Mühazirə kursu а з я р бай ж ан р е с публика

Burulğanlı elektrik sahəsi. Elektrostatikada elektrik sahəsinin mənbəyi sükunətdə olan elektrik yükləridir. Bu cür


sahə üçün _ ^{→ →} inteqralı istənilən qapalı kontur boyunca sıfıra
(Edl )
bərabərdir. Bu səbəbdən elektrostatik sahə qapalı kontur boyunca elektrik cərəyanının aramsız axmasını təmin edə bilməz. Əksinə, maqnit sahəsinin yaratdığı zamana görə dəyişən elektrik sahəsi potensiallı olmayıb burulğanlı sahədir. Bu cür sahənin rotoru və onun sirkulyasiyası ümumiyyətlə sıfırdan fərqlidir. Buna görə də burulğanlı sahə qapalı kontur boyunca elektrik cərəyanın arasıkəsilməz axımını təmin edə bilir. Bu axın induksiya cərəyanı şəklində müşahidə edilir.

2. 
   Differensial və inteqral formada Maksvell tənlikləri. Faradey ideyalarına əsaslanaraq, elektrostatikanın və elektromaqnitizmin qanunlarını (elektrostatik sahə üçün
   

→ → ⁿ → →

_ DdS  _q_i  Q və maqnit sahəsi üçün _ BdS  0
Qauss

_S i1 _S
Ostroqradski teoremini; tam cərəyan qanununu
→ ^{→ n}

_ Hdl
L
 _ I _k k 1
^{ I}tam
; elektromaqnit induksiyası qanununu

  dФ / dt
) ümumiləşdirərək Maksvell elektromaqnit

sahəsinin bitmiş, mükəmməl nəzəriyyəsini işləyib hazırladı.
Maksvell nəzəriyyəsi klassik fizikanın inkişafına böyük töhfə oldu. O nisbi hərəkətsiz yüklərin elektrostatik sahəsindən tutmuş, işığın elektromaqnit təbiətinə qədər geniş hadisələr dairəsini eyni bir nöqteyi nəzərdən anlamağa imkan verdi.
Bu nəzəriyyənin riyazi ifadəsi rolunu, inteqral və differensial formada yazılması qəbul edilmiş Maksvellin dörd

tənliyi oynayır. Differensial tənliklər, vektor analizinin iki teoremi-Qauss və Stoks teoremlərinin köməyi ilə inteqral tənliklərdən alınır.

Qauss teoremi:
→ → →

_ AdS  _ div AdV
(24.1)

S V
^→ _ A_x

• 
  A_y
  
• 
  A_z
  

(24.2)

^divA x y z
A , A , A  ^→ -vektorunun oxlar üzrə proyeksiyası; V-isə S
z y z ^A
səthi ilə məhdudlaşan həcmdir. Stoks teoremi:
→ → → →

_ Adl

rot A

A
L
 _ rot AdS
S
(24.3)

burada
^→ - ^→ vektorunun rotoru olub, vektor hesab olunur

→
və dekart koordinatlarında aşağıdakı kimi ifadə edilir (S- L konturunun məhdudlaşdırdığı sahədir):

→
rot A 
→
j k
 

y z

A_y A_z
(24.4)

Inteqral formadakı Maksvell tənlikləri elektromaqnit sahəsində xəyalən çəkilmiş, hərəkətsiz qapalı kontur və səthlər üçün doğrudur.
Differensial formadakı Maksvell tənlikləri bu sahənin hər bir nöqtəsində elektromaqnit sahəsi xarakteristikalarının həmçinin, yüklər və cərəyanlar sıxlığının öz aralarında necə əlaqədar olduğunu göstərir.

2.