Namangan pedagogika kolleji

Ma’naviyat daqiqasi

Yuzta emas,Yuz yillik do'stni istaydi ko'ngil

REJA.

1. 
   Temp haqida umumiy ma’lumot
   
2. 
   Tez Templar
   
3. 
   Sekin templar
   

5-ilova. Klaster usuli

Allegretto



Largo



Andante









Vivache

Temp turlari



Moderato







Vivo

6-ilova.
19-Mavzu: Temp. Temp o’zgarishlari

Reja:

1. 
   Temp haqida umumiy ma’lumot
   
2. 
   Tez Templar
   
3. 
   Sekin templar
   

Temp — musiqa harakatining tezligidir. Temp bir daqiqada metr hissalari pulsatsiyasi tezligi bilan o‘lchanadi. Eskicha musiqada (XVII asrgacha) tempni aniqlaydigan maxsus belgilardan foyda- lanilmas edi. O‘sha zamon musiqa amaliyoti uchun odatiy ho- lat bo‘lib qolgan tovushning yangrash uzunligini unga biriktiril- gan nota cho‘zimi bildirib turardi. Ijro etish tezligi shu notalar orqali o‘rnatilar edi. XVII asrdan boshlab, cholg‘u musiqa rivoj- lanishi va uning obrazlar doirasi kengayishi bilan bog‘liq holda tempni so‘zlar orqali belgilash amalga oshgan. Tempga oid ata- malar asosan italyan tilida yozilib, asrning boshida ko‘rsatiladi. Ba’zi kompozitorlar (masalan, R.Shuman, K.Debyussi, G.Maler, A.Shyonberg, M.Ravel va boshqalar) asarlarining tempini o‘z ona tilida belgilaydi.Asosiy templar vazmin (og‘ir), o‘rtacha va tez templarga ajra- tiladi. Lekin bir-biriga yaqin templar o‘rtasida aniq chegara yo‘q.

Vazmin templar:	O‘rtacha templar:	Tez templar:
Adajio — og‘ir Grave — juda og‘ir Largo — keng Lento — cho‘zib	Andante — osoyishta Moderato — o‘rtacha Sostenuto — salobatli Allegretto — jonlanib	Allegro — tez Vivo, Vivace — jonliroq Veloce — tez, yugurib Presto — juda tez

Asosiy temp atamalaridan hosil bo‘lgan atamalar asosiy tempni yoki tezlashtiradi: Prestissimo, Vivacissimo, Andantino — Presto, Vi­vo, Andante dan tezroq, yoki susaytiradi: Allegretto — Allegro dan sustroq, Largetto — Largo dan tezroq.
Asosiy templardan chetlashilganda harakat yo‘nalmasini aniq- lovchi ayrim qo‘shimcha atamalardan ham foydalaniladi: molto — juda con moto — harakat bilan non troppo — unchalik tez emas assai — nihoyat
non tanto — u qadar sekin emas sempre — doimomeno mosso — kamroq harakat bilan piu mosso — ko‘proq harakat bilan
Musiqa asarlari ijrosi yanada ta’sirchan va ifodali bo‘lishi uchun umumiy harakatni sekin-asta tezlatish va susaytirish uchun atama­lar qo‘llaniladi. Bular nota matnida quyidagi atamalar bilan yo- ziladi:
tezlashtirish uchun:accelerando, stringendo — yanada tezlatib
animando — ruhlanib
stretto — ixchamlashtirib
susaytirish uchun:
ritenuto — saqlanibroq
ritardando — kechikibroq
rallentando — sekinlatib
allargando — kengaytirib
Bu atamalar qisqartirilgan tarzda berilishi mumkin: acc, rit., va hokazo.
Gohida ularni yoniga poco — bora-bora, yoki poco a poco — oz-ozdan.Dastlabki tempga qaytish Tempo I yoki a tempo, l'istesso tempo kabi atamalar bilan ko‘rsatiladi.
Ba’zida temp atamasiga ijroning xarakterini aniqlaydigan so‘z- lar qo‘shiladi:santabile — kuychan con spirito — ruhlanib mesto — g‘amgin dolce — nafis
. Foydalanilga adabiyotlar:
1. Ibraximjanova Gavxar Amanbayevna Urmanova Lola Akbarovna Xodjayeva Maxfuza Xalilovna Xalilov Faxriddin Nuriddinovich “MUSIQA NAZARIYASI. GARMONIYA”
2.V.A.Vahromiiyev “MUSIQA NAZARIYASI
”3. ARXIV.UZsayti WWW
O`quvchilar faoliyatini baholash mezonlari

Darsga faol ishtirok etgan o’quvchilarni og’zaki, amaliy va berilgan topshiriqlarni guruhlarda bajargan ishlari bo’yicha baholaydi

1. 86-100 % 5 baho “a`lo”
2. 71 - 85% 4 baho “yaxshi”
3. 55 – 70% 3 baho «qoniqarli»

“Tasdiqlayman”

O’ITBD bo’yicha
direktor o’rin bosari
______Sh. Mamadaliyev
«____»_________2022 yil
Nazariy (amaliy) o’quv mashg’ulotining o’qitish texnalogiyasi №20

Gurux

Dars o’tilgan sana

20- Mavzu: Musiqada ritm metr va temp axamiyati.
O’quv mvshg’ulotining o’qitish texnalogiyasi modeli

Vaqt 80 daqiqa		O’quvchilar soni23 ta
O’quv mashg’ulotining shakli va turi		Nazariy amaliy o’quv mashg’ulot
O’quv mashg’ulotlar rejasi		1)Musiqada ritmning ahamiyati 2)Musiqada tempning ahamiyati
O’quv mvshg’uloti maqsadi Musiqa to’g’risida ma’lumot berish va ularda mavzu bo’yicha bilimlarni shakillantirish ( mustaxkamlash rivojlantirish).
Pedagagik vazifalar: Temp va uning turlariga tasnif berish Amaliy ko’rsatib berish		Ritimga tasnif berish Metr hamda ritmga tasnif berish Misollarda aniqlab berish
O’qitish usullari	Kichik axborot ma’ruza, namoish, ko’rsatish, videousul, aqliy xujum, ta’limiy o’yin fortepiano bilan ijro
O’quv faoliyatini tashkil etish shakli.	Ommaviy, jamoviy, gurux, yakka tartibdagi, juftlikdagi.
O’qitish vositasi.	Yozuv taxtasi, slaydlar, kampyuter, ,fortepiano
O’qitish sharoiti.	Maxsus texnik vositalar bilan jixozlangan, guruxlarga ishlashga mo’ljallangan xona.
Qaytar aloqali usul va vositalar.	Fortepiano bilan ijro, savol- javob, test mashiqlar, bajarilgan o’quv topshiriqlarni baxolash.

O’quv mashg’ulotining texnalagik xaritasi.

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat mazmuni
	o’qtuvchi	o’quvchi
O’quv mashg’ulotga kirish (5 daqiqa)	Tashkiliy qisim: 1O’quvchilarni mashg’ulotga tayyorgarligi va davomatini tekshirish.	Mashg’ulotga tayyorlanadilar
	Tayanch bilimlarni faollashtirish. 1Uyga berilgan vazivani nazorat qiladi, xamda o’tilgan vazifa bo’yicha o’quvchilarga savvollar beradi, uni baxolaydi. Maqsad va vazifani belgilanishi: 2 Mashg’ulotni nomi, rejasi, maqsadi va kutilayotgan natijalar ьilan tanishtiradiva yoziib olishlarini aytadi.	Uy vazifasini taqdim etadilar,savollarga javob beradilar. Mavzuv nomi va rejasini yoziboladilar, diqqat qiladilar.

Ikki bosqich asosiy (65 daqiqa)	3.Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar bilan tanishtiradi. 4.o’quv mashg’ulotida o’quv ishlarini baxolash me’zoni va ko’rsatkichlari bilan tanishtiradi. O’quvchilar bilimini faollashtirish. 5.teskor- so’rov savol –javob, aqliy xujum, pinbord, o’ylang va juftlikda, fikir almashing kakbilar orqail fikir almashinadi. Yangi o’quv materiyallar bayoni. 6.nazariy( amaliy) mashg’ulotning rejasi va tuzilishiga muofiq o’qitish jarayonining tashkil etish bo’yicha xarakatlar tartibini bayon etadi. Asosiy xolatlarni yozdiradi. 7. slaydlarni power point tartibida namoish va sharxlash bilan mavzu bo’yicha asosiy nazariy xolatlarni bayon qiladi. Yangi materiallarni mustaxkamlash. 8. mustaxkamlash uchun savollar beriladi. Jarayon kichik guruxlarda davom etishini ma’lum qiladi. 9. kichik guruxlarga bo’ladi., kichik guruxlarda ishlash qoidasi tushuntiriladi; xar bir guruxga topshiriq beradi va baxolash mezoni bilan tanishtiradi. Ishni bajarishga yo’riqnoma beradi. 10. guruxlarga ishlarini boshlashga ruxsat beradi, xar bir kichiu gurux ishtirokchisi vazifani bajarish tartibini tushunganligini aniqlash maqsadida qayta aloqa o’tkaziladi.bajarish jarayonini kuzatadi maslaxatlar beradi. 11. ishga ajratilgan vaqt tugaganing ma’lum qiladi, guruxlar taqdimotini tashkil etadi. Gurux a’zolarini diqqat bilan eshitishlarini va savol berishlarini, shu bilan birga o’zaro bir birlarini baxolashlarini eslatadi. Javoblarni to’ldiradi va qisqacha xulocha chiqazadi. 12. guruxlar ishni o’zaro baxolashni o’tkazadi; 13. mavzuning xar bir qismi bo’yicha xulosa qiladi, eng asosilariga etibor qaratadi, berilayotgan ma’lumotlarni daftarga qayt etishlarini esladadi. Mavzuning kasbiy faoliyatlaridagi axamiyati bilan bog’lab, mavzuni yakunlanadi.	Savollarga javob beradilar. Yozib oladi. Savollarga javob beradilar, Topshiriqni bajaradilar. Kichik guruxlarga bo’linadilar. Kichik guruxlarda ishlash qoidasi bilan tanishadilar. Xar bir gurux berilgan topshiriq bo’yicha faoliyatini boshlaydilar Xar bir gurux sardorlari chiqib taqdimotni boshlaydilar. Va aytadilar. Berilgan qo’shimcha savollarga javob beradilar. Gurux ish natijalarini o’zaor baxolaydilar. Ma’lumotlarni daftarga qayd etadilar, Diqqat qiladilar
Bosqich Yakuniy (10daqiqa)	Mashg’ulot yakuni: 14Faol ishtirok etgn o’quvchilarni baxolaydi va rag’batlantiradi. 15Uyga vazifa berish: Kelgusi mashg’ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan yo’riqnoma beradi.	Baxolar bilan tanishadilar. Topshiriqni yozib oladilar.