Mövlüd Süleymanlı

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

Yaylaqdan  enirlər.  O  il  doğrudan  da  ağır  qış  gəlir, 

evdən  eşiyə  çıxmaq  olmur.  Usta  çobanın  sürüsündə  quzu 

yox  idi,  çünki  vaxtında  qoçu  ayırmışdı.  Sürüsünü  bir 

təhərliklə  yaza  çıxardır.  O  biri  çobanın  qoyunları 

quzuluydu.  Quzulu  qoyun  da  deyərlər,  xanım  qulluğu 

istəyər.  Ona  görə  də  hamısı  tələf  olur.  İşi  belə  görənlər 

axışıb  ağıllı  çobanın  yanına  gəlirlər:  -Hardan  bildin,  qış 

ağır gələcək, qoçu qoyunnan ayırdın?! Ağıllı çoban deyir: - 

Bulud  yumurlandı  dedi,  su  damarlandı  dedi,  sürü  xumar-

landı dedi, dilbilməz anlamadı, dedi, dilbilən anladı, dedi... 

 

*** 

 

80-ci illərin sonlarında C.Cabbarlı adına “Azərbaycan-

film”  kinostudiyasında  çalışırdım.  Dağlıq  Qarabağda 

doğulub  böyümüş  erməni  mənşəəli  qadın  yazıçı-jurnalist 

Qreta  Qəhrəmanova  da  mənimlə  işləyirdi...  O  da 

Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvü idi. Son vaxtlar, yəni 

“Yer  üzünə  məktubu”  yazdığım  ərəfələrdə  onu  bir  neçə 

kərə  xatırlamalı  olmuşam.  Hər  şeydən  əvvəl  ona  görə  ki, 

bu  maraqlı  qadın  mənim  indi  ifadə  etmək,  açmaq 

---

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

istədiyim  bəzi  milli  mətləbləri  öz  xarakterində  daşıyırdı; 

azərbaycan  dilini  bilirdi,  amma  bildiyini  çox  böyük 

ustalıqla  gizlədirdi  ki,  biz  ondan  soruşaq:  -Azərbaycan 

dilini niyə bilmirsən, burda doğulub böyümüsən, burda da 

işləyirsən.  Ancaq  soruşan  olmurdu.  Onu  əhatə  edən 

xanımlarımızın heç ağllarına gəlməzdi, soruşsunlar.  

Mən  Qretanı  Aşıq  Ələskər  haqqında  yazdığı,  səhv 

etmirəmsə,  “Durna  çırağı”  adında  bir  məqaləsiylə 

tanımışdım,  Anarın  redaktorluq  etdiyi  “Qobustan” 

jurnalında nəşr olunmuşdu, gözəl bir yazıydı...Mənim indi 

təqdim etdiyim folklor nümunələrinə, - xalq düşüncəsinə, 

xalqın  yaratdıqlarına  yaxın  olmayan,  onu  dərindən  hiss 

etməyən,  sevməyən  Aşıq  Ələskəri  duyub,  belə  yazı  yaza 

bilməzdi.  Mən  o  vaxt  da  indi  də  bu  fikirdəyəm.  Amma 

Qreta  bunu,  bizə  olan  bu  sevgini  heç  vaxt  bildirmədi, 

bildirməzdi  də.  Onun  hərəkətlərində,  davranışlarında,  - 

bütün  bunlar  niyə  mənim  deyil,  ifadəsi  oxunurdu. 

Aramızda belə bir mübahisə oldu... 

-Biz  bu  gün  tarixlərə  qayıtsaq,  mən  gedib  filosoflara 

çıxacam,  erməni  filosoflarına,  sən  çobana  çıxacaqsan, 

bunu yəqin ki, bilirsən, elə deyimi? 

---

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

Doğrusu,mən  bir  az  duruxdum,  gözləmədiyim  sual 

idi: 

-  hə,  dedim,  elədi.  Sən  gedib  yalançı  tarixçilərə,  hay 

adlanan  bir  məzlum  xalqı  aldadıb  avara-qaraçı  eləyən 

yalançı  filosoflara,  saxtakar  din  adamlarına  çıxacaqsan, 

mən  çobana  çıxacam,  bütün  Qafqazın  hər  qarışına  öz 

adını  verən,  Sibirdən  Balkanacan,  Uzaq  Şərqdən  Xəzər 

qıyılarınacan  qalalar  yapan,  şəhərlər,  kəndlər  tikən, 

dünyanın  o  başından  bu  başına  “İpək  yolu”çəkən  öz 

dastanlarını yazıb, musiqisini yaradan izi itirmək üçün rus 

tədqiqatçılarının  işquz-quz-oğuz  adını  qəsdlə  Skif  kimi 

şifrələyən,  yazan  sak-oğuz  çobanlarına  çıxacam,  doğ-

rudur. Bilməmiş deyilsən ki, çobanlıq da minilliklər siviliza-

siyasının əsas mərhələlərindən-dönəmlərindən biridir. Hə-

yat məktəblərindən də demək olar. Yurdsuzdan çoban ol-

maz.  Çoban  yeri-yatağı,  Aranı-dağı  olanlara  lazımdır; 

çobanlıq  ev,  el-oba,  -kənd,  şəhər,  -Vətən  bağlarından 

biridir  ki,bununla  yaşadığın  ömrə-günə  bağlana  bilırsən, 

həyatını, gedişatını, inkişafını qurursan, Təbiətə qarışıb öz 

düşüncəndə  yaranan  düzənlə,  qayda-qanunlarla  aradakı 

boşluqları doldurub yurd salırsan, quş yuvasını dimdiyində 

daşıdığı  kimi  özünə  Vətən  tikib  böyüdürsən,  oğul-uşaq 

böyütdüyün  kimi.  Indi    əlimdəki  “...məktub”  boyu  təqdim 

---

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

etdiyim  nümunələr  də  onun    yaratdıqlarıdır  ki,  tarixim, 

tarixi faktlarım kimi fəxarətlə başımın üstə qaldırıb qürur 

duyuram... 

Bugün siz nəyə görə özünüzə yer tapa bilmirsiz, qapı-

qapı  düşüb  çörək  axtarırsız?!  Ona  görə  ki,  o  mərhələni 

yaşamamısız... Elədi, elə deyil?! 

 

Yaylaq  dərslikləri... 

 

Belə  deyimlər  var:  “Çobanın  bildiyini  bilici  bilməz. 

Çünki  o,  dilbilməzi  danışdırandı.”    “Şoban  dilbilməzlə  dil 

tapandı” . Məsəl var: Oğlunu çoban qoy adam olsun, çox 

qoyma  ki,  cüdam  olar.  Addı-sanlı  usta  çobanlara  sərkər  

deyərlər, sürünün sərkəri. 

Sərkər  çoban  dan  sökülər-sökülməz:-  havada  süd 

sazağı var, yaxşı ot günüdü-dedi. - Sürünün yönünü çəkdi, 

tərpənişindən bildi ki, axşamnan acdı. Çünki ayağa duran 

kimi yanını, -arxacı otlamağa başlamışdı. Usta çoban ona 

görə  də  sürüyə  acıqlandı:  -  Arxac  ətəyi,  arxalıq  ətəyidi, 

arxac otuyla qarın doymaz, -dedi. - Yürü, yamaca. 

---