Naxçivan dialekt və ŞİVƏLƏRİNİn lüĞƏTİ

cadar-cadar olmaq. –
Soyux vıran kimi əllərim cağaylanır.  
CAĞILDATMAX  (Naxçıvan)  –  suyu birdən çox 
tökm
ək.  –Dedim  suyun  az  tox',  götürdü  hammısın  birdən 
cağıldatdı içinə. 
CAĞLI  (Sədərək,  Şahbuz)  –  ciyər, noxud və  quyryq 
yağı  ilə  bişirilən yemək.  –Cağlını  quyruğnana  pişirəndə  illap 
daddı olur.  
CAHAR-CAHAR  (Culfa,  Ordubad)  –  böyük çill
ənin 
qurtarıb kiçik çillənin başladığı dövr. Bu dövr dord gün böyük 
çill
ənin  axırından,  dörd  gün  də  kiçik çillənin  əvvəlindən 
olmaqla s
əkkiz gün olur və  xalq  arasında  qışın  ən təhlükəli, 
söyuq dövrü hesab olunur. 
CALXAX 
(Ərəzin)  –  calaq, peyvənd.  –Şələli calxax 
meyv
ədi da. 
CAM 
(Naxçıvan)  –  mis kasa. –Bına  yeddihaçar  camı 
deyill
ər. 
CAMAX 
(Naxçıvan,  Nehrəm, Sirab) –  daha çox 
durğun  suda  əmələ  gələn  yaşıl  rəngli  mamır.  –Flakın  için 
oqq
ədə təmizdəməməsən, camax bağlıyıp. 
CAMIŞƏRİYİ (Aşağı Qışlaq, Kolanı) – iri, yumru ərik 
növü. –
Bı tingə camışəriyidi. Qəşəx' yekə olur diyə əx'mişəm. 
CAMLAMAX 
(
Aşağı  Əylis,  Aza, Gənzə)  – 
ovsunlamaq.  –El
ə  camlıyıp  ki,  gədanı  elə  bil həmən adam 
d
əyil. 
CAMTAYİ  (Şahbuzkənd)  –  çanta.  –Onda sumka 
yoxuydu kin, m
əx'dəbə  anam parçadan camtayi tikərdi 
51 
 

---

aparardıx. 
CANASİNƏR  (Naxçıvan)  –  ürəyincə.  –Oturup bir 
canasin
ər danışammadıx ki. 
CANBAKƏLLƏ//CANTÖVRÜ (Dəstə) – təcili, tez. –
El
ə ancax ki, canbakəllə özünü yetirdı. 
CANBƏSƏR  (əksər  şivələrdə)  –  ölümcül.  –Yazığı 
basıp canbəsər eləmişdilər. 
CANCANI  (Yengic
ə)  –  qardaş  arvadı.  –Qardaşımın 
arvadına cancanı deyirəm. 
CAN  KÖYNƏYİ  (əksər  şivələrdə)  –  balaca  uşaqlara 
önd
ən arxaya geyindirilən qabağı bütün, arxası açıq köynək. –
T
əzə doğulana can köynəyi geyindirərix'. 
CANNIX 
(Aşağı Qışlaq, Kükü) – içərisinə yun qoyub 
sarınmış qolsuz paltar. –Cannığıvı geyin üsdən donarsan. 
CANTÖVRÜ  (Bil
əv)  –  tələsik.  –Nətər də  cantövrü 
g
əldi-getdi axı. 
CAR  I 
(Naxçıvan) – çat. –Təzə tifar birəzdən hələ car 
atır da. 
CAR  II (Nüsnüs) – 
qurudulmuş  bataqlığın  yerində 
qazılmış arx. –Kəndin cəməhəti böyün carda işdədi. 
CARCAR 
(bütün şivələrdə) – taxıl döymək üçün dəmir 
dişli, dəstəli kötük. –Carcarın dişdəri iti olur. 
CAVQANNAMAX 
(Naxçıvan)  –  bir yerdə  dura 
bilm
əmək. –Nə cavqannıyırsan gə otu görəx'. 
CECİM  (Tivi)  –  tut  çırparkən yerə  sərilən parça. –
52 
 

---

Cecimi tut 
əltına, qoy yerə tokülüp məyıf olməsın. 
CEHR  (Bist)//
CEHRƏ  (Camaldın)  –  çəltik döyərkən 
qoşqu malının bir-birinə bağlanması.   
CEY  (Nursu)  –  tayfa.  –Onnar demi seyidd
ərinin 
ceyinn
ədilər. 
CEYDAX  (
əksər şivələrdə) – uzun adam. –Bir ceydax 
oğlandı, indi gələcəx' görəsssən. 
CƏCƏX'  I (Axura)  –  qarğıdalının  gövdəsi.  –Cəcəyi 
tökürüx' malqaranın qabağına.  
CƏCƏX'  II  (Naxçıvan)  –  alma, armud və  başqa 
meyv
ələrin kötüyü. –Alma: yeyip, cəcəyin də tulluyup bıra. 
CƏFDƏ  (əksər  şivələrdə)  –  qapını  bağlamaq  üçün 
d
əmir halqalardan ibarət zəncir. –Gələndə qapı:n cəfdəsin vır. 
CƏGO: (Bist, Şərur) – arabanın qabağına qoşulmuş at, 
mal.  
CƏĞ  (Vənənd)  –  mala.  –Onnar xərmən  döyüf  savırır, 
ambara verir, c
əğ vırır. 
CƏHƏ  (Çərçiboğan)  –  heyvanın  doğandan  sonra  iki 
gün 
ərzində verdiyi süd. –Cəhəni bizav yesə, bir həfdə dolanar. 
CƏHƏNG  DAŞI  (Naxçıvan,  Şahbuz)  –  qapı  və 
p
əncərələrin kənarlarını hörmək üçün istifadə olunan daş. 
CƏHƏNNƏMOTU (Sədərək) – vəzəri. –Cəhənnəmotu 
penc
ərdi, yayda olur. 
CƏHLƏMƏX'  (Naxçıvan)  –  çəkilmiş  əti  əllə  yaxşı-
yaxşı qarışdırmaq. –Küfdənin ətin qəşəx' cəhləməsən açılar.  
53 
 

---

CƏHT (Camaldın) – görə, üçün. –Sənə cəht deyirdim 
ki, yanı gedip bidə gəlmiyəsən. 
CƏLƏ  (Dəmirçi)  –  1.  at  quyruğunun  tükündən 
qayrılmış  tələ;  2.  boğaz  xəstəliyi.  –Cələni  qurmuşam  ki, 
sığırçın tutam.   
CƏMƏ  (Ordubad)  –  yaba ilə  bir dəfə  götürülən ot 
topası. –Uşaxlar cəmələri bir-biri:n üsdünə yığdı. 
C
əbrayıl, İmişli şivələrində də cəmə eyni mənada qeydə 
alınmışdır (1, s.73). 
CƏMİCÜMLƏTANI (əksər şivələrdə)//CƏMİCÜMƏ 
(Bab
ək)  –  hamısı,  cəmi.  –Əlimizdə  cəmicümlətanı  beş-altı 
heyvan qalmışdı, onnarı da noxoşdux apardı. 
CƏMRƏ  (Şərur)  –  istilik.  –Bizdə  Novruzdan  əvvəl 
torpax  zad  oyanır  ha,  onda  deyillər ki, cəmrə,  yanı  isdilix' 
torpağa tüşdü.  
CƏNCƏL (əksər şivələrdə) – qarma-qarışıqlıq. –Özün 
ç
əkildin durdun qıraxda məni saldın cəncələ. 
CƏ:NƏ (Nursu) – cəmdək, heyvan ölüsü. –Gəldix' kin, 
boğup, cə:nərin düzüb bınnan-ona. 
CƏNG  (Nehrəm)  –  pas.  –Baxımsızdıxdan  pütün  cəng 
basmışdı dəmir yerrərini.  
CƏNGOLMA (Şahbuz) – arılarda olan xəstəlik. 
CƏRCİ  (Tivi)  –  damın  pərdilərinin üstünə  qalanan 
xırda ağaclar, çırpı. –Cərciləri atıp sora dəmirrərin vırırıx. 
CƏRİ (Aza) – igid, qoçaq, cəsarətli.  –Cox cəri üşəxdi 
heş nədən qorxusu-hürküsü yoxdi. 
54 
 

---