MüƏLLİm peşƏkarliği və pedaqoji SƏRİŞTƏLİLİYİn müASİr problemləRİ

S
əriştəlilik 
–  mü
əllimin pedaqoji prosesi məharətlə, daha 
əlverişli  metodlarla  reallaşdıra  bilməsidir.  “Əldə  olunmuş  bilik 
v
ə  bacarıqları  praktiki  fəaliyyətdə  effetktiv və  səmərəli tətbiq 
etm
ək qabiliyyətidir.  O,  şəxsin  qazandığı  bilik  və  bacarıqların 
konkret f
əaliyyətin nəticəsinə çevrilməsini təmin edir. Səriştəyə 
əsaslanan təhsil sosial-iqtisadi  inkişafa  daha  effektli  xidmət 
göst
ərir” (1).  
Pedaqoji proses
ə səriştəli yanaşma müəllimdən dərin bilik 
v
ə bacarıq tələb edir. Buna görə də peşəkarlıqla səriştəlilik bir-
biri il
ə qarşılıqlı surətdə əlaqədardır. Müəllimin pedaqoji dəyər-
l
ərə yiyələnməsi, bu dəyərləri qoruması, pedaqoji prosesdə no-
vator pedaqoq kimi f
əaliyyət göstərməsi  peşəkarlıqla  səriştəli-
liyin 
əlaqəsi və pedaqoji ustalığın meyarları kimi özünü göstərir.  
Lakin mü
əllimin  peşəkar fəaliyyətinin səmərəliliyi təkcə 
bilik v
ə  bacarıqların  çoxluğundan  asılı  deyildir.  Əsas  məsələ 
əldə  olunmuş  bacarıqlardan  müəyyən pedaqoji situasiyalarda 
düzgün v
ə səmərəli istifadə etmək, məlumat və bilikləri müxtəlif 
v
ə optimal üsullarla, çevik şəkildə şagirdlərə çatdırmaqdan iba-
r
ətdir. Düzdür, pedaqoji biliklər müəllimə  kömək edir və  o, 
şagirdlərin təlim və tərbiyə olunmalarına xidmət edir. Bunlarla 
yanaşı,  peşəkar fəaliyyət üçün zəruri olan yüksək həssaslıq, 
humanizm,  peşə  mədəniyyəti,pedaqoji fəaliyyətin  inkişafının 
düzgün istiqam
ətləndirilməsi və s. kimi xüsusiyyətlər də müəl-
lim  peşəkarlığınıxarakterizə edəncəhətlərindəndir. “Hər oxuyan 
Molla P
ənah olmaz!”, “Çörəyi ver çörəkçiyə” və digər bu kimi 
atalar  sözl
əri, N.Gəncəvinin  “Kamil  bir  palançı  olsa  da  insan, 
yaxşıdır  yarımçıq  papaqçılıqdan”,  Ə.Marağalının  “Dünyanı 
niza
ma peşəkar salar, hər nizam peşədən, hünərdən olar”– beyt-
l
əri və  yüzlərlə  bu səpkidə  olan nümunələr  peşəkarlığı  yüksək 
qiym
ətləndirməklə  insanların  öz  işlərini,  peşələrini dərindən 
bilm
əyi, əsl peşəkar olmağı nəzərdə tutur. 
Bel
ə bir suala cavab vermək olduqca maraqlı olar: -Peşə-

---

19 
kar v
ə  səriştəli müəllimin digər müəllimdən fərqli və  üstün 
c
əhətləri nədən ibarət ola bilər? 
Birinci
.  Peşəkar və  səriştəli müəllim  bütün  varlığı  ilə  öz 
peşəsinə bağlanan, işini sevən, tədris etdiyi fənnini dərindən və 
h
ərtərəfli bilən mütəxəssisdir. Onu başqa müəllimlərdən fərqlən-
dir
ən  başlıca  cəhət də  budur. Fənnini gözəl bilir və  yaxşı  da 
öyr
ədir. Pedaqoji yeniliklərdən xəbərdardır və yeni pedaqoji tə-
f
əkkürə malikdir.Özünə qarşı tələbkardır və öyrənməyə özündə 
h
əmişə ehtiyac hiss edir. 
İkinci.
 
Peşəkar və  səriştəli müəllim pedaqoji hadisə  və 
prosesl
ərə səriştəliliklə yanaşır, mürəkkəb pedaqoji problemləri 
us
talıqla həll edir. İstər təlim, istərsə də tərbiyə prosesində mey-
dana çıxan problemlərin həllində fərqli və daha düzgün qərarlar 
q
əbul edir, operativ metodlardan istifadə etməklə onu həll edir. 
Üçüncü.
Peşəkar və  səriştəli müəllimlər daim yeniliklər 
axtarm
ası,yeniliyə meylliyi, pedaqoji prosesə yaradıcı yanaşma-
ları, mövcud pedaqogikanın müəyyənləşdirdiyi müasir yanaşma 
t
ərzlərindən məharətlə istifadə etmələri ilə seçilən müəllimlərdir 
ki, onların tədris etdikləri dərslər və apardıqları tədbirlər də özü-
nü
n  orijinallığı  ilə  seçilir. Daim yeniliklər  axtarışında  olmaq, 
standart hallarda mü
əyyən yeniliklər etməyi bacarmaq müəllim 
peşəkarlığında  mühüm  yer  tutur.  Təcrübə  göstərir ki, müəllim 
peşəkarlığı yüksək  olduqda  o,  bu  peşəkarlığı  daha  da  dərinləş-
dirm
əyə, yeniləşdirməyə və daim axtarışda olmağa meyilli olur.