MüNDƏRİcat
Cavidnamə İngilis dilindən tərcümə edən Dr. Aqil Şirinov
Yüklə 1,29 Mb.
|
Cavidnamə İngilis dilindən tərcümə edən Dr. Aqil Şirinov Yeni nəşrlər Р  амиз МЕХТИЕВ
Философия Учебное пособие. Баку, 2009 г., 376 стр. Второе издание. В настоящем учебном пособии дается систематическое изложение философии как самостоятельной научной дисциплины и сферы духовной деятельности людей, включая представление о предмете философии, ее методах, целях и задачах, базовых понятиях, категориях и течениях. Наряду с введением в философию в книге излагается история философии, в том числе и восточной философии, изложены основы современной философии, включая философию истории и политическую философию. Отдельно рассмотрены проблемы философии древнего и средневекового Азербайджана, становление азербайджанской философской мысли ХШ-ХХ вв. Издание предназначено для студентов, преподавателей, для всех интересующихся философской проблематикой. Второе издание подготовлено по просьбе преподавательского и студенческого составов вузов. Книга рекомендована Министерством образования Азербайджанской Республики в качестве учебного пособия для вузов.
əməkdar elm xadimi, f.e.d., professor H.R. İmanov Rəyçilər: f.e.d., professor Z.C. Hacıyev, f.e.d., professor Ə.B. Məmmədov Kitab bəşəri mövcudluq və onun iztirabları ilə əlaqədar olan dünyagörüşü, fəlsəfə, müdriklik, insan "Mən"-inin fenomenologiyası, insan və zaman, eqoizm, özünüdərk, şüur, bişüur və s. kimi problemlərin analizinə həsr edilmişdir. Bu problemlər həmişə insanların xoşbəxtliyi yolunda böyük əngəl olmuş və belə də qalmaqdadır. Onların böyük əksəriyyəti anlama və özünüdərklə əlaqədardır. Kitabın qayəsi bundan ibarətdir ki, sözügedən problemlərin daha yaxşı anlaşılması özünüdərkə aparır ki, o da iztirablara son qoymasa da, heç olmasa, onların yüngülləşməsinə kömək göstərə bilir.  Səlahəddin XƏLİLOV
Sivilizasiyalararası dialoq Bakı, “Adiloglu” nəşriyyatı, 2009. - 256 səh. Kitab vahid umumbəşəri sivilizasiya ideyasına, Şərq və Qərb sivilizasiyalatrı, habelə lokal sivilizasiyalar arasında qarşılıqlı əlaqəyə, onlarin toplanması və ya qarşıdurması hallarının araşdırılmasına həsr olunmuşdur. Əsərdə müxtəlif sivilizasiyaların üstün əlamətləri, onlar üçün spesifik olan ictimai təşkilatlanma formaları, coğrafi-siyasi və mədəni-mənəvi müəyyənlik məsələləri nəzərdən keçirilmişdir. Kitab ictimai-siyasi elmlərin nümayəndələri, diplomatlar və müvafiq sahədə ixtisaslaşan tələbələr üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Yazılarda mədəni-mənəvi həyatımızın müxtəlif sahələri fəlsəfi təhlil süzgəcindən keçirilmiş, aktual problemlərə münasibət bildirilmişdir. Geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.
тарных науках должен начаться с философии 5 История философии Асель МАНСУРОВА – Идея «бессмертия» в даосской философии, дзэн- буддизме и исламском мистицизме 9 Салахаддин ХАЛИЛОВ – Когда зародилась исламская философия? 20 Рашад ИЛЬЯСОВ – Метод суфийской интерпретации Абу Саида Мухаммед Хадими 28 Бахрам ГАСАНОВ – Восток-Запад: от множества к единству и от единства к множеству 37 Кенуль БУНЬЯДЗАДЕ – Этапы развития исламской мысли 53 Социальнo-политические науки Абульфаз СУЛЕЙМАНОВ – Теоретико-концептуальные основы исследо- вания института семьиго 70 Осман ГАДЖИЕВ – Учение марксизма о социальной структуре общества и современная теория стратификации 85 Физули МЕДЖИДЛИ – Претензии на управление миром с единого центра и мировая однополярная система 97 Философия науки Салахаддин ХАЛИЛОВ – Наука и мировоззрение в современную эпоху: смена парадигм 108 Научно-философская жизнь Поздравления 116 Международное признание журнала «Философия и социально-политические науки» 116 Симпозиум «Университет и Наука» в Анкаре 117 Конференция на тему «Любовь и Интеллект» в Анкаре 119 Философские беседы на телеканалах Турции 120 Семинар на тему “Философия всеединства и современная наука” 121 Новый сайт – «Felsefe dunyasi» 121
and human sciences should begin from philosophy 5 HISTORY OF PHILOSOPHY Aisеl MANSUROVA – The idea of “immortality” in the philosophy of Dao, Zen Buddhism and Islamic mysticism 9 Salahaddin KHALILOV – When was Philosophy of Islam born 20 Reshad ILYASOV – Abu Sa`id Muhammad Khadimi`s mystico- hermeneutical method 28 Behram HASANOV – The East and the West: from the multiplicity to the unity – from the unity to the multiplicity 37 Kenul BUNYADZADE – Stages of development of Islamic Thought 53 SOCIAL-POLITICAL PHILOSOPHY Abulfaz SULEYMANOV – Theoretical and conceptual basis of the family studies 70 Osman HAJIYEV – The Doctrine of Marxism about social structure of a society and the modern theories of stratification 85 Fuzuli MAJIDLI – The claims on the control of the world from unique center and unipolar world system 97 PHILOSOPHY OF SCIENCE Salahaddin KHALILOV – Science and world view in the modern time: the interchange of paradigms 108 SCIENTIFIC-PHILOSOPHICAL LIFE Congratulations 116 The International Recognition of the journal of “Philosophy and Social- Political Sciences” 116 Symposium on “University and Science” in Ankara 117 Conference on “Love and Intellect” in Ankara 119 Philosophical talks on the TV channels of Turkey 120 The scientific-theoretical seminar on “The philosophy of unity and modern science” 121 The new website – “Fəlsəfə dünyasi” Error: Reference source not found2 REVIEWS Tehran ALISHANOGLU – We are guilty – the literary criticism is also responsible for the current situation in human sciences (the reaction to the article of Ramiz Mehdiyev) 123 PHILOSOPHICAL SKETCH 131 PHILOSOPHICAL ESSAYS Kenul BUNYADZADE – The twists and turns of life 140 Adil ASADOV – Imagination: the philosophical comments 143 Shirinkhanum AIVAZOVA – The feminine characters of Daosizm 147 TRANSLATIONS Dhammapada 154 Muhammed IKBAL – Is religion possible? 173 NEW PUBLICATIONS 190 * Ученый секретарь Института философии и политологии МОН Республики Казахстан. Ph.D., AMEA Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquq İnstitutu Etika və Estetika şöbəsi. PhD., Şərq-Qərb Tədqiqat Mərkəzinin əməkdaşı. Bu məqalədə Şərq fəlsəfəsinə İslam Şərqindəki fəlsəfi düşüncə kontekstində nəzər salacağıq. Təsəvvüf əsasən sufiyanə bir həyat tərzini ifadə etdiyi halda, təsəvvüf metafizikası və ya irfan termini ilə sufi həyat tərzi ilə daxilən təmizlənmiş ariflərin kəşflə və digər transendental təcrübələrlə əldə etdikləri metafizik həqiqətlərin ifadəsi nəzərdə tutulur. Biz “Mütləq İdeya” istilahını heç də Hegel terminologiyası kontekstində deyil, ilahi ruhun vəhylə verilmiş məqamları və onun məntiqi təfəkkür məcrasına düşməsi prosesi kimi qəbul edirik. * PhD., AMEA Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquqi Tədqiqatlar İnstitutu Sosiologiya şöbəsinin böyük elmi işçisi. BDU-nun aspirantı. AMEA Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquq İnstitutunun Beynəlxalq münasibətlər və beynəlxalq hüquq şöbəsinin aspirantı. 1 Г.В. Лейбниц. Сочинения в 4-х томах, т. 2, М., Мысль, 1983, с. 363. 2 Э.Гуссерль. Кризис европейских наук и трансцендентальная феноменология. Введение в феноменологическую философию. Пер. с нем. Д.В.Скляднева. С.-Пб., 2004, стр. 22-23. 1 Suhrawardi, The Philosophy of Illumination, Brigham Young University Press, Provo, Utah, 1999, p. 97. 1 Mənsur Həllacın sirli dünyası, Bakı, Adiloğlu, 2008, s. 155. 1 Pali dilində Budda Sakyamuninin müxtəlif hadisələrlə bağlı söylədiyi kəlamlar toplusu. 1 Mara – şər ruh, yoldançıxaran. 2 Sarı libas – buddaçı icmanın (sanqha) üzvlərinin geydiyi paltar. 1 Tanrılar – buddist ənənədə rast gəlinən bu səma varlıqları, islamda mələklərə uyğun gəlir. 2 Maghavant – “səxavətli” deməkdir. Vedalarda və vedalarsonrakı zamanlarda əsas etibarı ilə İndra üçün işlədilərdi. 3 Bhikkhu – Budda təliminin ardıcılına verilən ruhani ad, fəqir. 1 Yama – ölüm səltənətinin hakimi. 1 Taqara – Tabernaemontana coronaria, kol bitkisidir, ondan ətirli kirşan düzəldirlər. 1 Vassika – Jasminum Sambac, jasminin iri çiçəkləri olan növü. 2 Yocana – yojana, 11 km-ə bərabər uzunluq ölçüsü. 3 Sansara – samsara, doğuluşlar və ölümlər zənciri. Budduzmə görə yalnız həqiqi dhammanı dərk edərək və Nirvanaya yetişərək ondan azad olmaq olar. 1 Kus otu – Poa cynosuroides. 1 Nəcib – ariya, Budda və onun baxışlarının tərəfdarlarına işarə edilir. 1 Arhatlar – arahant, bağlardan azad olaraq ali azadlığa qovuşmuş kəslər. 1 İndranın sütunu – indakhila, deyilənə görə belə sütunlar Hindistanın müxtəlif yerlərində ucaldılardı. Onları kərpicdən və ya möhkəm ağacdan düzəldərdilər. Onlar möhkəmlik və güc rəmzləri idilər. 2 Inanmayan insan – Buddanın təliminə görə, insan hər şeyi öz təcrübəsində dərk etməli, avtoritetlərə kor-koranə inanmamalıdır. 3 Nirvana nəzərdə tutulur. 1 Brahman – hinduist ənənədə ən ali tanrı, kainatın yaradıcısıdır. Vedalardakı panteon qismən buddizm tərəfindən qəbul olunurdu. 2 Qandharva – gandhabba, göydəki müsiqiçi-nəğməkarlar, xüsusi yarımtanrılar sinfini təşkil edirlər. Təkrar doğulmaq, ruhun başqa bədənə keçməsi nəzərdə tutulur. 1 Sal – sala, Shorea robusta növünə aid ağacdır. 2 Maluva – maluva, sarmaşıq bitkisidir, sal ağacının üzərində parazitlik edir və çox zaman onun ölümünə səbəb olur. 3 Katthaka – katthaka, meyvə verəndən dərhal sonra məhv olan qamış növü. 1 Iddhi – iddhi, psixi, fövqəlhissi qüvvələr (on sayda). Hesab olunur ki, onlara özün dalma və mistik trans vasitəsi ilə yetişmək olar. 2 Sotapatti – sotopatti, Nirvanaya aparan selə daxil olmaq, xilas yolunda ilk addım.
Aşkar olmadıqca qəlbində Kitabın hər misra və parçası Onun incəliyini şərh edə bilməz Nə qədər çalışsa da şərhçi. 1 Xalis Zəkanın Tənqidi, VI bölüm, səh, 57-58; həmçinin Kemp Smitin (Kemp Smith) Kantın “Tənqid”-i barəsindəki şərhinə bax: səh. 68-70. Əgər metafizika ilə “transsendental”-ın bilinməsi və ya “özündə şeylər” nəzərdə tutulursa, Kant bunu doqma kimi rədd edir, çünki belə bilik insan gücünün tənqidi, yoxlanılması ilə başlamır. Bu mövzuda Karl Rahnın (Carl Rahn) “Elm və dini həyat (Science and the Religious Life, London, 1928)” adlı əsərinin İqbala aid olan şəxsi nüsxəsinin son səhifəsindəki çox önəmli qeydlərinə istinad oluna bilər. Muhammad Siddiq, Descriptive Catalogue of Allama Iqbal's Personal Library, səh. 21-22 və Plate No. 7. 1 Bax: Fususu`l-hikəm (Afifinin redaktəsi ilə), I, 108, II, 11-12. Böyük müsəlman sufinin (İbn Ərəbinin) sözləri belədir: الخلق معقول و الحق مشهود – (hərfi tərcüməsi: yaradılanlar-aləm əql edilən Haqq-Allah isə müşahidə edilən-görüləndir). Maraqlıdır ki, bu dərin mistik müşahidənı İqbalın ən tez 1903-cü ildə yazılmış bir şeirində tapmaq mümkündür. Bax: Baqiyati İqbal, səh. 146/2. 1 Bax. John Passamore, A Hundred Years of Philosophy (Fəlsəfənin yüz ili), səh. 98. Metafizika haqqında bu ifadələrin hər ikisi Hans Vaihingerin (Hans Vaihinger') aşağıdakı qeydlərə istinad edən əsərində tapılıb. Vaihinqer kitabının Nitşe ilə əlaqəli fəslindı deyir ki ,“ Lanqenin metafizikanın dəlilləndirilmiş bir şe`r forması olduğuna dair görüşü Nitsşedə dərin bir təəssürat yaratdı” (səh. 341). O, eyni zamanda Nitsşenin xəstə halda “Biz niyə metafizika və dinə yaşlıların (böyüklərin) qanuni oyunu kimi baxmağı öyrənə bilmirik” şəklində özünə verdiyi suala istinad edir (səh. 346, qeyd). Vaihinqerin əsərinin İqbaldakı şəxsi nüsxəsində bu parçaların hər ikisinin altından xətt çəkilib. Bax. M. Siddiq, səh. 6. 1 Bu, “Guyanın fəlsəfəsi (1924)” adı ilə tərcümə edilən kantçı alman filosofu Hans Vaihinqerin (1852-1933) Die Philosophie des Als Ob (1911) adlı məqaləsinə istinad edir. Fiktionizm kimi tanınan “guya” fəlsəfəsi Ceymsin (James) praqmatizmi və ya Deveyin (Dewey) instrumentalizminin ifrat formasıdır; onun izləri Kantdan F.A.Lanqe (F. A. Lange) və Şopenhauerə qədər gedib çıxır. 1 Hind, yunan, müsəlman və modern atom nəzəriyyələrinin müqayisəli tədqiqi üçün bax: Encyclopaedia of Religion and Ethics, II, 197-210. Modern atomçuluq haqqında daha müasir məlumat üçün Nils Borun (Niels Bohr) Britanika Ensiklopediyasındakı (Encyclopaedia Britannica) “atom” maddəsinə (II, 641-47) baxmaq olar. 2 A. Eddington. The Nature of Physical World (Fiziki aləmin təbiəti), bölüm: 'Science and Mysticism' (Elm və Mistisizm), səh. 323. 1 Bax: Nitsşe. Şən Elm (The Joyful Wisdom), V Kitab. 1 Burada şərqşunasların səhv müşahidələrinə istinad edilir. Belə müşahidələrə A. Sprenqer (A. Sprenger) Des Leben und die Lehre des Mohammed (1861, 1, 207), D. S. Marqolioutun (D.S. Margoliouth) Mohammed and the Rise of Islam – Məhəmməd və İslamın mənşəyi (1905, p. 46), R.A.Nikolsonun (R. A. Nicholson) A Literary History of the Arabs – Ərəblərin ədəbi tarixi (1907, pp. 147-48) və D. B. Makdonaldın (D. B. Macdonald) Religious Attitude and life in Islam – Dini mövqe və İslamda həyat (1909, p. 46) kimi tədqiqatlarında rast gəlmək mümkündür. 1 Idem. Psychology of the Unconscious –Təhtəlşüur psixologiyası, səh. 42-43. 1 Bax: Şeyx Əhməd Sirhindi, Məktubati Rəbbani, I cild, 253-cü məktub, eyni zamanda 34, 257 və 260-cı məktublar. Bu məktublarda beş məqamın siyahısı var; bunlar Qəlb, Ruh, Sirr (daxili aləm, Xafi (gizli) və Əxfa (ən gizli) adlanır. Bunlar birlikdə Cəvahiri Xəmsei Aləmi Əmr (Mənəvi aləmin beş cövhəri)-in 34-cü məktubunda da belə adlandırılıb. Bax: Fəzlur Rəhman, Selected Letters of Shaikh Ahmad Sirhindi – Əhməd Sirhindinin beş seçilmiş məktubu, III fəsil, səh. 54-55. 1 Bax: Cf. Stray Reflections. ed. Dr Javid Iqbal, səh. 42. Burada Nitsşe “Aristokratiyanın böyük peyğəmbəri”i adlandırılır. 2 Bax: Kulliyat-i Iqbal (Farisi). Javid Namah, səh. 741/4 3. 3 İqbal Nitsşenin mənəvi Işığı çağdaşı olan Şeyx Əhməd Sirhindidən almasını arzulamışdır. Bax: Kulliyat-i Iqbal (Farisi), Javid Namah, səh. 741/10. 4 Bax. A. Schimmel. 'Some Thoughts about Future Studies of Iqbal,' Iqbal, XXIV/iv (1977), 4. 5 Eyni əsər, səh. 145-46. 1 Bax: Bertrand Russell. 'Relativity: Philosophical Consequences', Section: 'Force and Gravitation', Encyclopaedia Britannica, XIX, 99. - - Yüklə 1,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
əlahəddin XƏLILOV
adif MUSTAFAYEV
ikir antologiyası