95
komponentlərdən istifadə etməklə turizm ehtiyatlarının rayonlasdırılması
müəyyənləşir. Bu növ rayonlaşdırmada mövcud ehtiyatlara təlabat əsas götürülür
və turizm mərkəzləri kimi formalaşır. Bu baxımdan turizm ehtiyatlarının
rayonlaşdırılmasımda iqlim, təbii landşaft, tarixi arxitektur, milli irsi və iqtisadi-
sosial komponentlərə görə qruplaşir. Iqlim və landşaft rayonlaşmasında şaquli
qurşaqlıq, bölgələr üzrə mikoiqlim və landşaft ekzotikliyinin nəzərə alınması əsas
götürülür.
Tarixi-arxitektur abidələr və memarlıq nümunələrinn müxtəlifliyinə görə
turizm ehtiyatlarının rayonlaşdırılması onlara olan tələbata əsaslanır. Bu
rayonlaşmada ehtiyatların müəyyən ərazidə yığcam yayılması, memarlıq
nümunələrinin cəlbediciliyi əsas götürülür. Bəzi hallarda belə memarlıq
nümunələrinin geniş ərazilər ayrıca mikrorayon və ya turizm mərkəzi kimi
xarakterizə olunur (Roma, Afina).
Milli irs nümunələri və etnoqrafik xüsusiyyələrinə görə rayonlaşmada turizm
mərkəzlərinin turizm baxımından istifadə imkanları verilir.Yəni bu komponentlər
rekreasiya rayonlaşmasında ayrıca götürülmür. Digər ehtiyatlarla birgə istifadə
olunduğuna görə turizm mərkəzi kimi formalaşır.
Rekreasiya turizm rayonlarının xarakteristikasında mövcud ehtiyatlardan
istifadə olunması aşağıdakı qruplara bölünür:
Ayrıca sahələr üzrə ixtisaslaşan rekreasiya turizm rayonları. Belə rayonlar
hər hansı bir təbii və ya antropgen turizm ehtiyatlarına əsaslanır.
Ə
razinin turizm ehtiyatlarının ayrıca komponentləri üzrə qiymətləndirilməsi
və təlabata uyğun ümumi ixtisaslaşmanın müəyyən olunması. Burada ərazi
rekreasiya kompleksləri turizm mərkəzləri və mikroturizm rayonları ayrılır.
Rekreasiya fəaliyyəti ayrıca bir istehsal və qeyri-istehsal sahənin əhatə
etmədiyinə görə turizm ehtiyatlarının rayonlaşdırılmasında digər istehsal
sahələrinin formalaşmasına təsir göstərir. Yəni rekreasiya ehtiyatlarından istifadə
etməklə ərazi daxilində əsas və əlavə xidmət göstərən sahələr rekreasiya turizm
rayonunun daxilində verilir.
96
Turizm ehtiyatlarının rayonlaşdırılmasında əsas bölgə ilə yanaşı turizm
ə
həmiyyəti daşıyan ərazilər də ehtiyat sahə kimi götürülür.
Bölgənin məskunlaşması və əhali ehtiyatları yerli turist resurslarından
istifadə etməklə yanaşı onlar xidmətin özəyini təşkil etməklə turizm
rayonlaşmasında nəzərə alınır.
Turizm rekreasiya rayonunun əsas göstəricilərindən biri də ayrı-ayrı turizm
sənayesinin inkişafı üçün ehtiyatların qruplaşdırılmasından və istehlakçıya
göstərilən xidmətlərdən ibarət olur. Turizm ehiyatlarına görə ixtisaslaşma
müxtəlif mərkəzlərin yaranmasına təbiətdən birgə istifadəyə əsaslanan sağlamlıq-
kurort bərpa, rekreasion turizmin inkişaf etdirilməsi ilə bağlı olur.
Ə
razinin turizm baxımından mənimsənilmə səviyyəsi birbaşa infrastrukturla
bağlı olduğuna görə mövcud rayonlaşmada iqtisadi amillər nəzərə alınır.
Ehtiyatlardan istfadənin rayonlaşmasında müxtəlif xidmətlərin müəyyən ərazidə
cəmlənməsi onu əlverişli edən amillərdən sayılır. məs: Azərbaycanda ümumi
turizm rayonlaşması aparılarkən iqtisadi, sosial amillər əsas götürülür və hər bir
iqtisadi rayon kurort-turizm rayonu kimi verilə bilər.
2.
Turizm-rekreasiya rayonlarının sərhədlərinin müəyyənləşdirilməsi
ə
razinin turizm ehtiyatlarının qiymətləndirilməsi əsasında aparılır. Turizm
rayonlaşmasında sərhədlər təbii-iqtisadi amillərə görə müəyyənlışir ki, bu da
ümumi bölgə daxilində və ya ayrı-ayrı təbii komponentlərə görə rayonlaşmanın
aparılmasından ibarətdir. İqlimin komfort xüsusiyyətlərinə görə rayonlaşma
aparılarkən ərazinin oroqrqfik xüsusiyyətləri, lokal miqyasda mikro iqlim
göstəriciləri əsas götürülür.
Turizm rayonlaşmasında iqtisadi-sosial amillərinin nəzərə alınması onun
sərhədlərinin müəyyənləşdirilməsində əsas şərt kimi qoyulur. Belə ki, iqtisadi
royonlaşmada
mövcud
ehtiyatlardan
istifadənin
mühəndis
texnoloji
xüsusiyyətləri, hazırkı infrastrukturun inkişaf səviyyəsi nəzərə alınmaqla
müəyyənləşdirilir.
97
İ
qtisadi rayonlaşmada sərhədlər ümümi vilayət bölgüsünün sərhədləri ilə
üst-üstə düşə bilər. Bunun da səbəbi müəyyən ərazidə sosial-iqtisadi
komponentlərin, infrastrukturun mərkəzləşməsi və vilayət daxilində birgə istifadə
olunması ilə bağlıdır.
Dəniz sahili rekreasiya turizm rayonlaşmasında sərhədlərin müəyyən
olunması əsas problem olaraq qalmaqdadır. Bunun da səbəbi ölkələrin dəniz
sahili turizm ehtiyatlarından istfadəyə yanaşmasının müxtəlifliyi ilə bağlıdır. Belə
ki, dəniz sahili rayonlaşmada sərhədlərin müəyyən olunması dənizin təsiri,
iqtisadi və təbii faktorların birgə nəzərə alınmaqla müəyyənləşdirilməsidir.
Bu baxımdan dənizsahili bölgə İspaniyada 50 km, Türkiyə 25km, İtaliya 20-
30 km daxilə doğru olan ərazilər turizm rayonlaşmasının tərkibinə verilir.
Ekskursiya və digər məqsədlə istifadə olunan obyektlər isə ehtiyat ərazi daxilində
verilməsi məqsədəuyğun sayılır.
Dəniz sahili zolağın müəyyənləşdirilməsi
Ölkələr
Sahil
zolağı
km
Təbii
komponentlər
İ
qtisadi
komponentlər
Turizmin
növü
1. Türkiyə 25
Mikroiqlim,
çimərlik,
müalicə
İ
stirahət
mərkəzləri,
yerləşmə
obyektləri
İ
stirahət,
sağlamlıq,
ə
yləncə
2. İtaliya
20-30
Mikroiqlim,
çimərlik,
müalicə
İ
stirahət,
kurort
mərkəzləri
İ
stirahət,
sağlamlıq,
ə
yləncə,
müalicə
3. İspaniya 50
İ
qlim, ekzotik
landşaft
İ
stirahət
mərkəzləri,
yerləşmə
obyektləri.
İ
stirahət,
sağlamlıq,
ə
yləncə
Dostları ilə paylaş: |