Noyabr november miras

80 
| 
MİRAS   NOYABR   NOVEMBER
ArAŞdIrmA   REsEARCH
propriation of that tomb in Molla Nasraddin journal although he 
fought against Najaf’s children. Now about Mr. Pishnamazzadeh- 
this poor saw that everything is too late and now governor of city 
wants to catch the sanctuary’s income after Najaf’s children appro-
priated the income of this place. The suggestion of sheikhulislam was 
such. Now if everybody makes proof that seduction of Mir Maham-
mad Karim Agha is less than seduction of Najaf’s children we would 
escape from that. 
But unfortunately, Molla Nasraddin journal insulted valuable re-
ligious figures like Al-Bakuvi:” The nation is illiterate as their reli-
gious leader is Agha Mir Karim” and published their caricatures 
on their pages. For example, words of Al-Bakuvi with caricatures as 
he bowed in front of a Russian officer were showed in that journal 
so: I wish God bless our official and give him more life as he visited 
our  Mosque.  There  were  such  words  in  Molla  Nasraddin  journal 
about  al-Bakuvi  when  Russian  government  wanted  to  pull  down 
grave-yard  of  Moslims  and  Al-Bakuvi  was  considered  guilty  over 
this: There was an old grave-yard in Baku last years. The govern-
ment suggested to Moslems fencing that grave-yard against pollution 
by dogs. Government considered and said: this is a good place and 
Moslems dont need it. I said that governor of city passed everyday 
by carriage by that grave-yard and saw they dug bones of Moslem 
corpses and threw them aside. How Mr. Governor doesn’t say any-
thing looking at these bones, but every time when poor bones saw 
Mr. Governor, they say: “Look, He is the rescuing man of our alive 
brother, he is the holder of our brothers”.
Words of Al-Bakuvi in his work “Kashful-hagayig” about explaining 
adultery punishment in shariat were considered as strike to the edu-
cation of people by the journal of Molla Nasraddin, and publisher of 
this work H.Z.Tagiyev was condemned so: “Imagine, your daughter 
studied and became educated, i.e. she can write and read. One day 
your daugther came to the book shop and saw three nicely bounded 
books. Taking one of them she saw such figures on it: “Kashful-Ha-
gayig”, Generous Descriptive the Koran. If your daughter opens the 
587th page of the book, she will see a story about audltery of a man 
and a woman. Excellency Governor spoke this story so interesting 
that every child of Moslem on ten years will come to his or her father 
after reading this story and will say: father, I want to marry, because 
I am not a kid, I have grown up and I am educated after reading 
story describing the Koran written by Mir Karim Agha about adul-
tery of a man and a woman. “Molla Nasraddin” journal reproached 
publisher  of  “Kashful-Hagayig”,  H.Z.Tagiyev  and  considered  Al-
Bakuvi guilty for his words: writing and publishing words on holy 
book pages are the adultry by pen. 
The problem found out by Al-Bakuvi to enlighten the masses and 
prevent utter confisions to arise for not only adultery but also con-
cerning free relations among men and women caused punishments 
with death forbidden in the Moslem society was explained in the 
hadiths of Prophet and works of authors for a long time. Al-Bakuvi 
had a purpose to sobermind Azerbaijani readers in this field by giv-
Əl-Bakuvinin  nəinki  zina,  hətta  ən  adi  kişi-qadın  sərbəstliyinin 
qadağan  olduğu  və  ölüm  kimi  ağır  bir  cəza  ilə  cəzalandırıldığı 
müsəlman  cəmiyyətində  baş  verə  biləcək  sui-istimalların  qarşısını 
almaq  və  əslində  xalqı  maarifləndirmək  üçün  ortaya  qoyduğu  bu 
məsələ  əslində  elə  peyğəmbərin  hədislərində  və  uzun  əsrlər  boyu 
fəqihlərin  əsərlərində  geniş  izah  edilmişdi.  Əl-Bakuvi  isə  sadəcə 
bu  məsələyə  öz  təfsirində  yer  verməklə  azərbaycanlı  oxucuları 
bu  sahədə  də  şüurlandırmaq  qayəsini  güdmüşdü.  Mövzunu  əl-
Bakuvinin  öz  qələmindən  dinləmək  məsələni  obyektiv  anlamaq 
baxımından faydalı olardı. İslamın qadağan etdiyi və cəmiyyətdə bir 
çox problemlərin yaranmasına səbəb olan zina cəzasını izah edən əl-
Bakuvi “Nur” surəsinin 2 (3)-cü “Zina eyləyən arvad və zina eyləyən 
kişi hər birinə 100 ədəd taziyanə vurun” ayəsini təfsir edərkən belə 
yazır:  “Hz.  peyğəmbər  buyurubdur:  zinadan  çəkinin.  Zinadan  6 
pis  şey  hasil  olar,  3-ü  bu  dünyada,  3-ü  axirətdə.  Dünyada  olanlar 
bunlardır: 1-zinakar şəxsin camaat arasında hörməti olmaz. 2-zinayla 
məşğul olanın var-dövləti puç olub kasıblaşar. 3-az ömür sürər. Hz. 
Peyğəmbər necə də doğru buyurub, bu 3 xüsusiyyətin 3-ü də zina-
kar şəxsdə görünübdür. Ey var-dövlət sahibləri, zinakarlıq çox pis şey 
olub, insanı fəlakətə salar, camaatın qınağına tuş gəlib, ömrü qısalar, 
çox  vaxt  nəsli  də  kəsilər.  Bir  halda  ki,  hz.  peyğəmbər  ümmətinin 
gələcəyini  düşünüb,  onların  mallarının  və  ömürlərinin  azalmasına 
razı  olmayıb,  onlara  zərər  verən  şeyləri  qadağan  edib,  belə  şəxsin 
uca fərmanına itaət etməmək insafsızlıqdır. Axirətdə meydana gələn 
pis şeylər bunlardır: 1-Allah-Təalanın qəzəbi, 2-haqq-hesab anında 
əziyyət  çəkmək,  3-cəhənnəm  odunda  daim  əzab  çəkmək.  Zina  iki 
şeylə təsdiq olunar: I - zinakarın 4 dəfə iqrar etməsi ilə, əgər 3 dəfə 
iqrar  eləyib,  4-cü  dəfə  iqrar  etməsə,  zina  cəzası  düşər.  II  -  4  nəfər 
şahidin şəhadəti ilə təsdiq olunar. Gərək belə şəhadət edilsin: “mil 
sürmə qabına girdiyi kimi onları da elə əlaqədə gördük“. Əgər onların 
bir yerdə yatmasına, ya da qucaqlaşıb, eyş-işrətlə məşğul olmalarına 
şəhadət edilsə, bu, zina sayılmayıb, zina cəzası da verilməz. Əgər 3, 
ya 2 nəfər şahidlik etsə, bununla da zina sayılmaz. Hətta o şahidlərə 
yalandan məsum bir şəxsə zina isnad etdikləri üçün 80 çubuq cəzası 
(“həddi-qəzf”) verilər”. Müəllif yenə “Nur” surəsinin 3 (4)-cü “Zi-
nakar,  (fasiq  və  xəbis)  kişi  (saleh  qadınlarla  yox)  ancaq  özü  kimi 
bir zinakar (fasiq və xəbis) qadınla, ya da müşrik bir qadınla evlənə 
bilər,  habelə  zinakar  (fasiq    və  xəbis)  qadınla  da  (saleh  və  mömin 
şəxslər yox), ancaq (özləri kimi fasiq və xəbis) zinakar, ya da müşrik 
bir kişi evlənər. Bu (zinakar qadınlarla evlənmək) mömin şəxslərə 
haram edildi” ayəsilə əlaqəli olaraq belə yazırdı: “Bu mətləb əsl bi-
zim  bu  zəmanəmizə  uyğundur.  Var-dövlət  sahibi  müsəlmanlar  o 
nemətə  görə  Allaha  şükür  etmək  əvəzinə  pak  və  halal  müsəlman 
qadınlarla evlənməyi tərk edib, ya da nikahlı arvadlarını tərk edib, 
digər  kişilərin  artığı  olan  xəbis,  zinakar  qadınlara  bənd  olub,  həm 
canlarını, həm də mallarını o cür xəbis qadınlarla eyş-işrət yolunda 
tələf edirlər. Bu səbəbdən hər cür xəstəliklərə də düçar olduqlarından 
cavan  çağlarında  qiymətli  ömürləri  puç  olub,  söyüş  və  lənətdən 
başqa bir şey də qazanmayıb miras qoymurlar. Möminlər gərək zi-
nakar  qadınla  evlənməkdən  çəkinsinlər.  Ayədən  belə  məlum  olur 
ki, zinakarlarla evlənənlər müsəlmanlıqdan çıxmış olurlar”. Müəllif 
ayənin  açıq-aşkar  hökmünü  görməməzlikdən  gəlib  zinakarlarla 
evlənməni haram yox, məkruh (harama yaxın-Ə.F.) sayan imamiyyə 

---