O nastavnom planu I programu za prvi I drugi razred osnovnog obrazovanja I vaspitanja

Čitanje i tumačenje teksta

Čitanje teksta na mlađem uzrasnom nivou ima sva obilježja prvog i temeljnog ovladavanja ovom vještinom kao znanjem, naročito u prvom razredu. Posebno je važno da učenici postupno i funkcionalno usvajaju valjano čitanje naglas koje u sebi sadrži neke od važnih činilaca logičnog čitanja i koje će prirodno težiti sve većoj izražajnosti tokom drugog razreda.

Tumačenje teksta u mlađim razredima predstavlja izuzetno složen i delikatan programski zahtjev. Tekst je temeljni programski sadržaj koji ima vodeću i integracionu nastavnu ulogu, jer oko sebe okuplja i grupiše odgovarajuće sadržaje i iz ostalih predmetnih područja.

U prvom razredu tumačenje teksta ima izrazita obilježja spontanog i slobodnog razgovora sa učenicima o relevantnim pojedinostima - prostornim, vremenskim, akcionim - u cilju provjere razumijevanja pročitanog.

U drugom razredu pristup tumačenju teksta skoro je u svemu isti kao i u prethodnom razredu, samo što su zahtjevi, po prirodi stvari, nešto uvećani, a programski sadržaji adekvatno dopunjeni.

Jezička kultura

Jedna od primarnih metodičkih obaveza je rad na bogaćenju učeničke jezičke kulture. Neophodna je pravilna artikulacija svih glasova i grafički uzorna upotreba pisma, navikavanje na književni i standardni jezik u govoru, čitanju i pisanju, osposobljavanje za slobodno prepričavanje, pričanje i opisivanje. Takođe je neophodna primjena pravopisnih pravila i bogaćenje učeničkog rječnika.

Osnovni oblici usmenog i pismenog izražavanja u mlađim razredima predstavljaju temeljne programske sadržaje za sticanje, usavršavanje i unapređivanje valjane i pouzdane jezičke kulture najmlađeg učenika.

Prepričavanje raznovrsnih sadržaja predstavlja najjednostavniji način učeničkog jezičkog ispoljavanja u nastavnim okolnostima. Potrebno je da se zna koje će sadržaje učenik prepričavati.

Pričanje u odnosu na prepričavanje jeste složeniji oblik jezičkog izražavanja učenika, jer je prepričavanje reprodukovanje pročitanog, a pričanje predstavlja poseban vid stvaralaštva koji se oslanja na ono što je učenik doživeo ili proizveo u svojoj stvaralačkoj mašti. Zato pričanje traži poseban intelektualni napor i jezičku izgrađenost što učenika svestrano angažuje.

Opisivanje jeste najsloženiji oblik jezičkog izražavanja na nivou najmlađih razreda. Ono je manje ili više zastupljeno u svakodnevnom govoru, jer je neophodno za jasno predstavljanje suštinskih odnosa između predmeta, bića i drugih pojmova i pojava u svakoj životnoj situaciji. Dok je za prepričavanje osnova određeni sadržaj, za pričanje je podsticaj neko događanje, doživljaj, dotle za opisivanje nisu neophodne neke posebne okolnosti, već se i njemu pribjegava kad god se dođe u dodir sa pojavama koje u svakodnevnom jezičkom komuniciranju mogu skrenuti pažnju na sebe.

Usmena i pismena vježbanja, kako im i sam naziv kaže, zamišljena su kao dopuna osnovnih oblika jezičkog izražavanja, počev od najjednostavnijih preko složenijih, do najsloženijih. Svaka od programiranih vježbi planira se i ostvaruje u onom nastavnom kontekstu u kome se javlja potreba za funkcionalnim usvajanjem date jezičke pojave ili utvrđivanja, obnavljanja ili sistematizovanja znanja i primjene tih znanja u konkretnoj jezičkoj situaciji.

Prirodno je da s planskim ostvarivanjem programskih sadržaja iz jezičke kulture otpočne tek u drugom polugodištu prvog razreda. Međutim, jasno je da se mnogi od njih simultano ostvaruju već u periodu priprema za čitanje i pisanje, kao i u periodu učenja i usvajanja osnove pismenosti. Bez potrebne jezičke razvijenosti ne može se uspostaviti neophodna govorna komunikacija prijeko potrebna za usvajanje pojmova glas i slovo. Kasnije ona postaje osnova za ostvarivanje nastavnih sadržaja iz svih ostalih područja ovog predmeta, ali se istovremeno i sama širi i produbljuje do nivoa jasnog, pravilnog, sadržajno i stilski primjerenog jezičkog sporazumijevanja u usmenoj i pismenoj formi. Time jezička kultura u najvećoj mjeri doprinosi jedinstvu, cjelovitosti nastave bosanskog jezika i čini da se ona realizuje u funkcionalnom povezivanju naizgled različitih programskih sadržaja, koji se najbolje ostvaruju upravo u takvoj metodičkoj sprezi.

 

BUNJEVAČKI GOVOR SA ELEMENTIMA NACIONALNE KULTURE

 

Prvi razred

Cilj nastave bunjevačkog govora sa elementima nacionalne kulture je da putem usmenog izražavanja bogate, usavršavaju i neguju specifičnosti bunjevačkog govora; da upoznaju tekovine nacionalne kulture Bunjevaca.

Operativni zadaci

- Upoznavanje i negovanje tekovina bunjevačke nacionalne kulture, običaja i tradicije;

- Sistematsko bogaćenje rečnika bunjevačkog govora novim rečima i izrazima;

- Upoznavanje književnih pojmova;

- Osposobljavanje učenika da uspešno primenjuju bunjevački govor u različitim komunikacijskim situacijama;

- Razvijanje sposobnosti učenika da svoja znanja, misli i osećanja izražavaju (usmeno) bunjevačkim govorom;

- Upoznavanjem bunjevačke narodne i umetničke književnosti.

1. Bunjevački govor (10 časova)

- Shvatanje značaja, vrednosti i specifičnosti bunjevačkog govora;

- Slušanje tekstova različitih vrsta primerenih uzrastu;

- Osposobljavanje učenika da samostalno izražavaju misli, osećanja i stavove o raznim temama;

- Uočavanje rečenice kao celine;

- Razlikovanje izjavne, upitne i uzvične rečenice;

- Razlikovanje potvrdne i odrične rečenice;

- Uočavanje reči suprotnog značenja.

2. Književnost (25 časova)

Lektira

- Taši, taši (narodna pesma)

- A - BE - CE (narodna pesma)

- Jedan, dva, tri (narodna pesma)

- Sidi dida (narodna pesma)

- Lisica i jež (narodna pripovetka)

- Mliko (Bunjevačka i šokačka čitanka, 1939)

- Moja majčica (Bunjevačka i šokačka čitanka, 1939)

- Naša kuća (Bunjevačka i šokačka čitanka, 1939)

- Za astalom (Bunjevačka i šokačka čitanka, 1939)

- Jutro (Lj. Lotić, Bukvar za bunjevačke i šokačke osnovne škole i za nepismene, 1919)

- Dida i ripa (narodna pripovitka)

- Materice (narodna pesma)

- Oce (narodna pesma)

- Gabrijela Diklić: Sićanje na Uskrs

- Nikola Kujundžić: Pisma kasinska

- Narodne umotvorine: poslovice, zagonetke

- Hans K. Andersen: Bajke

3. Kultura izražavanja (20 časova)

Usmeno izražavanje

- Prepričavanje kraćih tekstova;

- Pričanje o događajima i doživljajima iz svog života;

- Opisivanje ljudi, predmeta, omiljenih igračaka, biljaka i životinja;

- Recitovanje naučenih tekstova, izražavanje po ulogama;

- Izražavanje sopstvenog utiska o pročitanom;

- Usmeno obraćanje nepoznatim i odraslim osobama, upotreba "Vi" iz poštovanja i učtivosti.

Napomena: U prvom razredu nastave bunjevačkog govora sa elementima nacionalne kulture nije zastupljeno pismeno izražavanje jer bunjevački naraštaj pohađa nastavu na srpskom jeziku i prvo usvaja ćirilično pismo. Nakon obrade latiničnog pisma u drugom razredu počinje se sa pismenim izražavanjem.

4. Elementi nacionalne kulture (17 časova)

- Praznici, narodni običaji (Korizma, Uskrs, Dužijanca, Kraljice, zimski običaji, Materice, Oce, Božić), značajni događaji iz života Bunjevaca i nacionalni praznici;

- Učenje narodnih igara i upoznavanje bunjevačkih narodnih instrumenata;

- Upoznavanje bunjevačke narodne nošnje;

- Elementi tradicionalne narodne kuhinje;

- Upoznavanje elemenata folklornog enterijera;

- Upoznavanje starih zanata (papučarskog, korparskog, tradicionalnog tkanja i veza, grnčarskog);

- Domaća radinost;

- Upoznavanje sa tradicijom izrade predmeta od slame kod Bunjevaca.

Drugi razred

Cilj nastave bunjevačkog govora sa elementima nacionalne kulture jeste negovanje usmenog i pisanog bunjevačkog govora kao i negovanje tekovina nacionalne kulture Bunjevaca, običaja i tradicije.

Operativni zadaci

- Razvijanje usmenog i pismenog izražavanja;

- Čitanje kraćih tekstova pisanih latinicom primerenih uzrastu;

- Bogaćenje i usavršavanje rečnika bunjevačkog govora;

- Pričanje o događaju hronološkim redom;

- Osposobljavanje za uočavanje bitnog u tekstu;

- Motivisanje, podsticanje i usmeravanje na čitanje lektire;

- Upoznavanje i negovanje kulturne baštine Bunjevaca.

1. Bunjevački govor (10 časova)

- Shvatanje rečenice kao obaveštenja, pitanja i zapovesti;

- Razlikovanje potvrdne i odrične rečenice;

- Uočavanje reči istog i suprotnog značenja;

- Uočavanje reči koje označavaju nešto umanjeno/uvećano;

- Prepoznavanje i značenje imenica (zajedničke i vlastite), glagola i prideva;

- Prepoznavanje glavnih delova rečenice;

- Uočavanje porekla, izgovora i pisanje slova i, ritma i karakteristične intonacije bunjevačkog govora;

- Upotreba velikog slova, tačke, zareza, uzvičnika i upitnika u rečenici.

2. Književnost (25 časova)

Lektira

- Naša škula (Lj. Lotić, Bukvar za bunjevačke i šokačke osnovne škole i za nepismene, 1919)

- Bratu i sestri (kraljička narodna pesma)

- Kada iđu po kiši (Koledarska narodna pesma)

- Oj, Ivane (Korizmena narodna pesma)

- Nezafalan sin (narodna pripovetka)

- Nikola se na raj naslonio (narodna pesma)

- Staniša Neorčić: Čestitka

- Hans K. Andersen: Princeza na zrnu graška

- Suzana K. Ostojić: Njuškinca

- Sveti Nikola-Mikulaš (tekst iz Čitanke u pripremi)

- Materice (tekst iz Čitanke u pripremi)

- Oce (tekst iz Čitanke u pripremi)

- Nikola Kujundžić: Prva pisma (Kolo igra tamburica svira)

- Dužijanca (tekst iz Čitanke u pripremi)

- Gabrijela Diklić: Put do novog kruva

- Kata Prćić: Savit rodu mome.

3. Kultura izražavanja (20 časova)

Usmeno izražavanje

- Prepričavanje sadržaja pročitanih tekstova, pozorišnih predstava, radio i televizijskih emisija za decu;

- Pričanje o događajima i doživljajima - individualno i po zajedničkom planu;

- Izražavanje misli, ideja, osećanja i stavova o raznim temama iz neposrednog okruženja;

- Recitovanje napamet naučenih kratkih tekstova;

- Negovanje kulture slušanja sagovornika.

Pismeno izražavanje

- Prepisivanje rečenica i kraćih odlomaka, proveravanje i vrednovanje urednosti i jasnosti pisanja;

- Pismeno prepričavanje sadržine teksta prema postavljenim pitanjima;

- Pisanje kraćih sastava na osnovu datih reči/slika;

- Diktat sa dopunjavanjem;

- Pisanje čestitki i kraćih pisama.

4. Elementi nacionalne kulture (17 časova)

- Praznici, narodni običaji (Korizma, Uskrs, Dužijanca, Kraljice, zimski običaji, Materice, Oce, Božić), značajni događaji iz života Bunjevaca i nacionalni praznici;

- Učenje narodnih igara i upoznavanje bunjevačkih narodnih instrumenata;

- Upoznavanje bunjevačke narodne nošnje;

- Elementi tradicionalne narodne kuhinje;

- Upoznavanje elemenata folklornog enterijera;

- Upoznavanje starih zanata (papučarskog, korparskog, tradicionalnog tkanja i veza, grnčarskog);

- Domaća radinost;

- Upoznavanje sa tradicijom izrade predmeta od slame kod Bunjevaca.

Način ostvarivanja programa u prvom i drugom razredu osnovne škole

Učenje bunjevačkog govora sa elementima nacionalne kulture u prvom i drugom razredu treba da se odvija kroz igru i da detetu predstavlja zadovoljstvo a ne obavezu jer su deca na ovom uzrastu sposobna da verno reprodukuju ono što čuju.

Imaginativne i dramske sposobnosti kao i mogućnost učenja kroz igru olakšavaju im memorisanje i prirodno usvajanje znanja.

U trećem i četvrtom razredu težište rada se prenosi na učenika: on aktivno učestvuje u radu, postaje subjekat nastave, a svojim zalaganjem i radom treba da stiče, usvaja i razvija znanje i usvojeno znanje primenjuje u komunikaciji.

Nastavnik planira, vodi i organizuje nastavni proces (odabira sadržinu rada, nastavne metode, oblike rada, tipove i broj vežbi), koordinira rad učenika da bi se što uspešnije ostvarili postavljeni zadaci.

Nastava mora biti postavljena takva da se svakom učeniku omoguće što češće verbalne aktivnosti, jer se samo na taj način može produktivno ovladati govorom.

U realizaciji ovih zadataka nastavnik treba maksimalno da motiviše učenike koristeći odgovarajuće audio-vizuelna nastavna sredstva, kompakt diskove i kasete, ilustracije, film, slike, fotografije, slojevite folije, TV emisije.

Nastavnik mora podsticati učenike da se i oni angažuju na prikupljanju nastavnih sredstava vezanih za temu koja se obrađuje (razglednice, slikovnice).

Upoznavanje elemenata nacionalne kulture Bunjevaca uglavnom se ostvaruje upoznavanjem i približavanjem dela tradicionalne književnosti, običaja i tradicije. Pri obradi elemenata nacionalne kulture treba poštovati princip postupnosti kako bi se učenicima olakšalo usvajanje znanja i informacija. Teme su iste u sva četiri razreda s tim da se obim gradiva povećava iz razreda u razred.

Neophodno je da nastavnik uvek ima na umu presudnu ulogu sistematskog vežbanja (usmenog i pismenog), odnosno da nastavno gradivo nije usvojeno dok se prethodno ne uvežba. Takođe, posebnu pažnju treba posvetiti razvijanju kreativnosti učenika u sticanju znanja, razvijanju istraživačkih i stvaralačkih sposobnosti učenika, kritičkog mišljenja i umetničkog ukusa. Pri tome je od posebne važnosti da se svako angažovanje učenika ponaosob osmišljeno i dobronamerno vrednuje.

Neophodna je i korelacija ovog predmeta sa svim ostalim predmetima jer omogućava ostvarivanje veoma uspešnih rezultata rada.

Pored preporučene literature nastavnik sam bira literaturu kojom će pre svega da ispuni ciljeve i zadatke predviđene ovim programom.

PREPORUČENA LITERATURA

1. Ambrozije Šarčević: Tolmač izvornih književnih zemljopisnih jugoslavenskih riči na korist prijatelja bunjevačko-šokačke književnosti (1870)

2. Marko Peić, Grgo Bačlija: Rečnik bačkih Bunjevaca (1990)

3. Ambrozije Šarčević: Zbirka mudrih i poučnih izrekah na korist bunjevačkog puka (1869)

4. Mijo Mandić: Nebesko janješce ili molitvenik za bunjevački i šokački naraštaj (1885)

5. Neven, zabavno poučni misečnik od 1884. do 1914.

6. Danica, bunjevačko-šokački kalendar od 1884. do 1946.

7. Jovan Erdeljanović: Poreklo Bunjevaca (1930)

8. Milivoje V. Knežević: O Bunjevcima (I deo-1927, II deo-1930)

9. Mara Đorđević-Malagurski: Stara bunjevačka narodna nošnja i vez (1940)

10. Mijo Mandić: Prirodopis, prirodoslovlje i slovnica za bunjevački i šokačku dicu (1880)

11. Ivan Mihalović: Početnica za katoličke pučke učione (1889)

12. Ljubomir Lotić: Bukvar za bunjevačke i šokačke osnovne škole i za nepismene (1919)

13. Bunjevačka i šokačka čitanka za I, II, III razred osnovnih škola (1939)

14. Milivoje V. Knežević: Bunjevačka narodna čitanka (1931)

15. Lazar Malagurski: Pisme i igre u narodnim običajima bačkih Bunjevaca (1997)

16. Mr. M. Stevanović: Metodički priručnik za nastavu srpskohrvatskog jezika i književnosti u osnovnoj školi (1982)

17. Prof. dr V. Cvetanović: Samostalni stvaralački rad u nastavi srpskog jezika (1996)

18. I. Ivić, A. Pešikan, S. Antić: Aktivno učenje 2 (2001)

19. Mirjana Savanov, Nevenka Bašić Palković: Bunjevačka čitanka (u pripremi)

20. Mr. Suzana Kujundžić Ostojić, Jadranka Tikvicki: Gramatički priručnik govora Bunjevaca sa pravopisom (u pripremi)

21. www.bunjevci.org.yu

MAKEDONSKI JEZIK SA ELEMENTIMA NACIONALNE KULTURE

МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК СО ЕЛЕМЕНТИ НА НАЦИОНАЛНА КУЛТУРА

Prvi razred

ПРВО ОДДЕЛЕНИЕ

Цели и задачи

Целта на дополнителната настава по македонски јазик е учениците да ги совладаат основните правила на македонскиот литературен јазик и на него усмено и писмено правилно да се изразуваат, да го запознаат, доживеат и да се оспособат да толкуваат изабрани литературни дела, театарски, филмски и други уметнички остварувања на македонското наследство.

Задачи на настава по македонски јазик:

- развивање љубов кон мајчиниот јазик и потребата тој да се негува и усовршува;

- основно описменување на најмладите ученици врз темелите на ортоепските и ортографските стандарди на македонскиот литературен јазик;

- посебно и систематско усвојување на граматиката и правописот на македонскиот јазик;

- запознавање на јазичните појави и поими, усвојување на граматичките норми и стилските можности на македонскиот јазик;

- оспособување на учениците за успешно служење со литературниот јазик во различни видови на неговата усмена и писмена употреба и во различни комуникациски ситуации (како говорник, слушател, соговорник и читател);

- развивање на чувството за автентични и естетски вредности во литератуната умесност;

- развивање на смисла и способност за правилно, течно, економично и убедливо усмено и писмено изразување;

- вежбање и усовршување на читање на глас (правилно, логично и изразно) и читање во себе (доживеано, насочено и истражувачко);

- оспособување за самостојно читање, доживување, разбирање, сеопфатно толкување и вреднување на литературно-уметничките дела од различни жанрови;

- запознавање, читање и толкување на популарни и информативни текстови од илустрираните енциклопедии и списанија за деца;

- постепено, систематско и доследно оспособување на учениците за логично сфаќање и критичко проценување на прочитаните текстови;

- развивање на потребата за книга, способност со неа самостојно да се служат како со извор на знаење; навикување на самостојно користење на библиотека (одделенска, школска, локална); постепено совладување на начинот на водење на дневници за прочитаните книги;

- постепено и систематско оспособување на учениците за доживување и вреднување на сценски остарувања (театарски, филмски);

- освојување на основните теориски и функционални поими од театарската и филмската уметност;

- запознавање, развивање, чување и почитување на сопствениот национален и културен идентитет преку делата на македонската литература, театарската и филмската уметност, како и преку други уметнички остварувања;

- развивање на почитта кон културното наследство и потребата тоа да се негува и унапредува;

- навикнување на редовно следење и критичко проценување на радио и телевизиски емисии за деца;

- поттикнување на учениците за самостојно јазично, литературно и сценско творештво;

- поттикнување, негување и вреднување на ученичките активности надвор од наставата (литературна, јазична, рецитаторска, драмска, новинарска секција и др.);

- воспитување на учениците за живот и работа во духот на хуманизмот, вистинољубивоста, солидарноста и другите морални вредности;

- развивање на патриотизам и воспитување во духот на мирот, културните односи и соработка меѓу луѓето.

Оперативни задачи:

- Запознавање со елементите на националната култура на Македонците во нивната татковина, Република Македонија;

- усвојување на правилниот изговор на гласовите, зборовите и речениците;

- постапно и систематско учење на македонскиот литературен јазик и негова примена во усна и писмена форма;

- воспитување на учениците за хуманизам, соживот, работа и добри меѓучовечки односи.

1. Македонски јазик (36 часа)

Почетно читање и пишување

- Слуша, препознава, помни и го повторува слушнатото - глобално читање;

- ги препознава симболите на гласовите и ги поврзува во букви од македонската азбука;

- пишува зборови и кратки реченици;

- усвојување на графичката структура на големите и малите ракописни букви.

Граматика

- Глас, буква, збор, реченица - препознавање;

- правилна примена на голема почетна буква;

- правилен редослед на зборови во реченица.

- разликување расказна, прашална и извична реченица.

2. Книжевност (литература 15 часа)

Проза

- Никола Вујичиќ "Непослушниот чевел"

- Видое Подгорец "Читанката добила криља"

- Миодраг Јефтовиќ "Босото дете"

- Лав Толстој "Лав и лисица" (басна)

Драма

- Народна приказна "Волкот и мачката"

- Александар Поповиќ "Не сака секогаш да биде прв"

Поезија

- Васил Куновски "Кој тропа"

- Косара Гочкова "Зима"

- Васил Куновски "Другарување"

- Волче Наумчевски "Вредна мравка"

- Јордан Даниловски "Една пчела дебела"

- Бошко Смаќоски "Кога мама пее"

- Васил Пујовски "Врти сучи"

- Бистрица Миркуловска "Што е слобода?"

Лектира

- Петре М. Андреевски "Касни порасни"

- Оливера Николова "Зоки Поки"

- Ванчо Николески "Мице"

3. Култура на изразување и творење (11 часа)

Усно изразување

- Умее да прашува, дава лични информации и умее да одговара на поставено прашање;

- учествува во разговор на определена тема;

- раскажува за доживеан настан, по низа слики, зададени зборови;

- опишува преку набљудување;

- рецитира песни;

- прераскажува (слободно и со помош на прашања) обработени или слушнати кратки содржини.

Писмено изразување

- Препишува текст;

- поставува и одговара на прашања;

- опишува предмет;

- пишува честитка или разгледница.

4. Елементи на национална култура (10 часа)

- Химна на Република Македонија;

- црта и го бои знамето на Република Македонија;

- обработка на песната "Македонско девојче";

- изучува народно оро;

- изучува песнички од Македонски детски фестивали ("Златно славејче", "Поточиња", "Супер звезда"...).

Начин на реализирање на програмата

Преку употреба на разни видови дидактички игри и песни преку кои ќе се применува македонскиот литературен јазик. Ортоепски вежби преку рецитирање на поезија. Примена на методи ко ќе придонесат да се развива на љубовта и љубопитноста за запознавање со историското минато, литературата и културата на македонскиот народ. Собирање слики, проспекти од Република Македонија. Запознавање со државните празници и слушање музика на македонски јазик.

Особено е важно методите кои ќе се применуваат да бидат интерактивни, при што учениците активно ќе учествуваат.

Ученикот во прво одделение се стекнал со основните знаења и способности ако:

- знае на македонски јазик правилно да чита и да пишува;

- умее усно и писмено да одговара на поставените прашања;

- правилно ги користи интерпункциските знаци;

- може самостојно да слуша, да набљудува, усно да раскажува и да опишува;

- правилно ја применува големата буква при пишување на личното име, презиме и други имиња (на село, град, улица...);

- чита правилно и со разбирање краток текст;

- може да рецитира и да пее некоја песна на македонски јазик.

МАКЕДОНСКИ ЈЕЗИК СА ЕЛЕМЕНТИМА НАЦИОНАЛНЕ КУЛТУРЕ

МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК СО ЕЛЕМЕНТИ НА НАЦИОНАЛНА КУЛТУРА

Drugi razred

ВТОРО ОДДЕЛЕНИЕ

Цели и задачи

Целта на дополнителната настава по македонски јазик е учениците да ги совладаат основните правила на македонскиот литературен јазик и на него усмено и писмено правилно да се изразуваат, да го запознаат, доживеат и да се оспшособат да толкуваат изабрани литературни дела, театарски, филмски и други уметнички остварувања на македонското наследство.