Nikel Raporu indd
TMMOB MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI / NİKEL RAPORU
Yüklə 413,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.2- Kullanım Alanları
- Çizelge 1. Nikel tüketiminin sektörel payları
12 TMMOB MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI / NİKEL RAPORU Nikelin: Nikolit adıyla da bilinen, kristal yapısı hegzagonal, grimsi kırmızı veya soluk bakır kırmızısı renginde, yaklaşık 7,8 g/cm 3 yoğunluğunda ve sertliği 5,0-5,5 arasında değişen bir mineraldir. Çizgi rengi kahverengimsi siyahtır. Diğer nikel sülfürler, kalkopirit ve pirotinin yanı sıra, gümüş ve kobalt mineralleri ile birlikte masif ya da saçınımlı halde bulunur.
izomerik kristaller olarak bulunan bir mineraldir. Rengi kalay beyazından çelik grisine değişkendir. Sertliği 6, yoğunluğu ise 6,4-6,8 g/cm 3 arasındadır. Milerit: Hegzagonal sistemde kristallenen milerit, romboedral dilinimli, metalik parlaklıkta, yoğunluğu 5,2-5,6 g/cm 3 arasında değişen, sertliği 3,0-3,5 olan, pirinç sarısı renginde, opak bir mineraldir. Çizgi rengi yeşilimsi siyahtır. 13 TMMOB MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI / NİKEL RAPORU Anaberjit: Kimyasal bileşiminden de görüldüğü gibi, sulu nikel arsenattır. Kristal sistemi monoklinik olup, yoğunlu 3,18 g/cm 3 , sertliği 1,5-2,5 aralığında, camsı parlaklıktadır. Koyu morumsu kırmızı, pembe renktedir. Çizgi rengi de kırmızıdır. Eritrit (Co 3 (AsO
4 ) 2 .8H 2 O) ile izomorf yapıdadır. Kobalt ve nikel içeren birincil minerallerin oksitlenme yüzeylerinde ikincil olarak oluşur. Garniyerit: Monoklinik sistemde kristalleşen, bünyesinde nikel ile beraber magnezyum silikat bulunan bir serpantin mineralidir. Rengi, bünyesindeki safsızlık varlığına bağlı olarak yeşilimsi sarıdan koyu yeşile değişkendir. Sertliği 2,0-2,5, yoğunluğu 2,27-2,87 g/cm 3 aralığındadır. Nikelce zengin olivin ve serpantin kayaçlarının bozuşması sonucunda oluşur. Nipuit, numeit isimleriyle de anılan bu mineral aynı zamanda bir süs taşıdır. Genel olarak nikel, tüm dünyada iki tip cevher yatağından üretilmektedir. Bunlardan biri lateritlerdir. 14 TMMOB MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI / NİKEL RAPORU Dünyada bilinen nikel cevheri yataklarının % 60-% 70 civarındaki kısmı lateritik tip olup üretiminin % 43’ü bu tür cevher yataklarından yapılmaktadır. Jeolojik dönemler boyunca tropik ve/veya subtropik iklim koşulları altında, aşırı yağış ve sıcaklık değişimlerine maruz kalan mağmatik kökenli kayaçların doğal ayrışmasını tanımlayan bir jeolojik sürecin neticesinde ortaya çıkan kayaçlar “Lateritik kayaçlar” olarak tanımlanır. Lateritleşme, madencilik teknolojisi açısından irdelendiğinde, yerinde doğal bir özütleme (liç) sürecidir. İçeriklerinde genelde, % 0,1-0,3 nikel ve kobalt türü metaller bulunan ultramafik kökenli ana kayaların atmosferik ve hidrosferik olaylarla ayrışması sonucu lateritleşmesiyle, % 1-3 tenörlü “lateritik nikel cevher yatakları” oluşur. Bunlar;
• Görece düşük demir içerikli (Saprolitik, % 1,5-2,5 nikel tenörlü) yataklar, • Yüksek demir içerikli (Limonitik, % 1-2 nikel tenörlü) yataklar ve • Limonitik ve saprolitik lateritler arasında geçiş zonunu oluşturan nontronitik yataklardır. Lateritik yataklarda, nikelin yanı sıra kobalt da % 0,1’den düşük konsant- rasyonlarda bulunur. Ana cevher mineralleri nikel içeren (nikeliferus) limonit [(Fe,Ni)O(OH) ve bir magnezyum ve demirli nikel silikat olan garniyerittir ((Ni, Mg) 3
2 O 5 (OH) 4 ). Diğeri de magmatik sülfit yataklarıdır. Bu tip yataklanmalar, ultra bazik ve bazik magmatik kayaçların içlerinde gelişir. Bunlarda esas cevher minerali pentlandittir. Nikel sülfitler çoğunlukla ultramafik olarak adlandırılan demir ve magnezyumca zengin kayaçlarla ilişkilidir. Ayrıca, bakır ve platin grubu minerallere de sıklıkla rastlanır. Nispeten yüksek tenörlerine karşın, küçük rezervleri olan ve daha az önem atfedilen hidrotemal yataklar ise üçüncü tip olarak verilebilir. Ultramafik kayaçları kesen genç plütonik ve volkanik kayaçlar içinde meydana gelir. Hidrotermal çözeltilerin ultramafik kayaçlardan çözdükleri nikelin kırık ve çatlaklar boyunca yeniden çökelmeleri sonucu bu tip yataklar oluşurlar. 2.2- Kullanım Alanları Levha, toz, pelet ya da külçe halinde satılan nikel, taşıdığı kimyasal ve fiziksel niteliklere binaen, kullanım yelpazesi son derece geniş, genişleme süreci de sürmekte olan bir metaldir. Buna karşın, yaklaşık % 85’i diğer metallerle alaşımı yapılarak ve böylelikle, farklı fiziksel ve mekanik özellikler kazandırılarak tüketilmektedir. Bakır ve nikel alaşımının, özellikle 19. yüzyıldan itibaren, değişik ülkelerde para yapımında kullanımı yaygındır. Öte yandan, nikel, belki doğrudan değil, 15 TMMOB MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI / NİKEL RAPORU ama onu içeren malzemeler, yeterince bilinmemekle beraber, çağdaş yaşamın birçok yönüne ihmal edilemeyecek katkı yapmaktadır. Nikelli malzemelerin listesi uzundur. Binalarda, altyapılarda, kimyasal üretiminde, haberleşmede, enerji arzında, çevre korumada, gıda hazırlamada, su arıtmada ve daha birçok alanda nikel, bünyesine girdiği malzemelere kazandırdığı nitelikler ve ikamesinin güçlüğü dolayısıyla önemli bir metaldir. Nikel tüketiminin genel sektörel dağılımında ülkelerin sanayi yapısı ve zaman belirleyici etken olmakla birlikte, tüm dünya esas alındığında, farklı kaynaklara ve kıstaslara göre değişen kullanım oranları olduğu görülmektedir. Çizelge 1. Nikel tüketiminin sektörel payları Kullanım alanı Roskill *
Mudd ***
LME ****
Paslanmaz çelik (% ) 66 65 58 65 Demir dışı metal (% ) 12 12 - Elektro-kaplama (% ) 7 8 9 8 Çelik döküm (% ) 4 - 9 (Döküm + Alaşım çelikleri toplamı)
Diğer alaşım çelikleri (% ) 5 10 Diğer kullanımlar (% ) 6 5 5 Nikel esaslı alaşımlar (% ) 14 Diğer alaşımlar (% ) 22 Şarj edilebilir piller (% ) 5 Kimyasallar (% ) 5 * Roskill raporu, 2010 ** Minara Limited isimli Avustralya şirketinin web sitesinden *** Mudd, 2010 **** LME’nin (London Metal Exchange) web sitesinden Yüklə 413,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|