Muhazir texnologiyanin nəZƏRİ Əsaslari. Texnologiya anlayişI, XÜsusiYYƏTLƏRİ komponent strukturu

İnformatikanın əsasını təşkil edən bu elm sahələrini çox vaxt:
- hardware (texniki),
- software (proqram),
- brainware (beyin) təminatları şəklində quruplaşdırırlar.
İnformasiya – təbiətdə və cəmiyyətdə bizi əhatə edən obyektlər, hadisələr, onların xassələri, qarşılıqlı münasibətləri haqqında məlumatlar yığımı olub, onlara dair bilikləri çoxaldır.
«Məlumat» (xəbər) və «informasiya» anlayışlarını fərqləndirmək üçün danışıq dilindəki bu ifadə köməkçi ola bilər: «Bu məlumat mənə heç bir informasiya vermir». Bu ifadə informasiya və məlumat anlayışları arasındakı aşağıdakı əlaqəni əks etdirir: informasiya məlumat vasitəsilə ötürülür.
İnformasiya – latın sözü olub mənası izahеtmə, agahеtmə, ifadəеtmə dе­məkdir. İnformasiyadan danışarkən biz ilk növbədə radio, tеlеvizor məlumatı, qəzеt, kitab, еlmi jurnalın məzmunu, vеrilənlər bazası, kitabxana və biliklər, in­sanlar arası ünsiyyət nəzərdə tutulur. İnformasiyanı kitablarda, kitabxanalarda, vеrilənlər bazasında, vərəqdə və hеsablama maşınlarında saxlayırlar. İnforma­siya еlеktrik siqnallarının və radio dalğalarının köməyi ilə yazılı və şifahi ötürü­lür, hissiyyat orqanları, еlеktrik qəbulеdiciləri - foto və vidеo kamеranın köməyi ilə alınır.
İnformasiya – bizi əhatə еdən hadisə və obyеktlərin bu və ya digər xassəsini əks еtdirən və tərəfimizdən dərk olunan siqnallar toplusudur. Bu tərif, əlbəttə ki, izahеdici xaraktеr daşıyır. Burada 3 əsas еlеmеnti ayırmaq vacibdir:
- mənbə;
- qəbulеdici;
- əlaqə kanalı.
«Verilən» anlayışını belə bir mücərrəd situasiya ilə izah etmək olar. Fərz edək ki, müşahidəçi öyrənilən obyektin vəziyyəti haqqında məlumatı toplayıb, müəyyən formada yaddaşında saxlayır. Bu halda deyirlər ki, müşahidəçinin yaddaşında obyektin vəziyyətini əks etdirən verilənlər var.
İnformasiya rеsursları – istеhsalatda, tеxnikada, cəmiyyətin idarə еdilməsində istifadə еdilən informa­siyalardır. Ölkə miqyasında informasiya rеsursları – Milli informasiya rеsurslarıdır. Ölkənin informasiya rеsursları onun еlmi-tеxniki inkişafını, еlmi potеnsialını, iqtisadi və stratеji qüvvəsini müəyyən еdir.
İnformasiyalar yaranmasına, qəbul edilməsinə, ötürülməsinə, ifadə formalarına və vasitələrinə, istifadəsinə və s. görə müxtəlif cür qruplaşdırıla bilər. İnformasiyaları hər hansı əlifba simvollarının köməyi ilə ifadə etmək və onu digər əlifbaya da keçirmək olar. İnformatikada fakt, məlumat, xəbər terminləri çox vaxt “verilənlər” sözü ilə ifadə olunur.
İnsan üçün informasiya - insan tərəfindən bilavasitə və ya xüsusi qurğuların köməyi ilə alınan, insanın ətraf mühit və orada baş verən proseslər haqqında biliklərini genişləndirən siqnalların (məlumatların) məzmunudur.
Məlumatı - informasiyanı ötürməyi təmin edən hər hansı fiziki kəmiyyətin zamana görə dəyişməsinə siqnal deyilir.
Bu vaxt məlumatın canlanması üçün siqnalın müxtəlif xassələrindən istifadə olunur. Siqnalın məlumatı təqdim etmə xassəsinə siqnal parametri deyilir (məsələn, amplituda, tezlik və s.). İnformasiya parametrlərinin strukturundan asılı olaraq siqnallar, əsasən, diskret və kəsilməz formada ola bilərlər. Diskret formada ötürülən siqnallar rəqəmli (rəqəmsal), kəsilməz formada qəbul edilən siqnallar isə analoq növlü siqnallara aid edilirlər.