MüƏllifdən II
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mirağa Cəfərquliyev
- V FƏSİL. CİNAYƏT TƏQİBİ VƏ CİNA YƏT TƏQİBİ ÜZRƏ İCRAATIN APARILMASI Ü
iEE Mirağa Cəfərquliyev əməllərdə onun təqsirli olub-olmaması, təqsirləndirilən şəxsə cəza tətbiq edilib-edilməməsi haqqında birinci və apellyasiya instansiyası məhkəməsində məhkəmə baxışı nəticəsində hakimin (hakimlərin) çıxardığı qərardır. Bu ümumi verilmiş bir tərifdir və burada məhkəmənin nə bəraət və nədə ki, ittiham hökmündən heç bir söz deyilmir. Amma nəzərə almaq lazımdır ki, təqsirsiz şəxslərə bəraət vermək məqsədi ilə ədalət mühakiməsini həyata keçirmək - cinayət mühakimə icraatının əsas vəzifələrindən biridir. Bununla bağlı hüquq ədəbiyyatında çox düzgün olaraq qeyd edilir ki, məhkəmə baxışı nəticəsində təqsirləndirilən şəxsin cinayətin törədilməsində təqsirsiz olması cinayət-prosessual qanunvericiliklə tam sübuta yetirilərsə, onda məhkəmə tərəfindən bunu təsdiq edən bəraət hökmü çıxarılır. Haqqında bəraət hökmü çıxarılmış şəxs təqsirsiz sayılır. Bəraət hökmü çıxarıldıqdan sonra təqsirləndirilən şəxsin bütün hüquq və azadlıqlarının məhdudiyyətləri aradan qaldırılmalı, habelə həmin şəxsə vurulmuş ziyanın ödənilməsi üçün CPM-in V fəslinə müvafiq olaraq tədbirlər görülməlidir. Məhkəmə baxışı nəticəsində təqsirləndirilən şəxsə qarşı irəli sürülmüş cinayətin törədilməsində onun təqsirsizliyini təsdiq edən bəraət hökmü aşağıdakı hallarda çıxarılır: 1)
2)
əməldə cinayət tərkibi olmadıqda; 3)
cinayətin törədilməsinə aidiyyəti olmadıqda; 4)
təqsirliliyi sübuta yetirilmədikdə; 5)
andlı iclasçılar kollegiyası şəxsin təqsirsizliyi barədə verdikt çıxardıqda. Burada bir vacib aspektə fikir vermək lazımdır. Qanunda birmənalı surətdə qeyd olunur ki, bəraət hökmü yalnız CPM-in 42.1.2.3 və 4-cü maddələrində göstərilmiş hallar mövcud olduqda çıxarılır. 7.
Məhkəmə baxışı gedişində cinayət təqibinə xitam verilməsinin əsasları. Cinayət-Prosessual Məcəlləsinin 43-cü maddəsində məhkəmə baxışı, gedişində cinayət təqibinə xitam verilməsinin qaydası təsbit olunmuşdur. Cinayət-prosessual qanunvericiliyinin adı çəkilən normasından aydın olur ki, məhkəmə baxışı gedişində təqsirləndirilən şəxsə qarşı cinayət təqibinə xitam verilməsi barədə məhkəmə qərarı aşağıdakı hallarda çıxarılır:
V FƏSİL. CİNAYƏT TƏQİBİ VƏ CİNA YƏT TƏQİBİ ÜZRƏ İCRAATIN APARILMASI Ü 1.
Dövlət ittihamçısı və xüsusi ittihamçı cinayət təqibindən imtina etdikdə; 2.
hallar olduqda. Cinayət-prosessual qanunvericilikdə birmənalı şəkildə izah edilir ki, xüsusi ittihamçının üzrlü səbəb olmadan məhkəməyə təkrarən gəlməməsi və ya gəlməməsinə üzrlü səbəb olduğu barədə məhkəməyə məlumat verməməsi öz hüquqi əhəmiyyətinə görə cinayət təqibindən imtina etməyə bərabər tutulur. Son illərdə cinayət-prosessual qanunvericilikdə aparılmış məhkəmə-hüquq islahatları prosesində CPM-in 43-cü maddəsinə yeni 43.4- cü maddə əlavə olunmuşdur və onun mahiyyətindən aydın olur ki, məhkəmə baxışının gedişində dövlət ittihamçısının CPM-in 39.1.2 və 39.2-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş hallarda cinayət təqibindən imtina etməsi ilə əlaqədar məhkəmənin qəranna əsasən cinayət təqibinə xitam verilərkən cinayət törətmiş şəxs müəyyən edilməmiş qaldıqda, qərar qanuni qüvvəyə mindikdən sonra CPM-in müddəalan ilə nəzərdə tutulmuş qaydada həmin şəxsin cinayət təqibi məsələsinin həll edilməsi üçün məhkəmə baxılmış cinayət işi üzrə materiallan və ya məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materiallarını ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən prokurora göndərir. Qeyd etmək lazımdır ki, CPM-in 43-cü maddəsinə əlavə olunmuş 43.4-cü maddəsinin tətbiqi ilə bağlı son zamanlar məhkəmədə cinayət işlərinin baxılması zamanı bir sıra ciddi prosessual problemlər yaranır. Bu məsələlərə aydınlıq gətirmək məqsədilə Azərbaycan Respublikası prokurorluğu Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinə sorğu ilə müraciət edərək CPM-in 43.1.1, 314.2-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş “dövlət ittihamçısı və xüsusi ittihamçı cinayət təqibindən imtina etdikdə” müddəasının şərh etməsini xahiş etmişdir. Azərbaycan Respublikasının Prokurorluğu sorğuda göstərir ki, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 127-ci maddəsinin Vll hissəsində təsbit olunmuş çəkişmə prinsipini özündə ehtiva edən Azərbaycan Respublikasının Cinayət-Prosessual Məcəlləsinə görə ittiham yönümlü səlahiyyətlərdən azad olan məhkəmə cinayət təqibi orqanından cinayət işlərinə və cinayət təqibi ilə bağlı materiallara məhkəmə iclaslarında ədalətli, qərəzsiz baxan arbitrə çevrilmişdir.
QSÜT Mirağa Cəfərquliyev Sorğuda CPM-in ittiham tərəfinin səlahiyyətlərini müəyyənləşdirən 21.3, 32.2.3, 32.2.8, 38.4 və 41.3-cü maddələrinə istinad edilərək 0 da qeyd olunur ki, bu Məcəllənin 43.1.1-ci maddəsinin tələblərinə uyğun olaraq məhkəmə baxışı gedişində dövlət ittihamçısı və xüsusi ittihamçı cinayət təqibindən imtina etdikdə məhkəmə təqsirləndirilən şəxsə qarşı cinayət təqibinə xitam verilməsi barədə qərar çıxanr. Respublika prokurorluğu CPM-in məhkəmə baxışının hədlərini müəyyənləşdirən 318.1-ci maddəsinə əsaslanaraq göstərir ki, məhkəmə şəxsin əməlini ağır cinayətdən daha yüngül cinayət əməlinə tövsif etmək, ona qarşı irəli sürülmüş ittihamdan ayn-ayrı bəndləri çıxarmaq hüququna malikdir. Bu baxımdan onun səlahiyyətləri yalnız təqsirləndirilən şəxsin vəziyyətinin yüngülləşdirilməsi ilə bağlı olmaqla, dövlət ittihamçısı tərəfindən müdafiə edilən ittihamın həcmi ilə məhdudlaşır və həmin ittihamdan ağır ola bilməz. Əks halda bu məhkəməyə ittihamedici səlahiyyətlərin həvalə edilməsi ilə nəticələnməklə, bir sıra prinsiplərin, müdafiə və ittiham tərəfləri arasında tarazlığın pozulmasına səbəb ola bilər. Sorğuda həmçinin qeyd olunur ki, nadir hallarda olsa da məhkəmədə işə baxılarkən dövlət ittihamçısının ittihamdan qismən imtina etməsinə baxmayaraq, məhkəmə tərəfindən belə imtina qəbul edilmir və təqsirləndirilən şəxsə ibtidai araşdırma zamanı israr edilmiş ittiham üzrə hökm çıxanimaqla cəza təyin olunur. Beləliklə, Azərbaycan Respublikasının Prokurorluğu CPM-in 43.1.1 və 314.2-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş "dövlət ittihamçısı və xüsusi ittihamçı cinayət təqibindən imtina etdikdə" müddəasının həmin proses iştirakçıları tərəfindən ittihamdan qismən imtina edilməsini (eyni əmələ görə məsuliyyəti nəzərdə tutan Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin müvafiq maddəsinin tövsifedici əlamətlərini özündə əks etdirən cinayət tərkibindən sadə tərkibli cinayət əməlinə tövsif edilməsini, yaxud təqsirləndirilən şəxsə Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin müxtəlif maddələri ilə nəzərdə tutulmuş cinayətlərin törədilməsində ittiham elan edildikdə, məhkəmə baxışında ittihamdan bir və ya bir neçə maddə üzrə imtina edilməsini) özündə ehtiva edib-etməməsinin şərh olunmasını xahiş edir. Konstitusiya Məhkəməsinin 15 fevral 2008-ci il tarixli Plenumu sorğuda qaldırılan məsələlərin həlli ilə bağlı cinayət mühakimə Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|