi hər yanı qan rəngində görürdü. Elə bu zaman Teləkçi quzu da qucağında görünür, quzu bağrı yarıla- yarıla mələməkdədi. Qoyun yaşadığı, keçirtdiyi bu ağrıların, bu hay-küyün içində özünü eşitdiyi bu doğma səsin üstünə salır. Amma gözləri doğanda olduğu kimi qıpqırmızı qan içindədi, Teləkçini də, quzunu da yaxşı seçmir. Kimsə gözlərinə yenə nar suyu çiləyir. Teləkçi artıq qoyunu yenidən doğmağına inandırdığını hiss eləyir, quzunu qoyunun duzlu sudan alışıb yanan təninə- uşaqlı- ğına sürtüb qarşısına qoyur. Bu hay-küydən dəliyə dönmüş qoyun öz içinin qoxusunu tanıyıb quzunu yalamağa başlayır... Quzudan başqa nə istəyirsən olsun, qoyun elə biləcək öz içindən çıxıb. Qoyun bu minvalla papağa da telənir... “Köç” romanında belə bir mənzərə var; Bəkil oğlunu gözləyir, əhd edir, “...oğlum gəlsin, papağımı qoyuna teləyəcəm, qoy papağım quzu olsun.” Elə də eləyir, oğlu Alay gəlib çıxanda papağını qoyuna Yüklə 6,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|