Of azerbaijan high technical educational institutions

PAHTEI 
PROCEEDINGS OF AZERBAIJAN HIGH TECHNICAL EDUCATIONAL INSTITUTIONS 
VOLUME 27 ISSUE 04 2023 
E-ISSN: 2674-5224 
üçün 
Bankın 
bütün 
alətlərindən 
istifadə 
etməyi 
hədəfləyir. 
(https://www.ebrd.com/news/publications/annual-report/annual-review-2021.html; 5 səh.). 
1965-ci ildə Asiya və Uzaq Şərq üzrə İqtisadi Komissiyasına üzv dövlətlər 1966-cı ilin 
avqustunda qüvvəyə minən Asiya İnkişaf Bankının (AİB) yaradılması haqqında Saziş 
imzaladılar. Beləliklə, Asiya İnkişaf Bankı Mərkəzi Amerikaİnkişaf Bankından və Afrika İnkişaf 
Bankından sonra üçüncü Regional İnkişaf Bankı oldu. Təsis sənədlərinə uyğun olaraq, AİB-in 
məqsədləri iqtisadi inkişafı təşviq etmək və region dövlətləri arasında iqtisadi əməkdaşlığı təşviq 
etməkdir. Bu məqsədlərə nail olmaq üçün AİB-ə bir sıra funksiyalar həvalə edilmişdir: regiona 
özəl və dövlət investisiyalarının cəlb edilməsinə köməklik; layihələrin və inkişaf proqramlarının 
öz vəsaitləri hesabına maliyyələşdirilməsi; regional iqtisadiyyatların yaxınlaşması, regiondaxili 
ticarətin stimullaşdırılması məqsədi ilə ölkələrə öz siyasətlərini və inkişaf planlarını 
əlaqələndirməkdə köməklik göstərmək; investisiya layihələrinin və proqramlarının hazırlanması, 
maliyyələşdirilməsi və həyata keçirilməsi üçün texniki yardımın göstərilməsi.AİB-in yaradılması 
haqqında sazişdə qeyd olunur ki, yalnız Asiya-Sakit Okean Regionu (APR), habelə Asiya-Sakit 
Okean Regionundayerləşməyən, lakin BMT-nin və ya onun xüsusi qurumlarının üzvü olan 
dövlətlər Bankın üzvü ola bilər. Bu günə qədər Bankın üzvlüyünə 68 dövlət daxildir, onlardan 
49-u regional iştirakçı, 19-u isə qeyri-regional iştirakçıdır. (Antropov V.V.,2019; 98-109 
s.;https://www.adb.org/who-we-are/about#history). 
Bankın fəaliyyətinin 1966-cı ildən 2010-cu ilə qədər olan dövründə təmin etdiyi 
maliyyələşdirmənin ümumi məbləği 181,6 milyard dollar, o cümlədən 167,1 milyard dollar 
kreditlər və 4,4 milyard dollar qrantlar təşkil edir. Hazırda AİB Asiya-Sakit Okean regionunda 
Asiya İnkişaf Fondu, Texniki Yardım Xüsusi Fondu və Yaponiya Xüsusi Fondunun da daxil 
olduğu ən böyük çoxtərəfli inkişaf institutudur. AİB Regional İnkişaf Banklarının bütün əsas 
xüsusiyyətlərinə malikdir, bunlara aşağıdakılar daxildir: 
1) fəaliyyətin məqsəd və vəzifələri inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatları olan ölkələrin ehtiyacları 
ilə müəyyən edilir;
2) Bankın nizamnamə kapitalının əhəmiyyətli hissəsi qeyri-regional iştirakçıların - inkişaf etmiş 
ölkələrin töhfələri hesabına formalaşır (sonuncunun AİB-in nizamnamə kapitalındakı payı 
təxminən 64,5% təşkil edir);
3) Bankın nizamnamə kapitalı real ödənilməli olan kapitaldan və tələb əsasında ödənilən 
zəmanətli kapitaldan ibarətdir;
4) güzəştli kreditləşdirmə və texniki yardım alətlərindən istifadə edilir, onların köməyi ilə AİB 
bir tərəfdən kifayət qədər gəlirli olmayan layihələrin həyata keçirilməsi üçün güzəştli 
maliyyələşdirmənin təminatını genişləndirməyə çalışır, digər tərəfdən isə davamlılığı təmin 
etmək üçün zəruri olan layihələri həyata keçirmək üçün iqtisadi artım;
5) inteqrasiya prosesinin kredit stimullaşdırılmasında prioritet, ilk növbədə, infrastrukturun 
inkişafı istiqamətinə verilir;
6) borcalanları seçərkən regionun ən ödəmə qabiliyyətinə malik ölkələrinə müəyyən üstünlük 
verilir (Bankın bütün fəaliyyəti dövründə AİB kreditlərinin əsas hissəsi İndoneziya, Pakistan, 
Hindistan və Çinə verilmişdir (Antropov V.V.,2019; 98-109 p). 
2020-ci ilə qədər olan dövr üçün Uzunmüddətli Strategiyaya uyğun olaraq, AİB üç əsas 
vəzifənin həllinə diqqət yetirmişdir:
1) infrastruktura, təhsil proqramlarına və əsas dövlət xidmətlərinə investisiyalar vasitəsilə üzv 
dövlətlərin iqtisadi artımını təşviq etmək;

---

148