Ocak 2003 sayisinin ücrets‹z ek‹D‹R

yetlerin  ortaya  ç›kma  olas›l›¤›)  x  T

(medeniyetin  haberleflme  istemli  ya-

flam süresi) / S (Samanyolu ömrü) ya

da sembolik olarak:

Nm = N  x f x M x g x h x i x T / S

Bu hesab›n farkl› flekillerde, benze-

ri baflka faktörlerle yap›lmas› da olas›.

(Örne¤in,  Carl  Sagan,  1974’te  böyle

bir alternatif hesaplama vermiflti). Fa-

kat,  faktörleri  belirleme  çal›flmalar›n-

da  ulafl›lan  sonuç  (burada  ayr›nt›lar›

üzerinde  duram›yoruz)  flu  ifadeyle

özetlenebilir:

Halen  Samanyolu  içinde  yaflayan

uygarl›klar›n  say›s›,  ortalama  olarak,

bir  uygarl›¤›n  haberleflme  yetenek  ve

arzusunda  oldu¤u  yaflam  süresine

eflittir.

Nm ~ T

Bu durumda, insanl›k olarak kendi-

mizi  uzunca  bir  süre  yok  etmemenin

yolunu bulabilirsek, bu say› milyonla-

r›  bulabilir.  Bu  durumda,  bize  en  ya-

k›n uygarl›¤›n uzakl›¤› 100 ›fl›k y›l› (1

›fl›k y›l›=9.5 trilyon km) mertebesinde

demektir. E¤er insanl›k olarak yaflam›-

m›z› sürdürmeyi beceremezsek (ki bu,

ulaflt›¤›m›z sosyal ve çevresel sorunla-

r›n  boyutlar›  düflünüldü¤ünde  olduk-

ça yüksek bir olas›l›k), bu say›, en faz-

la, 100 civar›nda ya da daha az demek-

tir.  Bu  durumda,  uygarl›klararas›

uzakl›k, binlerce ›fl›k y›l›n› bulacakt›r;

yani, haberleflme ve temas kurma ola-

s›l›¤›m›z s›f›ra yak›n demektir. Ancak,

her  iki  durumda  da,  bildi¤imiz  fizik

yasalar› ve mesafeler gözönüne al›nd›-

¤›nda, do¤rudan temas hemen hemen

imkans›z  say›l›yor.  Bunun  yerine,  y›l-

d›z  uygarl›klar›  aras›nda  haberleflme

çabalar›  üzerinde  yo¤unlaflmak  daha

ak›lc›  bir  yöntem  olarak  ortaya  ç›k-

›yor.

Haberleflme Çabalar› 

Dünya d›fl› canl›lar› radyo gökbilim

temelinde ve mevcut radyo teknolojisi-

nin  sa¤lad›¤›  birikim  ve  olanaklarla

araman›n ad›, yayg›n olarak Dünya d›-

fl› Ak›ll› Canl›lar› Arama anlam›na ge-

len,  ‹ngilizce  ‘Search  for  Extra  Ter-

restrial Intelligence’ kelimelerinin bafl-

harfleri  SET‹  ile  an›l›r  oldu  (burada,

k›saltman›n  Türkçe  söylenifli  esas  al›-

narak,  SETI  yerine  SET‹  fleklindeki

yaz›m›  kullan›lacakt›r).  Dünya  d›fl›

canl›lar›n da genelde bilim, özelde ast-

ronomi ve haberleflme/gözlem tekno-

lojileri konusunda bizlerin benzeri ya

da  daha  ileri  düzeylere  ulaflm›fl  ola-

caklar›  varsay›ld›¤›nda,  haberleflmede

‘elektromanyetik  ayr›fl›m’›n  (spekt-

rum) radyo bölgesini tercih edecekleri

öngörülebilir.  Gerçekten  de,  elektro-

manyetik  dalgalar›n  tümü  göz  önüne

al›nd›¤›nda,  haberleflme  için  önemli

bir  faktör  olan  ‘gürültü’  (parazit)  aç›-

s›ndan,  Samanyolu-içi  en  düflük  dü-

zeyler,  1-10  milyar  Hertz  (1-10  GHz)

frekanslarda  (~3-30  cm  radyo  dalga-

boylar›nda)  ortaya  ç›k›yor.  Ayr›ca,

uzun  süre,  haberleflmenin  en  ekono-

mik  ve  güvenilir  olarak  yürütülebile-

ce¤i  uygun  yolun,  yeryüzündeki  geli-

16

Ocak 2003

B‹L‹M

ve

TEKN‹K

2000’li y›llara gelindi¤inde, SET‹ çal›flmalar›-

na damgas›n› vuran en önemli geliflmeler olarak

flunlar say›labilir:

1. 1995’lerden bafllayarak, Günefl-benzeri ve

di¤er  y›ld›zlar  çevresinde  bulunan  gezegenler.

Say›s› 100’leri bulan y›ld›z çevresinde, ço¤u Jü-

piter  mertebesinde  kütlelere  sahip  gezegenle

keflfedildi.  Ancak,  bunlar›n  yörüngeleri  Günefl

Sistemi örne¤ine uymuyor. Çünkü dev Jüpiterler,

beklenmedik flekilde, kendi y›ld›zlar›na Merkür

kadar, ya da daha yak›n yörüngelerde! Gezegen

oluflumuyla  ilgili  kuramsal  ve  gözlemsel  çal›fl-

malar, yeni geliflmeler göstererek SET‹ ile ilgili

çal›flmalara da yeni bir itki sa¤lam›fl bulunuyor.

2. Yine 1995’te, Mars’tan düfltü¤ü hesapla-

nan  ve  Antarktika’da  bulunan  bir  göktafl›nda,

mikrobik  düzeyde  yaflam  izlerinin  bulunmufl

olabilece¤i iddias›, bilim dünyas›nda genifl yan-

k› uyand›rd›. Mars koflullar›nda da yaflam›n or-

taya  ç›km›fl  olabilece¤i  iddias›,  yaflam›n  Günefl

Sistemi’ndeki  kökeni,  gezegenler  aras›ndaki

kütle transferi olanaklar›n›n ve yaflam›n bir gök

cisminden  di¤erine  tafl›nmas›  olas›l›¤›n›n  çok

daha dikkatle incelenmesi gere¤ini do¤urdu.

3. Hiç bir günefl ›fl›¤›n›n ulaflamad›¤› derin

deniz diplerinde, topra¤›n kilometrelerce alt›n-

da ve kutuplarda, çok elveriflsiz, uç koflullarda,

yaflam  izlerine  rastlanmas›;  ayr›ca,  Merkür  ve

Ay kutuplar›nda, (Günefl ›fl›klar›n›n hiç ulaflama-

d›¤›  noktalarda,  gezegene  düflen  kuyruklu  y›l-

d›zlarca  tafl›nm›fl  olabilecek)  buz  y›¤›nlar›na

rastlanmas› ve Mars’›n topra¤› alt›nda donmufl

ya da s›v› halde su tutma olas›l›¤›, Günefl Siste-

mi’nde yaflam› arama çal›flmalar›na yeni bir he-

yecan katm›fl durumda. Bu durumda, Mars’a ve

Jupiter  aylar›  Europa  ve  Ganymede’ye

gönderilecek robot araçlar için yeni hedefler ve

görevler düflünme gere¤i do¤du.

4. NASA, daha önce kapatmak zorunda kal-

d›¤›, fakat halen özel bir kurulufl statüsünde Ca-

lifonia Üniversitesi bünyesinde çal›flmalar›n› sür-

düren SET‹ Enstitüsü yerine yeni bir ‘Astrobiyo-

loji Program›’ gelifltirme karar› ald›. 

Son Dönemdeki Geliflmeler

.

Mars yüzeyinde akan sellerin açt›¤› san›lan derin

yar›klar.

fiimdiye kadar Günefl Sistemi d›fl›nda

belirlenen 100’ü aflk›n gezegenin çok

büyük ço¤unlu¤u, y›ld›zlar›na ya çok

yak›n, ya da çok uzak yörüngelerde

dolanan 1/2 ile 17 Jüpiter kütlesinde

gaz devleri.

---