MühaziRƏ konspektləRİ Qiyabi təhsil alan tələbələr üçün yardımçı vəsait Bakı- 2002
Ə.Ə.Qədirov, N.Ə. Xəlilov. Yaş psixologiyası Dərs vəsaiti
Yüklə 0,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 1
Ə.Ə.Qədirov, N.Ə. Xəlilov. Yaş psixologiyası Dərs vəsaiti. Gəncə, 1999, s. 36-38. 12 downloaded from KitabYurdu.org Cədvəl 1. Psixoloji tədqiqatın əsas metdları və onlrın variantları Özünü müşahidə zamanı insan özünü təhlildən istifadə edərək öz davranışını, təəsüratını, öz hafizəsinin məhsuldarlığını və s. müəyyənləşdirir. Bu zaman adam özünə başqalarının gözü ilə baxır və özünü başqaları ilə müqayisə edir. Müşahidə metodunun tədqiqat üçün bir çox üstünlükləri ilə yanaşı nöqsanları da vardır. Bu nöqsanlar, hər şeydən əvvəl ondan irəli gəlir ki, bəzən psixi hadisələr çox sürətlə cərəyan edir. Lazım olan anın qeydini aparmaq çətin olur, bəzən də mümkün olmur. Təkrar müşahidə lazımi səmərəni vermir. Bu çatışmazlıqları aradan qaldırmaq məqsədilə psixologiyada eksperiment metodundan istifadə olunur. Eksperiment metodu isə cədvəldən göründüyü kimi təbii və laborator olmaqla müxtəlif variantlarda həyata keçirilə bilər. Laborator eksperiment adından da göründüyü kimi xüsusi laboratoriyalarda aparılır və onun gedişində müxtəlif cihaz- lardan istifadə olunur. Lakin bəzən psixi prosesin gedişi labo- rator şəraitində səhih olmur, bu çatışmazlığı aradan qaldırmaq məqsədilə təbii eksperimentə geniş yer verilir. 13 Əsas metodlar Əsas metodların variantları Müşahidə Kənardan müşahidə Özünümüşahidə Eksperiment Təbii Laborator Psixodiagnostik Testlər Anketlər Sosiometriya İntervyü modelləşdirmə Riyazi Texniki Kibernetik Statistik downloaded from KitabYurdu.org Psixodiaqnostik metodların-test, anket, sosiometrik və in- tervyu kimi variantlarından psixoloji tədqiqat zamanı istifadə olunur. "Test" ingilis sözü olub, hərfi mənası "sınaq" , "Yoxlamaq" deməkdir. Test metodundan istifadə etməklə müəyyən sahə üzrə bilik və bacarıqlar yoxlanır, hər hansı işi icra etmək və ya peşəyə yararlılıq yoxlanır. Anket metodu zamanı tədqiqatın məqsədinə uyğun olaraq suallar qoyulur. Həmin suallara yazılı cavab verilir. Cavabları təhlil etməklə insanların psixoloji xüsusiyyətləri haqqında fikir yürüdülür. Sosiometrik metoddan kollektivlərdə insanlar arasındakı qarşılıqlı münasibətləri öyrənmək məqsədilə istifadə olunur. Sosiometriya (latınca-Sosietas-cəmiyyət və yunanca-metros- ölçmək deməkdir) hansı formada tətbiq edilirsə- edilsin onun nəticələrini müşahidə və ya eksperiment yolu ilə dəqiqləşdirmək zəruridir. Şəxsiyyətlərarası münasibətləri öyrənmək üçün tətbiq edilən metodlardan biri də intervyüdür. İntervyü zamanı hər hansı məsələ haqqında müəyyən bir şəxsin fikri soruşulur. Bu əsasən şifahi formada həyata keçirilir. Son zamanlar psixologiya elmində modelləşdirmə meto- dundan da geniş istifadə edilir. Psixikanın modelləşdirilməsi zamanı insanın psixi (təfəkkürün, qavrayışın, hafizənin və s.) fəaliyyətində onun modeli yaradılır və həmin modelin köməyi ilə psixi proseslər öyrənilir. Psixologiyada tətbiq olunan riyazi metodlar çoxdur. Riyazi modelləşdirmənin psixologiyada istifadə olunan formulu -Buqer- Veber, Veber-Fexner və Stivens qanunlarına əsasən müəyyən olunur. 1 Statistik metodlar dedikdə, tətbiqi riyazi statistikanın psixo- logiyada eksperimentlərin nəticəsini işləmək məqsədilə istifadə olunan ayrı-ayrı metodları nəzərdə tutulur. Ehtimal məntiqindən və ehtimal modellərindən istifadə etməklə psixoloji tədqiqatın nəticələrinin əsaslı olmasını təmin Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|