MüSTƏQİLLİYİMİZ ƏBƏDİDİR iyirmi ikinci kita b sentyabr, 1999 -noyabr, 1999
Yüklə 3,09 Mb. Pdf görüntüsü
|
_____________________________________________ 24
Türkmənistan da, İran da Xəzəryanı ölkələrdir. Başa düşürük ki, Xəzərin beynəlxalq statusunu müəyyən etmək lazımdır. Bir də ki bu, təkcə bizdən asılı deyildir. Qətiyyən bizdən asılı deyildir. Bu, bütün Xəzəryanı ölkələrdən asılıdır. Bununla yanaşı, dünən deyildi ki, biz öz işimizə başlamaq üçün Xəzərin statusunun həll ediləcəyini illərlə gözləyə bilməzdik. Bizdə hələ 50-ci, 70-ci illərdə kəşf edilmiş müəyyən yataqlar var. Biz hələ Sovetlər İttifaqı dövründə bu yataqların mənimsənilməsinə hazırlaşırıq. Təsadüfi deyildi ki, dərin dəniz özülləri zavodu tikmişdik, borudüzən “Süleyman Vəzirov” və “İsrafil Hüseynov” gəmiləri inşa etmişdik. Təsadüfi deyildi ki, “Şelf-2”, “Şelf-3”, “Şelf-5” kimi üzən qazma qurğuları inşa etmişdik, indi onlar modernləşdirilmişdir və “İstiqlal”, “Dədə Qorqud” adlandırılır. Yəni hələ onda, Sovetlər İttifaqı dövründə biz Xəzər dənizinin dərin qatlarına, necə deyərlər, yol açmaq üçün lazımi maddi-tezniki baza yaratmışdıq. Bu, bizim üçün yeni bir iş deyildir. Amma о vaxtlar, - sizə bu da yaxşı məlumdur, - Xəzərdə neft hasilatı ilə Azərbaycandan başqa heç kim məşğul olmurdu. Əlbəttə, о vaxtlar Azərbaycan müstəqil dövlət deyildi, Sovetlər İttifaqının tərkibinə daxil idi. Biz ümumi bir iş görürdük. Sovet hökuməti, о cümlədən Sovetlər İttifaqının Neft Sənayesi Nazirliyi də məqsədəuyğun hesab edirdi və bununla biz də razı idik ki, bütün bu işlər Azərbaycanda başlandığına görə orada da cəmləşdirilir. Biz Türkmənistan sahillərində neft çıxarırdıq. Burada və Xəzər dənizinin başqa akvatoriyalarında olan yataqları Azərbaycan neftçiləri, geoloqları kəşf etmişlər. Yəni müstəqillik şəraitində, iqtisadiyyatımızın çox ağır vəziyyətə düşdüyü, Ermənistan tərəfindən təcavüzə məruz qaldığımız, ərazimizin 20 faizinin işğal edildiyi şəraitdə biz hansısa rəsmiyyətçiliyə tabe olub bu işlə məşğul olmaya bilməzdik ki, nə var. Xəzər dənizinin statusu yoxdur, bunu
_____________________________________________ 25
hamı başa düşməli, о cümlədən də Rusiyada siz başa düşməlisiniz. О vaxt biz Xəzər dənizinin statusunu təklif etdik. Hətta xatirimdədir, bir dəfə Viktor Stepanoviç Çernomırdin baş nazirləri Həştərxana topladı, biz orada fəal iştirak etdik. Amma bütün bunlar hamısı sadəcə söhbət olaraq qaldı, biz heç bir nəticəyə nail olmadıq. Ona görə də biz işə başladıq. Biz düzgün hərəkət etdik və bu gün də düz edirik, bizim mövqeyimiz düzgündür. Ancaq biz Xəzərin statusunu müəyyənləşdirmək haqqında danışıqların davam etdirilməsinə hazırıq. Əlbəttə, şadıq ki, Rusiya Qazaxıstan və Rusiya sektorlarında Xəzər dənizinin dibindən istifadəyə dair Qazaxıstanla saziş imzalamışdır. Amma ola bilər ki, sizdə kimsə bunu sektor adlandırmır, kimsə bu termindən yapışıb qalmışdır. Bəs başqa cür necə adlandırmaq olar? Şelf ayrı bir anlayışdır, sahə demək olmaz. Sektor - məlum rus sözüdür, beynəlxalq sözdür. Bəs nə üçün bu söz kimlərisə qıcıqlandırır? Başa düşmürəm. Yaxşı, Rusiya Qazaxıstanla saziş imzalamışdır - bu, çox yaxşıdır. Biz təklif etdik “ki, - gəlin Rusiya ilə Azərbaycan arasında ikitərəfli qaydada saziş imzalayaq, biz bundan yayınmırıq. Sektorların müəyyənləşdirilməsi üzrə təklif edilmiş prinsipə görə, Azərbaycana az, Qazaxıstana, Rusiyaya çox sahə düşür. Doğrudur, Qazaxıstana nisbətən Rusiyaya az sahə düşür, amma Rusiyanın da payı var. Ancaq biz öz sektorumuzdan kənara çıxmırıq. Öz sektorumuzda isə bu işi davam etdirməyə haqqımız var və biz onu davam etdirəcəyik. Xəzər dənizinin statusunun müzakirəsi üçün yeni görüş, mən bilən, oktyabrda İranda keçiriləcəkdir. Biz bu müzakirədə iştirak edəcəyik, bu müzakirəyə öz müsbət töhfəmizi verməyə hazırıq. Amma gərək bu müzakirə normal olsun, hər tərəf öz ideallarını əsas tutaraq çıxış etməsin, əksinə,
_____________________________________________ 26
Tehrana toplaşacaq bütün tərəflər qarşılıqlı anlaşma tapmağa çalışsınlar. Bir sözlə, Viktor İvanoviç, xahiş edirəm ki, nəzərə alasınız, sektor problemləri barəsində bizim başqa fıkrimiz yoxdur. Düşünürəm ki, bu fikir Rusiya Federasiyasına məlumdur. Neft sənayesi sahəsində Rusiya ilə əməkdaşlığımızın fundamental xarakteri var. Biz “Əsrin müqaviləsi”ni imzalayarkən elə oradaca müəyyənləşdirdik - ilkin neft üçün boru kəməri lazımdır. Həm də bu kəməri Bakı-Novorossiysk neft kəməri kimi müəyyənləşdirdik. Axı bunu biz müəyyənləşdirmişik. Bu ki müqavilədə yazılmışdır. Еlə isə nə üçün kimsə bütün bunları təhrif edir? Bu barədə sakit danışa bilmirəm. Münasibətlərimizi pozmaq istəyən bu adamlar hər şeyi beləcə təhrif edir, bu cür təsəvvür yaradırlar. Əlbəttə, bu, bizim xoşumuza gəlmir. Bununla bərabər, həmin adamlar nəinki Azərbaycana, həm də özlərinə, bizim münasibətlərimizə ziyan vururlar. Müxtəsəri, bu, müqavilədə yazılmışdır. Odur ki, biz bununla məşğul olmağa başladıq. Biz oraya öz vəsaitimizi qoyduq. Rusiyanın “Transneft” şirkəti orada öz məsələsi ilə məşğul oldu və hələ 1997-ci ilin oktyabrında biz Bakı -Novorossiysk boru kəmərinə neft vurmağa başladıq, onu doldurduq. 1997-ci ilin noyabrında biz “Çıraq” platformasından ilkin neftin çıxarılmasını qeyd edərkən, həmin platformadan hasil olunan neft artıq Novorossiysk terminalında idi. Bir sözlə, bunlar faktdır. Doğrudur, Çeçenistanda vəziyyətlə bağlı çətinliklər olmuşdur. Biz deyirdik ki, bu çətinliklər sizə əngəl törədir. Yeri gəlmişkən, bir daha xatırlatmaq istəyirəm ki, hələ 1996-cı ilin yanvarında mən Moskvaya getdim, biz bu məsələni həll etdik və Rusiyanın Baş naziri Viktor Stepanoviç Çernomırdinlə Bakı- Novorossiysk neft kəməri haqqında saziş imzaladıq, bu sənədi mən imzaladım. Bir sözlə, Rusiya Federasiyası ilə
Yüklə 3,09 Mb. Dostları ilə paylaş:
|