_____________________________________________
66
Onlardan biri sizin keçmiş sürücünüz, о deyirdi ki, Kremldə
başqa belə bir şəxsiyyət görməmişəm. Kutapin danışdı,
Yakovlev lap çox danışdı. O, gözəl sözlər söylədi - Heydər
Əliyev özü barəsində haqq-ədaləti bərра etmişdir. Mənim üçün
çox maraqlı olan budur ki, Yakovlevin danışığında, - Siz bir
diqqət yetirin, - onun Qorbaçova sadiqliyi ilə öz alicənablığı
arasında bir tarazlıq var. Нər halda, alicənablıq daha çoxdur. O,
konkret olaraq Qorbaçovun adını çəkmir, amma bununla belə
deyir ki, bu işlər qəsdən buradan - Kremldən qurulurdu,
Kremldə isə Qorbaçov otururdu.
Bütün bunlar çox xoşdur. Biz tədqiqatlara xüsusi diqqət
yetirdik. Çernyayevin kitabını əldə etdik, sonra Yakovlevlə
görüşdük, о dedi ki, bu sənədlər məndə idi, sonra Puqoya
verdilər. Həm də bütün bunlar tədqiqat kimi aparılırdı. Ona görə
ki, təkcə bir ifadə - “Əliyevin ayağının altını qazırıq” ifadəsi,
“qazırıq” sözü onu göstərir ki, bunlar çirkin işlərdir.
Heydər Əliyev: Bəli. Yeri gəlmişkən, mən Çernyayevin bu
kitabını görməmişdim. Onu mənə Rəfael verdi. Çernyayev isə
Qorbaçovun çox yaxın köməkçisi idi. Sonra, Qorbaçov daha
Sovetlər İttifaqının prezidenti olmayanda da Çernyayev həmişə
onunla birlikdə idi. Görünür, onlar sonralar ayrılmışlar.
Rəfael Allahverdiyev: O, indi də oradadır. Raisa Qorbaçova
dəfn edilərkən orada idi.
Heydər Əliyev: Eləmi? Bu, onun çox yaxın adamıdır.
Amma, görünür, obyektiv yazır, o, öz gündəliyini yazır.
Şahnazarovla birlikdə Qorbaçovun yanına necə getdiklərindən
yazır. Qorbaçov Şahnazarovu bağrına basaraq, onu 64 illiyi
münasibətilə təbrik etmiş və sonra demişdir - Əliyevin ayağının
altını qazırıq və bu, Rəşidovun işindən də betər bir iş olacaqdır.
Fikir verin. Onlar həqiqətən qazırdılar, özü də necə qazırdılar.
Rəşidov vəfat etmişdi və onun ölümündən sonra qazmağa
başlamışdılar. Ən dəhşətlisi isə
_____________________________________________
67
bunu Siyasi Büroda müşahidə etmək idi. Mən bir neçə dəfə
hiddətləndim, öz fikrimi bildirdim, amma nə etmək olardı. İnsan
ölüb gedib, di gəl ki, onun ölümündən sonra da qazırlar,
qazırlar, qazırlar. Elə dəhşətli işlər, əxlaqa, mənəviyyata zidd
işlər görürdülər ki, bunlara dözmək sadəcə, mümkün deyildi.
Onda mən Siyasi Büronun tərkibində idim və bir neçə dəfə
etiraz edib dedim ki, belə olmaz. Amma, demə, onlar sonra...
Qazmağı qərara alıblarmış...
Vaqif Mustafayev: Prinsipcə, bir kinematoqrafçı kimi mənə
elə gəlir ki, Qorbaçovla Sizin əhvalatınız Motsartla Salyerinin
əhvalatıdır. Kimin Motsart, kimin isə Salyeri olduğu aydındır,
ancaq sonluq ayrıdır - Motsart qalib gəlir.
Cənab prezident, deməliyəm ki, sözün düzü, mən bütün
bunları bilmirdim. Yəni, filmi çəkərkən mən, - açığını deyim,
məni sözü elə-belə deməyən adam kimi tanıyırlar, - başa
düşdüm ki, Siz nəinki XX yüzilliyin böyük adamlarından
birisiniz, mən Sizi XX yüzilliyin ən böyük adamı sayıram.
Hesab edirəm ki, Sizin tərcümeyi-halınız bədii film
yaradılmasına layiqdir və artıq bunu etmək lazımdır. Ona görə
ki, danışılanların heç də hamısını sənədli kino vasitəsilə
çatdırmaq mümkün deyildir.
Məsələn, Sizin Bakı hava limanına gəlişiniz, - Rəfael
müəllimin söylədiyi kimi, - Sizi hədələyirdilər, maşın
yaxınlaşdı...
Heydər Əliyev: Mən Moskvadan buraya qayıdanda?
Vaqif Mustafayev: Bunu bədii kino vasitəsilə çatdırmaq
olar.
Heydər Əliyev: Ümumiyyətlə, o, doğru deyir. Bu epizod bir
film üçün tamamilə kifayətdir - mən Moskvadan necə çıxıb
getmək istəyirdim, orada yolumu necə kəsirdilər, hətta ona da əl
atdılar ki, məni təkcə qorxutmaq naminə bir insanı - bir qrup
ziyalının hava limanında görüşünü təşkil etməyə hazırlaşan
jurnalist Xanbabayevi öldürdülər. Мənə
_____________________________________________
68
bundan sonra da çıxıb getməyə imkan vermirdilər. Mən
təyyarəyə bileti qeyri-leqal aldım, hava limanına qeyri-leqal
getdim, buraya gəldim. Rəfael və digər dostlarım avtomobili
təyyarənin yanına sürdülər və dedilər - tez oturun. Мən dedim -
nə olub ki? Onlar cavab verdilər - orada adamları sizə qarşı
toplayıblar. Amma biz onları, necə deyərlər, aldatdıq. Necə
sürətlə gedirdik, çünki hər yerdə yolumuzu kəsirdilər, məni
tutub saxlamaq istəyirdilər. Bu, Rəfaelin avtomobili idi. Yeri
gəlmişkən, onun sürücüsü yadımdadır, o, maşını necə cəsarətlə
sürürdü. O, sonralar rəhmətə getdi. Çox alicənab adam idi,
burada məni az qala həbs etmək istəyirdilər, sadə bir insan olan
bu adam isə öz həyatını təhlükə qarşısında qoyaraq məni
maşında aparırdı.
Lomer Axvlediani: Belə şeyi uydurmaq istəsən də, heç vaxt
fikirləşib tapa bilməzsən.
Vaqif Mustafayev: Biz filmdə bu səhnəni əks etdirmişik.
Lakin bütün bunları bədii vasitələrlə başqa cür etmək olar.
Zənnimcə, bədii obrazı hökmən yaratmaq lazımdır. Çünki hesab
edirəm ki, Azərbaycanda prezident yox idi. Axı başqa bir adamı
tamam başa düşdükdə, belə nümunə olduqda, belə hadisə baş
verdikdə, Azərbaycanda belə bir şəxsiyyət olduqda - bax, onda
bu insan, məsələn, Hemenquey kimi hərəkət etmişdir. Lakin
Azərbaycanda belə bir şəxsiyyət olmadıqda, onda Sizin
dediyiniz kimi, gələcək nəsillər üçün, indi görüb-götürməli
olanlar üçün hökmən çəkmək lazımdır.
Misal üçün, görünür, az adam bilirdi ki, Siz Moskvada 19
nazirliyə rəhbərlik edirdiniz. Burada isə birisi mənzil-istismar
kontorunu idarə edə bilmir, amma prezident olmaq istəyir.
Belələri də var.
Heydər Əliyev: Özü də mən müxtəlif profilli nazirliklərə
rəhbərlik edirdim.
Lomer Axvlediani: Mədəniyyətdən tutmuş dəmir yolunadək.
Dostları ilə paylaş: |