Of azerbaijan high technical educational institutions

PAHTEI 
PROCEEDINGS OF AZERBAIJAN HIGH TECHNICAL EDUCATIONAL INSTITUTIONS 
VOLUME 27 ISSUE 04 2023 
E-ISSN: 2674-5224 
kreditlər; 20,1%-i - özəl kommersiya sektorunda aparılan əməliyyatlar; 11,3%-i - verilmiş 
kreditlər və qrantlar (Mansurov T.A., 2012; 191-202 s). 
Bundan əlavə, Bankın əks-tsiklik tədbirlərinin nəzərdən keçirilməsi kontekstində qeyd etmək 
lazımdır ki, 2009-cu ildə güzəştli maliyyələşdirmə mənbələrinin genişləndirilməsi məqsədilə 
AİB ən yoxsul regional iştirakçılara əlavə likvidlik təmin etmək üçün Asiya İnkişaf Fonduna 400 
milyon dollar köçürüb. Böhran dövründə Asiya İnkişaf Bankının istifadə etdiyi maliyyə 
alətlərinə gəlincə, qeyd etmək lazımdır ki, 2009-cu ildə 19,2 milyard ABŞ dolları məbləğində 
əməliyyatların ümumi həcmindən 14,1 milyard ABŞ dolları kreditlər və qrantlar, ABŞ dolları isə 
zəmanət əməliyyatlarının payına düşür. Eyni zamanda, Bankın investisiyalarının təqribən 81%-i 
Asiya İnkişaf Bankının 2020-ci ilədək Uzunmüddətli Strategiyasında müəyyən edilmiş beş əsas 
istiqamətə:infrastrukturun inkişafı, maliyyə sektoru, təhsil proqramları, ekoloji problemlər və 
regional inteqrasiya yönəldilib. AİB benefisiar dövlətlərin maliyyə dəstəyi üçün bütün mövcud 
bank alətlərindən, o cümlədən ən az fiskal sabit ölkələr üçün güzəştli və qrant maliyyələşdirmə 
siyasətindən istifadə edib. Asiya İnkişaf Bankının kontrtsiklik tənzimləmə sahəsində gördüyü 
tədbirlər beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. Belə ki, 2009-cu ilin 
aprelində Londonda G20 dövlətlərinin liderləri beynəlxalq maliyyə institutları vasitəsilə 
resursların verilməsi haqqında Bəyannamə qəbul etdilər və bu Bəyannamə AİB-in nizamnamə 
kapitalının 200% artırılması qərarını dəstəklədi. Bundan əlavə, Asiya İnkişaf Bankının GFEC-in 
nəticələrinin qarşısını almaq üçün həyata keçirdiyi tədbirlər 2009-cu ilin sonunda Şotlandiyanın 
Sent-Endryus şəhərində G20-nin maliyyə nazirləri və mərkəzi bank rəhbərlərinin görüşü zamanı 
müsbət qiymətləndirilmişdir (Mansurov T.A., 2012; 191-202 s). 
AİB 2021-ci ildə öz inkişaf etməkdə olan üzv ölkələrinə çevik və uyğunlaşdırılmış dəstək 
göstərməyə davam edərək, qısamüddətli COVID-19 pandemiyasının yaratdığı problemləri həll 
etmək ehtiyacını uzunmüddətli bərpanı təmin etməklə balanslaşdırdı. Belə ki, 2021-ci ildə AİB 
hökumətlərə və özəl sektora kreditlər, qrantlar, səhm investisiyaları, zəmanətlər və texniki 
yardım şəklində 22,8 milyard dollar ayırmışdır. Bu, 2020-ci ildəki maliyyələşdirmənin rekord 
səviyyəsindən aşağıdır.
Bölgənin 2021-ci ildə COVID-19 reaksiyasına dəstək olaraq, AİB beş əsas sütun üzrə 13,5 
milyard dollar ayırmışdır:
1.
Təhlükəsiz və effektiv peyvəndlərin çatdırılması-9 milyard dollar dəyərində Asiya-Sakit 
Okean Peyvəndi Giriş Mexanizmi çərçivəsində AİB ümumilikdə 4,1 milyard dollar vəsait 
ayırdı və bu, onu regionda ən böyük çoxtərəfli vaksin maliyyəçiyə çevirdi.
2.
Sürətli ödənişli maliyyələşdirmənin təmin edilməsi - AİB 2021-ci ildə siyasətə əsaslanan 
kreditləşdirmə (4,6 milyard ABŞ dolları) və COVID-19 Pandemiyasına Müdaxilə 
Variantları (250 milyon ABŞ dolları) daxil olmaqla, sürətli ödəmə əməliyyatları vasitəsilə 
cəmi 4,9 milyard ABŞ dolları məbləğində vəsait ayırıb.
3.
Özəl sektorun dəstəklənməsi – bu məqsədlə 3,3 milyard ABŞ dolları məbləğində dəstək 
göstərib ki, bunun da 3 milyard dolları bankın Ticarət və Təchizat Zəncirinin Maliyyə 
Proqramı və Mikromaliyyə Proqramı çərçivəsində verilib. Qalan 257 milyon dollar həyati 
vacib sağlamlıq ləvazimatları və tibbi avadanlıqlar təmin edən şirkətlər üçün birbaşa 
maliyyə və müəssisələrin açıq qalması və iş yerlərinin saxlanması üçün dövriyyə kapitalı 
kimi təqdim edilib. 
4.
Təhsil, səhiyyə və sosial müdafiəyə investisiyalar - Pandemiyaya məruz qalan ciddi əsas 
xidmət və əhatə dairəsi boşluqlarının aradan qaldırılmasına kömək etmək və gələcək 
pandemiyalara və digər şoklara qarşı dayanıqlılığı artırmaq üçün təhsil, ictimai səhiyyə və 

---

150