Of azerbaijan high technical educational institutions

PAHTEI 
PROCEEDINGS OF AZERBAIJAN HIGH TECHNICAL EDUCATIONAL INSTITUTIONS 
VOLUME 27 ISSUE 04 2023 
E-ISSN: 2674-5224 
AYİB-in bazar iqtisadiyyatının necə işlədiyini başa düşməsi və onun digər beynəlxalq maliyyə 
institutları ilə əlaqəsi, həmçinin Banka regionun sabitləşdirilməsində və 2008-ci il qlobal maliyyə 
böhranının şokundan sonra iqtisadiyyatın bərpası üçün keçid planlarının hazırlanmasında mühüm 
rol oynamağa imkan verib. Bu böhrana Bankın cavabının bir hissəsi əməliyyatlarımızın 
həcmində əhəmiyyətli və sürətli artım oldu. Bütün inkişaf banklarından yalnız AYİB-in yalnız 
“çoxpartiyalı demokratiya, plüralizm və bazar iqtisadiyyatı prinsiplərinə sadiq və onları həyata 
keçirən” ölkələrə yardım göstərmək üçün siyasi mandat vardır. Ətraf mühit prinsipləri və 
dayanıqlı enerjiyə sadiqlik də Bankın əməliyyatlarının mərkəzidir. (Mansurov T.A., 2012; 191-
202 s).
AYİB-in səhmdarları 71 ölkə, Avropa İttifaqı və Avropa İnvestisiya Bankıdır. Hər bir səhmdarın 
Bankın ali idarəetmə orqanı olan AYİB-in Rəhbərlər Şurasında öz nümayəndəsi vardır.Rəhbərlər 
Şurası öz səlahiyyətlərinin böyük hissəsini AYİB-in strateji istiqamətinə cavabdeh olan 
Direktorlar Şurasına verir (https://www.ebrd.com/shareholders-and-board-of-governors.html). 
Eyni zamanda, AYİB-in səhmdarlarının sayı hələ də artır. Son yeni üzvlər arasında Çin, 
Hindistan, San Marino, Liviya, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Əlcəzair var. Həqiqətən də, AYİB 
hazırda səhmdar bazasını genişləndirən iki böyük çoxtərəfli inkişaf bankından biridir 
(https://www.ebrd.com/who-we-are/history-of-the-ebrd.html). 
Bankın nizamnamə kapitalı AYİB-in səhmdar ölkələrinin töhfələri hesabına formalaşır. Ən 
böyük səhmdarlar ABŞ (AYİB kapitalının 10,2%-i), Böyük Britaniya, Almaniya, İtaliya, Fransa 
və Yaponiya (hər biri 8,7%), Rusiya Federasiyası (4,1%), İspaniya və Kanada (hər biri 3,5%), Aİ 
və EİB-dir. (hər biri 3,1%), Hollandiya (2,5%), Avstriya, Belçika, İsveçrə və İsveç (2,3%), Polşa, 
Norveç və Finlandiya 1,3% -dir (Kucheryavyi P.V., 2011; 45-63 s.).
AYİB-in cəlb etdiyi maliyyə axınları təkcə dollar və avro ilə deyil, həm də ölkələrin milli 
valyutaları ilə həyata keçirilir. Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankının məqsədləri 
aşağıdakılardır: 
-
bazar iqtisadiyyatına keçiddə özəl sektora dəstək (Rusiya, Ukrayna, Ermənistan, 
Gürcüstan); 
-
dövlət sektoru müəssisələrinin özəlləşdirilməsinə dəstək (Ukrayna, Rumıniya, Moldova, 
Macarıstan); 
-
birbaşa investisiyaların cəlb edilməsinin stimullaşdırılması (Baltikyanı ölkələr, 
Bolqarıstan, Makedoniya, Rusiya);
-
maliyyə institutlarının gücləndirilməsinə yardım (Polşa, Ukrayna) (Kucheryavyi P.V., 
2011; 45-63 c).
AYİB-in əsas vəzifəsi sağlam rəqabət prinsiplərinə əsaslanan iqtisadiyyatın inkişafına kömək 
etməkdir. Bank öz məqsədlərini iqtisadiyyatın real və maliyyə sektorlarına investisiya qoymaqla 
reallaşdırır. Bank yeni müəssisələrin yaradılması üçün kreditlər verməklə bazar iqtisadiyyatı 
prinsiplərinin möhkəmlənməsinə və sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafına kömək edir. AYİB-in 
gəliri kapital bazarında investisiyaların satışından əldə edilən gəlirlərdən əldə edilir. 
AYİB aqrar-sənayedən tutmuş nəqliyyata qədər geniş sahələr üzrə layihələrə investisiya qoyur, 
yeni müəssisələrin yaradılmasına sərmayə qoyur və sərmayələri mövcud şirkətlərə 
yönəldir.Bütün layihələrinin mərkəzində şəffaflıq və davamlılığın əsas prinsiplərinə sadiqlik 
dayanır. Bank həmçinin strateji dialoq vasitəsilə fəaliyyət göstərdiyi sektorlara müsbət təsir 
göstərməyə çalışır. 
AYİB aqrar-sənaye kompleksi,informasiya və kommunikasiya texnologiyaları, bələdiyyə 
infrastrukturu, hüquqi islahatlar, təbii ehtiyatlar, sənaye istehsalı və xidmətləri, nəqliyyat, 

---

144