9
- yerli əhəmiyyətli məsələlərin həlli ilə əlaqədar xərclər, o cümlədən yerli
sosial- məişət , yaşayış, mədəniyyət və idman obyektlərinin , habelə əhalinin
ümumi istifadəsində
olan küçə, həyət və bağların saxlanması xərcləri:
- sosial- müdafiə “Sosial və iqtisadi inkişaf , habelə ekologiya
proqramlarının maliyyələşdirilməsi üçün
çəkilən xərclər;
- dövlət orqanları tərəfindən bələdiyyələrə verilmiş əlavə səlahiyyətlərin
həyata keçirilməsi.
Büdcələrarası münasibətlər, büdcələrin tənzimlənməsi.
Azərbaycan Respublikasının büdcə sisteminə daxil olan bütün səviyyəli
büdcələr büdcələrarası münasibətlər çərçivəsində qarşılıqlı əlaqədədirlər.
Büdcələrarası münasibətlər- müvafiq büdcələrin formalaşması və icrası
ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikası dövlət büdcəsinin Naxçıvan Muxtar
Respublikasının büdcəsi və yerli büdcələrlə qarşılıqlı əlaqəsini ifadə edir.
Büdcələrarası münasibətlər aşağıdakı prinsiplərə əsaslanır:
- Azərbaycan Respublikasının büdcə sistemi səviyyəsində
gəlirlərin bölgüsü;
- Azərbaycan Respublikasının büdcə sistemi səviyyəsində tənzimləyici
gəlirlərin bölgüsü;
- Azərbaycan Respublikasının büdcə hüququnun Naxçıvan Muxtar
Respublikasının büdcə hüququnun və yerli ( bələdiyyə) büdcə hüquqlarının
eyniliyi;
- Naxçıvan Muxtar Respublikasının büdcəsinin, yerli ( bələdiyyə)
büdcələrinin Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsi ilə münasibətlərinin
eyniliyi.
Bu prinsiplərə uyğun olaraq dövlət büdcəsindən xərclərin bəzi hissəsinin
yerli büdcələrə verilməsi mümkündür.
“ Büdcə sistemi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa əsasən
dövlət büdcəsinin Naxçıvan Muxtar Respublikasının büdcəsi və yerli
büdcələrlə qarşılıqlı əlaqəsi gəlir mənbələrinin bölüşdürülməsi vasitəsilə
həyata keçirilir. Öz gəlir mənbələri çatışmadıqda ayrı- ayrı büdcələrin
təxirəsalınmaz sosial- iqtisadi problemlərini həll etmək üçün dövlət
büdcəsindən Naxçıvan Muxtar Respublikasının büdcəsinə və yerli
KitabYurdu.az
20
10
büdcələrə dotasiya, subvensiya, subsidiya verilməsi nəzərdə tutula , onlara
büdcə borcu( ssuda) ayrıla bilər.
“Bələdiyyələrin
maliyyəsinin
əsasları
haqqında”
Azərbaycan
Respublikasının Qanununun 6- cı maddəsində nəzərdə tutulduğu kimi , yerli
sosial- iqtisadi inkişaf proqramlarını yerli büdcə gəlirləri hesabına
maliyyələşdirmək mümkün olmadıqda yerli büdcə kəsirini ödəmək üçün
dövlət büdcəsinin imkanlarını nəzərə alaraq əlavə gəlir mənbələrinin
müəyyən edilməsi və ya dövlət büdcəsindən dotasiya və subvensiya
ayrılması mümkündür.
Hər bir büdcənin xərcinin təmin olunması üçün müvafiq gəlirləri
olmalıdır. Büdcələrin gəlirləri xüsusi və tənzimləyici gəlirlərdən ibarətdir.
Büdcələrin
xüsusi
gəlirləri
–
Azərbaycan
Respublikasının
qanunvericiliyinə uyğun olaraq gəlir növlərinin tam və ya qismən müvafiq
büdcələrə təhkim edilməsidir. Bu müvafiq büdcələrə , dövlət büdcədənkənar
fondlarına Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi əsasında təhkim
edilmiş vergilər, gəlirlər, normativ aktlarla müəyyən edilmiş vergi olmayan
gəlirlər, eyni zamanda əvəzsiz ödənişlər aiddir.
Büdcənin xüsusi gəlirlərinə qeyri- vergi gəlirləri aiddir:
- Dövlət və ya bələdiyyə mülkiyyətində olan əmlakın satışından və ya əvəz
edilməsindən
gəlirlər;
- Azərbaycan Respublikasının müvafiq dövlət hakimiyyəti , yerli
özünüidarəetmə orqanları , həmçinin müvafiq orqanların tabeliyində olan
büdcə təşkilatlarının göstərdikləri pullu xidmətlərdən gəlirlər, mülki- hüquqi
, inzibati və cinayət məsuliyyəti, o cümlədən, cərimələr , müsadirələr,
konpensasiyalar tətbiq edilməsi nəticəsində alınan vəsaitlər və s.
-
Azərbaycan Respublikasının büdcə sisteminə digər səviyyəli
büdcələrindən maliyyə yardımı və büdcə ssudası kimi alınan gəlirlər;
- Digər
qeyri- vergi gəlirləri, həmçinin əvəzsiz köçürmələr.
Büdcənin tənzimləyici gəlirləri- bu dövlət büdcəsinin yerli( bələdiyyə)
büdcələrə növbəti maliyyə ili üçün və ya uzun müddətə normativlər əsasında
təyin olunmuş maliyyə vəsaitidir.
KitabYurdu.az
21