Mövzu Fənnin mahiyyəti və vəzifələri

15.2 Korporativ idarəetmənin prinsipləri
15.3 Korporativ strateji planlaşdırma
15.4 Səmərəli korporativ idarəetmə


15.1 Korporativ idarəetmənin mahiyyəti
Təsərrüfatçılıq fəaliyyətinin korporativ forması son dövrlərdə yaranmaqla nisbətən yeni təsərrüfatçılığın yeni fəaliyyət növüdür. Biznesin korporativ forması zamanın müəyyə tələblərinə cavab olaraq meydana gəlmişdir. Hüquqi baxımdan, korporasiya müxtəlif şəxslərin təşkilatıdır. Korporasiya müstəqil iqtisadi subyekt kimi özünün ayrı – ayrılıqda hər bir üzvünə məxsus olan hüquq, imtiyaz və öhdəliklərdən fərqli olan müəyyən hüquqlar, imtiyazlar və öhdəliklər verir. Hazırda investorlar üçün biznesin korporativ formasını 4 xüsusiyyəti: korporasiyanın hüquqi şəxs kimi müstəqilliyi; fərdi investorlara məxsus olan səhmlərin digər şəxslərə verilməsi imkanı; fərdi ivestorların məsuliyyəti; mərkəzləşdirilmiş idarəetmə daha cəlbedici hesab olunur.
Korporativ idarəetmə elmi XX əsrin ən mühüm nəaliyyətlərindən biridir. Digər ölkələrdən daha tez ABŞ – da korporativ idarəetmənin bütün “klassik” struktur elementləri: mülkiyyətçilərin, menecerlərin hüquq və funksiyalarının məhdudlaşdırılması, ierarxiyalı piramida, hüquq və vəzifələri dəqiq təsvir edilmiş xətti və ştablı menecerlər rəsmiləşdirildi.
“Korporativ idarəetmə” anlayışını müəyyən etmək üçün qeyd edilməlidir ki, “corporatio” latınca tərcümədən birlik, ittifaq, yoldaşlıq deməkdir. Korporativ idarəetmə probleminin böyük aktuallığına baxmayaraq indiyə qədər bir sıra ölkələr üçün korporativ idarəetmə anlayışı fərqli təsvir olunur.
Eyni zamanda səhmdar cəmiyyətinin orqanları və onun mülkiyyətçiləri arasında cəmiyyətin fəaliyyətinin idarə edilməsinə dair münasibətlər sistemi də korporativ idarəetmə hesab edilir. Korporativ idarəetməni düzgün başa düşmək üçün öncə korporatizm kimi tarixi anlayışa baxmaq lazımdır.
Korporatizm korporativ birliyin yaxud tərəfdaşlığın mülkiyyətinə ortaq olmalıdır. Bu şəxsi və ictimai maraqların qane edilməsində müqavilə münasibətləridir. Korporatizm maraqların balansını təmin etmək məqsədilə kompromisli təsərrüfatçılıqdır. Konsensus, kompromislər əsasında maraqların nisbətən tarazlığına nail olunması imkanı korporatist modelin fərqləndirici xüsusiyyətidir.
İndiki gündə dünya təcrübəsində korporativ idarəetmənin ümumi qəbul edilən tərifi yoxdur. Lakin Dünya Bankının istifadə etdiyi korporativ idarəetmənin təyin etməsinə önəm verilir.