N. M. Yusifov, K. Ş. DaşDƏMİrov
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
340 1-fosfoqliserin molekulunun əsas hissəsi yeni triqliserid- lərin sintezinə sərf olunur. Bir hissəsi isə dioksiasetonfosfata oksidləşir. Dioksiasetonfosfat molekulu izomerləşərək 3-fosfoqliserin aldehidinə çevrilir. Sonuncu isə dixotomik prosesə qoşulur bir sıra çevrilmələrə uğrayaraq, sirkə turşusuna, nəhayət suya, karbon qazına ayrılır və enerji verir. Təbiətdə rast gəlinən yağ turşularının tərkibində karbon atomlarının sayı cütdür. Belə turşular tədricən parçalanaraq, hər bir β-oksidləşmədən sonra özlərindən bir molekul sirkə turşusu ayırırlar. Bu proses tərkibində dörd karbon atomu olan yağ turşusunun əmələ gəlməsi ilə başa çatır. Yağ turşusu da öz növbə- sində β-oksidləşmə prosesinə uğrayır. O növbə ilə 2 dəfə hidro- genləşmə və hidratlaşma reaksiyalarına girdikdən sonra parçalana- raq 2 molekul sirkə turşusuna çevrilə bilər. Ali yağ turşularının β- oksidləşməsi demək olar ki, bir çox canlılar üçün universal proses sayılır. Müasir nəzəriyyəyə görə parçalanmaya məruz qalan doymamış yağ turşuları (onların digər hissəsi müxtəlif maddələrin alınmasında iştirak edir) ilk əvvəl reduksiya olunaraq (hidrogenlə- şərək) doymuş ali yağ turşularına çevrilirlər. Bu proses mərhələrlə baş verir. CH 2 −OH CH 2 −OH Qliserinfosfat- dehidrogenaza CH−OH + NAD + C=O + NADN + + H + OH OH CH 2 −O−P=O CH 2 −O−P=O OH OH Dioksiasetonfosfat 341 Birinci mərhələdə doymuş ali yağ turşuları asil-KoA- sintetaza fermentinin iştirakı ilə koenzim-A-nın təsirindən aktiv formaya keçirlər. Bu reaksiya üçün sərf olunan enerji ATF molekulunun parçalanması nəticəsində alınır. Yağ turşularının aktivləşməsi hüceyrənin sitoplazmasında gedir. Bu prosesdə əmələ gəlmiş pirofosfat turşusu tezliklə sitoplazmada olan pirofosfataza fermentinin təsiri ilə hidrolizə uğrayaraq 2 molekul fosfat turşusuna çevrilir və prosesin geri dönməsinə şərait yaranmır. 4 3 2 7 2 4 2 PO H O H O P H aza pirofosfat İkinci mərhələdə aktivləşmiş yağ turşuları mitoxondriya- nın matrisasına daxil olur və asil-KoA dehidrogenaza fermentinin iştirakı ilə flavinadenindinukleotidin (FAD) oksidləşməyə məruz qalır. Asil-KoA-Sintetaza C 17 H 35 −COOH + ATF + HS—KoA Stearin turşusu O C 17 H 31 −C~S−KoA + AMF + H 4 P 2 O 7 Stearil-KoA O Asil-KoA- dehidrogenaza C 15 H 31 −CH 2 −CH 2 −C~S−KoA + FAD O β α C 15 H 31 −CH=CH−C~S−KoA + FAD ∙ 2H α, β-Dehidrostearil-KoA 342 Üçüncü mərhələdə əmələ gəlmiş α─β-dehidrostearil-KoA molekulunun ikiqat rabitə olan hissəsinə su molekullarının birləş- məsi (hidratlaşma) baş verir. Bu proses hidrolazalar sinfinə aid olan enoil-Ko A-hidrataza fermentinin iştirakı ilə gedir. Dördüncü mərhələdə yağ turşularının parçalanması karboksil qrupundan β vəziyyətdə yerləşən karbon atomundan iki hidrogen atomunun çıxarılması ilə gedir. Bu səbəbdən prosesin adi β-oksidləşmə adlanır. Hidrogen atomunun çıxarılması qoparıl- ması (hidrogenləşmə) β-oksiasil-KoA-dehidrogenaza (oksireduk- taza) fermentinin və NAD + iştiraki ilə gedir. Birinci mərhələdə β-ketostearil-KoA molekulu 3-ketoasil- KoA-tiolaza fermentinin istirakı ilə yeni asil-KoA molekulu ilə O β-Oksiasetil-KoA- dehidrogenaza C 15 H 31 −CH−CH 2 −C~S−KoA + NAD + OH β-Oksistearil-KoA C 15 H 31 −C−CH 2 −C~S−KoA + NADN + H + O O β-Ketostearil-KoA O Enoil-KoA-hidrataza C 15 H 31 −CH=CH−C~S−KoA + H 2 O α,β-Dehidrostearil-KoA O C 15 H 31 −CH−CH 2 −C~S−KoA OH β-Oksistearil-KoA Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|