Muh?ndis ekologiyas? 11esas
Yüklə 3,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- "Sabit inki af vahid traf mühiti, iqtisadi s m r liliyi v xalqların rifahının c ml m si dem kdir"
- "Sabit inki af sad kon- sepsiyadır: bizim ekoloji imkanlarımız ç rçiv sind dal tl ya amaq dem kdir"
- Ekoloji sabitlik imperativi
- Sosial-iqtisadi sabitliyin imperativi
503
Komissiyası t r find n t klif olunmu dur (Q.X.Brund- qlond komissiyası). Komissiya "sabit c miyy ti", "g l c k n sill ri onların öz xsi ehtiyaclarını t min etm k fürs tind n m hrum etm d n bugünkü n slin ehtiyaclarını t min ed n" c miyy t kimi t yin edir. 1990-cı ild sası qoyulmu Sabit nki af Beyn lxalq nstitutu a a ıdakı t rifi verir. "Sabit inki af vahid traf mühiti, iqtisadi s m r liliyi v xalqların rifahının c ml m si dem kdir". Rio-de-Janeyroda keçirilmi BMT konfransından d rhal sonra onun m s l l rinin h yata keçirilm si m qs dil yaradılan Dünya urası (Dünya urasının s dri Rio-de-Janeyro Konfransının Ba katibi Maris Stronqdur) hesab edir ki, "Sabit inki af sad kon-
imperativ ayrılır: ekoloji sabitlik imperativi v sosial- iqtisadi sabitlik imperativi. Ekoloji sabitlik imperativi - ekoloji imkanlarımız ç rçiv sind ya amaqdır: bir halda ki, b riyy tin t l bl ri t bi tin imkanları xaricind dir, insanlar öz t l bl rini v tullantılar istehsalını azaltmaqla t bii ehtiyatların v h ic sin s rfin son qoymalıdırlar. Sosial-iqtisadi sabitliyin imperativi - dal tl ya amaq n sill rdaxili v n sill r arasında n h ng sosial v 504
iqtisadi b rab rsizliyin tör tdiyi da ıdıcı münaqi l ri
z ifl tm k, iqtisadi vasit l rl ya amaq dem kdir. Rus alimi akademik V.A.Koptyuqa gör , sabit inki af konsepsiyası "b riyy tin sosial-iqtisadi inki afının tarazla masını v traf mühitin qorunmasını, h mçinin inki af etmi v inki af etm kd olan ölk l r arasındakı iqtisadi disparitetin h m texnoloji proses, h m d istehsalın rassionalla ması yolu il aradan götürülm sini n z rd tutur". Akademik N.N.Moiseyevin fikrinc , "sabit inki af" terminini biosferin v c miyy tin tarazlıq v ziyy tin keçidinin mümkünlüyünü t min ed c k strategiyanın i l nib hazırlanması v realla dırılması kimi izah etm k olar... “B riyy tin g l c yi madd l rin (stabil biokimy vi dövr l rin) az-çox sabit dövrü raitind
mümkündür". Akademik A.D.Ursulun n z rinc , "sabit inki af t bi t ziyan vurmayan, daimi ictimai t r qqini t min ed n, inki afın strategiyası kimi t yin edil bil r". Bel likl , sabit inki afın strategiyasının ümumi mahiyy ti b riyy tin qeyri-mü yy n müdd tli mövcudlu unun rtl rini t yin etm kdir. Bunun üçün insanların t l batını el öd m k n z rd tutulur ki, bu, biosferin deqradasiyasına g tirib çıxarmasın v g l c k n sill rin
505
maraqlarına toxunmasın. XX srin ortalarınad k b riyy tin inki afına, n sill rin birinin dig ril tarixi v zl nm sin heç bir t hlük yox idi. Sabit inki afın saslandırılması z ruriyy tini yaradan ba lıca amill r b zi qlobal xarakterli d yi iklikl r aid oldu ki, bunlara da a a ıdakılar daxil idi: planetd demoqrafik partlayı , n n vi yüngül ld edil n yanacaq v mineral ehtiyatların tük nm si, biomüxt lifliyin azalması, bu d yi iklikl rd n do an atmosferin azon qatının tük nm si v kosmik üaların canlı orqanizml r t sirinin artması; Yer s thinin h rar tinin qalxması ehtimalı v ba qa hadis l rl ba lı d yi iklikl r. Bütün bunlar insanların h yat keyfiyy tinin, onların sa lamlı ının pisl m sinin, bir sıra sosial-iqtisadi probleml rin yaranmasına g tirib çıxarmı dır. XX srin II yarısında ba ver n texniki t r qqi n tic sind h min hadis öz kulminasiya nöqt sin çatdı. Son 25-30 il rzind dünyada t xmin n b riyy tin bütün vv lki tarixi boyu q d r xammal istifad olunub. H r il planetimizin d rinlikl rind n 96-98% tullantıya ged n 100 milyarddan artıq müxt lif mineral ehtiyatlar üz çıxarılır. Hesab edilir ki, XXI srin vv ll rind insan 300 mlrd. ton xammal emal etdikd 290-297 mlrd. ton 506
tullantı xaric ed c k. Yer s thinin h rar tinin, biosferin radiasiya fonunun artması v milyon ill r uzunu t kamül n tic sind formala mı insanın mövcudlu unun dig r fiziki-kimy vi v bioloji parametrl rinin pozulması f lak tl sonuclana bil r. Bu m nfi amill r texnoloji inki afdan imtina etm kl yox, t bi td n optimal istifad yolu il son qoymaq olar. Hal-hazırda qar ılıqlı sosial- iqtisadi v ekoloji inki afa z ruriyy t duyulur. traf mühit v inki af üzr beyn lxalq komissiyada ( M BK) "Bizim ümumi g l c yimiz" adlı m ruz nin r hb ri Q.H.Brundtrandın qeyd etdiyi kimi, ekoloji problematikaya baxılark n t kc traf mühit probleml riyl m hdudla maq olmaz. "Bu çox böyük s hv olardı. traf
M hz bu yana ma sabit inki af konsepsiyasında öz ksini tapdı. Bütün inki af etmi v inki afda olan dövl tl rin sas m qs di h r v chl
Yüklə 3,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|