Muh?ndis ekologiyas? 11esas
Yüklə 3,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 9.7. B rk m i t tullantılarının aerob biotermiki komposterl nm si
- 9.8. B rk m i t tullantılarının zibil emalı zavodlarında yandırılması
- 9.9. Litosferin çirkl nm l rd n mühafiz si m qs dil görül n t dbirl r
380
qarı ıq torpaq sah l ri bel çirkab sularının yeraltı qrunt sularına qarı masına mane olur. Poliqonun istismar müdd ti 15-20 il t kil edir. Poliqon ya ayı binalarına 500 metrd n yaxın olmamalıdır v b rk örtüklu yollardan da 500 metr uzaq olmamalıdır. 9.7. B rk m i t tullantılarının aerob biotermiki komposterl nm si B rk m i
t tullantılarının aerob biotermiki komposterl nm si texnologiyası sasında i l y n zavodlarda utilizasiya olunması n perspektiv hesab olunur. Bu halda b rk m i t tullantıları z r rsizl dirilir
v komposta (müxt lif qatı ıqlardan hazırlanan üzvi gübr ) çevrilir ki, o da t rkibind azot, fosfor, kalium v mikroelementl r olan üzvi gübr kimi istifad oluna bil r. Komposta çevrilm si n tic sind b rk m i t tullantılarının t rkib elementl ri biosferd madd l rin t bii dövretm sistemin daxil edilir. B rk m i t tullantılarının aerob biotermiki komposterl nm si prosesinin prinsipial sxemi
kil 9.1-d verilmi dir. 381
kil 9.1. B rk m i t tullantılarının aerob biotermiki komposterl nm si prosesinin prinsipial sxemi: 1 - tullantıların q bulu üçün bunker; 2 – transportyor (konveyer); 3- biotermiki parçalanma üçün baraban; 4 - iri q lbir ( adara); 5 - da do rayan ma ın; 6 - separator; 7- l k; 8 - yeti m sah si. Tullantılar 1 bunkerind n 2 transportyorunun köm yi il 3 biotermiki parçalanma barabanına daxil edilir. Burada b rk m i t tullantıları z r rsizl dirilir v komposta (müxt lif qatı ıqlardan hazırlanan üzvi gübr y ) çevrilir. Sonra biotermiki parçalanma 2 4
6 7 8 1 3
382
n tic sind kompasta çevril n tullantılar 4 q lbiri il 5 da do rayan ma ına gönd rilir. Burada kompasta do ranır. 6 separatorunda kompasta seperasiyaya u radılır, 7 l yind l nir v 8 yeti m sah sin gönd rilir. B rk m i t tullantılarının aerob biotermiki emal prosesind kompostun çıxımı q bul bunkerind n götürül n b rk m i t tullantısının ilkin kütl sin n z r n 60-68% t kil edir. Hazır kompost torpaq iyi ver n yum aq kütl d n ibar t olur. Onun t rkibind 1% azot, 0,6% fosfor, 0,3% lium, 2,5% lsium v 60% üzvi madd l r olur. Bel kompast effektivliyin gör maldarlıq fermasının peyini il eynidir. 9.8. B rk m i t tullantılarının zibil emalı zavodlarında yandırılması B rk m i
t tullantılarının z r rsizl dirilm si üsullarından biri d xüsusi sobalarda yandırılaraq l v edilm sin saslanan üsuldur. Eyni zamanda b rk m i t tullantılarının adi yandırılma prosesl ri güclü toksiki qaz killi madd l rin, o cüml d n d dioksinl rin alınması il mü ayi t edilir.
383
B rk m i t tullantılarının metal rintil ri v ya ridilmi lakların üz rind yandırılması çox perspektiv üsullardan hesab olunur. Bu üsulun üstün c h ti ondan ibar tdir ki, rintil rin üz rind temperatur yüks k oldu una gör b rk m i t tullantılarının parçalanması çox sür tl v tam gedir, m i t tullantılarının t rkibind olan mineral madd l r is riyir v
lakın t rkibin keçir. 9.9. Litosferin çirkl nm l rd n mühafiz si m qs dil görül n t dbirl r Az rbaycan Hökum ti Dünya Bankına müraci t etmi v
üçün n z rd tutulmu iddialı Ekoloji Dövl t Proqramını (EDP) h yata keçirm y yardım etm y d v t etmi dir. EDP-nın
sas m qs di, h rsalma üçün n ön mli razil rin sür tli iqtisadi v demoqrafik inki afı üçün z ruri olan torpaqları t mizl m kl traf mühitl ba lı yaranmı riskl ri aradan qaldırmaqdır. nki afla ba lı sas m s l l r a a ıdakılardır: •
kild pisl m si: Ab eron yarımadası 150 illik neft hasilatı n tic sind a ır kild çirkl nm y m ruz qalmı dır. Bu
384
m d n f aliyy ti n tic sind neftl çirkl nmi razil rin sah si t qrib n 30000 hektardır v bundan 15000 ha razi daha çox çirkl nm y m ruz qalmı dır v traf mühitl ba lı sas narahatlıq m nb yidir. Bu razid , hidrokarbogenl r torpa a v süxurun için bir neç metr d rinliyin hopmu dur. Bu cür v ziyy t, davamlı çirkl nm nin m nb yi olan bur u avadanlı ı v neft nasosları kimi h l d f aliyy td olan yüzl rl istehsalat obyektinin mövcud olması il a ırla ır. Yarımadadakı neft hasilatı h mçinin X z r D nizin d t sir etmi dir, bel ki, iri h cmd çirkli sular d niz axıdılmı v radioaktiv tullantılar (t bii radionuklidl rin t siri) m l g lmi dir. N hay t, sür tli h rl
m v z if idar çilik potensialı sanitar v ziyy ti v b rk tullantıların idar edilm sini ciddi kild korlamı dır. •
h rl m n tic sind torpa a yaranan t l bat: Son bir neç ild bir çox insanlar özl rin v ail üzvl rin i v yeni imkan axtarmaq üçün Ab eron yarımadasına v onun sas iki h rin , Bakı v Sumqayıta köçmü l r. Sür tl artan hali v iqtisadi canlanma torpa a t l batı xeyli artırmı dır. Bakı keçmi neft yataqlarının v dig r çirkl nmi razil rin hat sind yerl ir; bu is h rin böyüm sin öz t sirini Yüklə 3,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|