Muh?ndis ekologiyas? 11esas
Yüklə 3,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ekoloji Dövl t Proqramı (EDP)
- 9.10. Torpaqların monitorinqi
- Torpaqların monitorinqi
385
göst rmi dir – bel ki, h r bu çirkl nmi razil r üzünd n da ınıq kild artmı v sözün h rfi m nasında bütün yarımadaya yayılmı dır v bir çox yerl rd halinin n t m l infrastrukturdan bel istifad imkanı çox azdır. A ır çirkl nm y m ruz qalmı razil rd qeyri-r smi ya ayı massivl ri geni l nm kl halinin sa lamlı ına ciddi t hlük yaradır. Eyni zamanda, sür tl artmaqda olan ya ayı massivl rin yaxın yerl n bu çirkl nmi torpaqlar t mizl n rs , yenid n inki af üçün yüks k potensiala malik olar. •
Bakı üçün regionun planla dırılması, inki afı v kapital investisiyaları üzr kompleks strategiya yoxdur. n son hazırlanmı Ümumi Plan 1970-ci ill rin ortalarına t sadüf edir. Bu plan hazırda h rl mi
bir hiss sini hat edir v son 15 ild yaranmı yeni ya ayı massivl rini hat etmir. Ab eron Yarımadasında torpaq üz rind mülkiyy t hüququ v yaxud istifad si haqqında çox az m lumat mövcuddur v bu m lumatın ks riyy ti çox köhn dir. Torpaqların t mizl nm si v land aftın b rpa edilm si üçün t mizl n c k torpaqları prioritetl dir n sistemli yana manın olması vacibdir. H r 386
hansı sah nin b rpası üçün ç kil c k x rc birba a onun g l c k istifad t yinatından asılıdır. 28 sentyabr 2006-cı ild 1697 saylı Prezident S r ncamı il t sdiq olunmu Ekoloji Dövl t Proqramı (EDP) Hökum tin bu ç tinliyi aradan qaldırmaq üçün atdı ı praktiki addıma z min yaratmı dır. T dbirl r Planı 65 f aliyy t sadalayır v aidiyy ti t r f kimi 30 dövl t orqanının v dig r t kilatların adını ç kir. Bu proqram kompleks plan olub infrastrukturun yenil nm si v qaydaların v t nziml yici bazanın t kmill dirilm si yolu il h m torpaqların t mizl nm si-rekultivasiyasını, t hlük li v qeyri-t hlük li tullantıların v traf mühitin qabaqcıl kild idar olunmasını h yata keçirm yi n z rd tutur. S r ncama sas n EDP-nın icrası üz rind ümumi n zar ti v laq l ndirm ni Nazirl r Kabineti h yata keçir c kdir. EDP-na yüks k ön m verdiyini nümayi etdirmi v sas nazirlikl r v dig r orqanların f aliyy tin t kan vermi dir. M d n razil rind rekultivasiya i l ri aparmaq v land aftı b rpa etm k üçün müxt lif prosesl r h yata keçirilir: 1. Neft v neft m hsulları il çirkl nmi torpaqların mexaniki üsulla t mizl nm si: Torpaqları mexaniki üsulla
387
t mizl m k üçün neftin hopma d rinliyind n asılı olaraq neftl çirkl nmi torpaqlar n z rd tutulmu d rinlikd ekskavatorlar vast si il qazılaraq özübo aldan avtoma ınlara yükl nir v torpaqların t mizl nm si sexin da ınır. Sexd torpaqları yumaq üçün vibro l kd n, hidrosiklonlardan, buxar qur usundan, nasoslardan, transportyorlardan isifad olunur. Qur uya daxil olan çirkl nmi torpaqlar b rk tullantılardan v neft m hsullarından t mizl nir. Bu proses müxt lif m rh l li olur. Son m rh l d t mizl nmi torpa ın t rkibind neft m hsullarının miqdarı müvafiq normalara uy un minimuma endirilir. T mizl nmi torpaqlar rekultivasiya olunan sah y geri qaytarılaraq razinin land aftı b rpa olunur. 2. Rekultivasiya olunan sah m i t, istehsalat tullantılarından t mizl nir. Sah d olan neftl çirkl nmi gölm ç l r l v olunur, lay suları axıdılan torpaq kanallar müvafiq qaydada uy un qapalı beton kanallarla v z olunur. 3. Land aftı b rpa etdikd n sonra sah l rd bioloji rekultivasiya i l ri aparılır. Torpaq mineral gübr l rl z nginl
dirilir, torpa a peyin v saman s pildikd n sonra münbit torpaqda ya ıllıqlar salınır. 388
9.10. Torpaqların monitorinqi Torpaqların çirkl nm d n mühafiz si istiqam tind f aliyy t “ traf mühitin mühafiz si haqqında”, “Dövl t torpaq kadastrı, torpaqların monitorinqi v yer qurulu u haqqında” Az rbaycan Respublikasının Qanunları v bu qanunların icrası il laq dar hazırlanmı “ traf mühit v t bii ehtiyatların monitorinqinin aparılması qaydaları haqqında” sasnam (Nazirl r Kabinetinin 1 iyul 2004-cü il tarixli, 90 saylı q rarı il t sdiq edilmi dir) il h yata keçirilir. Torpaqların çirkl nm sinin monitorinqinin sas v zif l ri torpaqların t bii v antropogen t sirl r n tic sind çirkl nm sinin qar ısının alınması m qs di il torpaqlara atılan (axıdılan) tullantılara n zar tin elmi v qanuni saslarla h yata keçirilm sind n, torpaqların çirkl nm s viyy si haqqında m lumatların ld edilm sind n, ondan s m r li istifad üzr layih l rin hazırlanması v proqnozların verilm sind n ibar tdir. Torpaqların monitorinqi — torpaqların münbitlik xass l rini s ciyy l ndir n ayrı-ayrı göst ricil rd ba ver n d yi iklikl rin vaxtında a kara çıxarılması, qiym tl ndirilm si, m nfi prosesl rin qar ısının alınması Yüklə 3,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|