Nigmatov X

 
V. KOMPYUTERLAR ARXITEKTURALARINI, ULARNING 
KO‘PSATHLI TASHKIL QILINISHI ASOSIDA O'RGANISH
 
Zamonaviy kompyuter o‘zaro bog‘langan - protsessorlar, tezkor xotira 
modullari va ma’lumotlarni kiritish-chiqarish qurilmalaridan iborat bo‘lishi 
mumkin. 1.1-rasmda bitta markaziy protsessorga ega bo‘lgan kompyuterning 
tuzilish chizmasi keltirilgan. 
1.1-rasm. Bitta protsessorli kompyuterning tuzilish chizmasi. 

---

25 
Ushbu chizmani, kompyuterda uncha ko‘p bo‘lmagan ish tajribasiga ega 
foydalanuvchilar ham qaysidir darajada tushuntirib bera oladilar. Ammo zamonaviy 
kompyuterning ichki tuzilishi, uning qanday ishlashi, uning qanday dasturlanishi va 
umuman uning qanday tashkil qilinganligiga, ya’ni kompyuterning arxitekturasiga 
taaluqli bo‘lgan tushunchalarni, shu sohaning mutaxassisi sifatida mukammal 
tushunish, hamda ulardan o‘zining kundalik faoliyatida samarali foydalana olish 
ancha murakkab masala hisoblanadi.
Zamonaviy 
kompyuter 
arxitekturasini 
o‘rganishga 
bag‘ishlangan 
adabiyotlarda [1,2,16] kompyuter arxitekturasini, bir nechta sathlar ierarxiyasidan 
iborat ko‘rinishda ifodalab o‘rganish amalga oshirilgan. Ko‘pgina zamonaviy 
kompyuterlar ikki va undan ortiq sathlardan iboratdir. 1.2-rasmda kompyuter 
arxitekturasining olti sathdan iborat tuzilishga ega ko‘rinishda ifodalangan chizmasi 
keltirilgan. 
1.2-rasm. Olti sathli kompyuter. 

---

26 
Avval ushbu chizmadagi sathlarga qisqacha tushuntirishlar berib o‘tamiz, 
so‘ngra esa kompyuterlarning tuzilishini bunday o‘rganish bilan, nimalarga erishish 
mumkinligi va kompyuter arxitekturasi deganda – nimani tushunish kerakligi 
haqidagi xulosalarni keltiramiz.
Nolinchi sath
– bu kompyuterning 
apparat taminoti sathi
hisoblanadi. 
Raqamli mantiqiy sath, ya’ni nolinchi sath ob’ektlari 
ventillar
,