Nazim Eminov

81 
“insan  kapitalı”  və  yeni texnologiyalara söykənən  iqtisadiyyat  dayanıqlı  sosial-iqtisadi  inkişafın 
müh
ərriki hesab olunur. 
 
ƏDƏBİYYAT 
 
1. 
Korhan  Karacaoğlu.  Rekabet  üstünlüğünün  etkiləyən  unsurların  yapısal  eşitlik modeli ilə 
belirl
ənməsi. Erciyes Universitesi Dergisi, say: 34, 2009, s. 165-187. 2. “Azərbaycan 2020: gələcəyə 
baxış”  İnkişaf  Konsepsiyası.  Bakı,  “Səda”, 152s. 3.  Долинская М.Г.,Соловьев  И.А.  Маркетинг 
и конкурентоспособность промышленной  продукции.  М.,  Экономика,  2009,  345с.  4. 
Андрианов В.Д. Россия: экономический и  инвестиционный потенциал. М., Экономика, 1999, 
296 с. (19). 5. Куликов Г.В. Японский менеджмент и теория международной конкурентоспо-
собности. М., Экономика, 2000, 360 с. 
 
Направления улучшения структуры экономики Азербайджана 
 
Садыкова Сабина Сабир кызы 
РЕЗЮМЕ 
 
Одним  из  важных  производства  конкурентоспособной  продукции  в  условиях  рыночных 
отношениях являются структура производства  и мероприятия по ее совершенствованию.  
Совершенствования  структуры  отрасли,  предусматривают  развития  промышленности, 
сельского хозяйства, не-нефтяного сектора и.т.д. 
С  целью  уменьшение  зависимости  республики  от  нефтяной  промышленности  важном 
моментом  является  развитие  не-нефтяного  сектора,  в  том  числе  металлургии, 
машиностроение, труизма и.т.д. 
В  статье  анализирован  работы  седланые  в  республике  по  этому  поводу,  показаны 
мероприятие по улучшение структура экономики.  
Ключевые  слова:  экономика,  конкурентоспособность,  структура,  инновация,  импорт, 
экономическая политика, задачи, способы. 
 
Azerbaijan’s economy and  the
 directions of  the improvement of its structure 
 
Sadiqova Sabina Sabir 
SUMMARY 
 
In the conditions of market economy relation, one of the important terms for production of 
competitive products is the structure of the economy and the work done to improve it. 
The substantial actions are realized and various normative acts have been adopted to relate this 
area in Azerbaijan. 
Improvement of the field structure envisions to industry, agriculture, non-oil sector and so on the 
development of directions. 
In order to reduce dependence on the country's oil industry, development 
isparticularimportanceon  metallurgy, mechanical engineering, tourism and etc. which is part of it. 
The article describes the works  done in this field in the country and measures to be taken to 
improve the structure of the economy. 
Key words: economy, competitiveness, structure, innovation, impot, economic policy, position, 
method 
R
əyçi: 
S
əfərov Q.Ə. 
ADNSU-nin “S
ənaye iqtisadiyyatıvə mnecment”  
kafedrasının müdiri, i.ü.e.d., professor 
 

---

82 
Az.KTİETİ, Elmi Əsərləri 2017/3 səh. 162-164 
 
UOT 336.714 
QLOBAL ƏRZAQ PROBLEMLƏRİ 
 
Hüseynova Məlahət Soltan qızı 
“Biznesin təşkili və menecment” kafedrasının dosenti 
Əhmədova Təranə Mütəllim qızı 
“Biznesin təşkili menecment” kafedrasının müəllimi 
Sumqayıt Dövlət Universiteti 
e-mail: 
[e-mail] 
 
Məqalə  əsrin  qlobal  problemlərindən  birinin  həllinə  həsr  olunub.  Qlobal  qida  probleminin 
yaranmasının  səbəbləri,  onun  təkamülünə  təsir  edən  amillər  sistemi,  eləcə  də  ərzaq  təhlükəsizliyi 
konsepsiyasında beynəlxalq iqtisadi təşkilatların rolu öz əksini tapır.  
Açar sözlər: ərzaq təhlükəsizliyi, ərzaq problemi, ərzaq məhsulları, regionlar, məhsuldarlıq.  
 
Dünya  əhalisinin  sürətli  artımı  qarşıya  ərzaq  məhsullarının  istehsalı  və  istehlakı  problemini 
çıxartdı.  Bu  problem  XX  əsrin  əsas  həll  edilməmiş  problemlərindəndir.  Yer  kürəsində  yaşayan 
əhalinin təqribən 1 mlrd. nəfəri hər il qidaya olan tələbatını ödəyə bilmir. 500 mln. nəfərdən 1 mlrd. 
nəfərə qədəri xroniki aclıq çəkir. 13 mln. nəfərə qədər aclıqdan ölür. Nəzəri iqtisadi baxımdan ərzaq 
problemi cəmiyyət miqyasında ərzaq istehsalı, onun dinamikası, emalı, bölgüsü və istehlakını özündə 
əks etdirir. Bu problemdə ərzağın həcmi ilə əhalinin sayı arasındakı nisbət hər nəfər hesabı ilə ərzaq 
məhsulları istehlakının orta normaları, hər bir ərzağın tərkibi və s. ilə şərtləndirilir. 
Dünya ərzaq probleminin təkamülündə təbii ehtiyatların mövcudluğu, iqtisadi inkişaf vəziyyəti, 
yığımın artım sürəti, kənd təsərrüfatının texniki silahlanma səviyyəsi,  əhalinin məşğulluq və təhsil 
səviyyəsi və s. kimi amillər də həlledici rola malikdir. Dünya ərzaq problemini yaradan səbəblər və 
onun səciyyəvi cəhətləri aşağıdakılar hesab olunur: 
-   d
ünya ölkəsində baş verən demoqrafik partlayışlar; 
-   h
ər nəfərə düşən istehsal və istehlak arasındakı qeyri-bərabərlik;  
-  t
əbii iqlim şəraiti; 
-   m
əhsuldarlıq və emal texnologiyasının aşağı səviyyəsi;  
-  i
şsizlik və yoxsulluğun yüksək həddi; 
-  t
orpaq resurslarından istifadənin qeyri-səmərəli olması; 
-  s
iyasi səbəblər; 
- 
III dünya ölkələrində texnologiyanın çox aşağı səviyyədə olması. 
Hər  bir  dövlətin  qarşısında  duran  əsas  vəzifələrdən  biri  milli təhlükəsizliyinin  təmin  olunması 
məsələsidir.  MT-in  əsas  tərkib  hissəsi  isə  ərzaq  təhlükəsizliyinin  təmin  olunmasıdır.  FAO-nun 
qiymətləndirməsinə  görə,  yaxın gələcəkdə dünya miqyasında ərzaq istehsalını 4 problem təhlükəsi 
gözləyir: 
-  h
ava şəraitinin pisləşməsi; 
-  t
əmiz su və enerji resurslarının tükənməsi; 
-  t
orpağın çirklənməsi və zəhərlənməsi; 
-  ifrat iqtisadi liberalizm. 
Bu  təhlükələr  hər  bir  dövlətin  iqtisadi  siyasətinin  müəyyən  edilməsində  daim  diqqət  mərkəzində 
dayanır.  
Ərzaq  təhlükəsizliyi  dedikdə,  sağlam  və  fəal  həyat  şəraitinin  təmin  edilməsi  üçün  müəyyən 
edilmiş keyfiyyət standartları çərçivəsində əhalinin əsas qida məhsullarına olan tələbatının fasiləsiz 
və dayanıqlı şəkildə ödənilməsinin təmin edən tədbirlər kompleksi nəzərdə tutulur. Dünya əhalisinin 
aclıq  içərisində  yaşayan,  normadan  az  qidalanan  hissəsi  həmişə  olmuşdur.  Müasir  dövrdə  dünya 
təşkilatları, alim və mütəxəssisləri, ərzaq təhlükəsizliyi konsepsiyasını irəli sürürlər. Bu konsepsiyaya 
görə dünya, regionlar və ölkələr miqyasında ərzaq mallarının müəyyən səviyyəsi təyin edilməli və 

---