Oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi



Yüklə 0,66 Mb.
səhifə2/32
tarix22.03.2024
ölçüsü0,66 Mb.
#183253
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   32
turkiy tillarning qiyosiy-tariixy grammatikasi-buxoro

Transkripsion belgilar
/a/ - keng (quyi), orqa qator (qattiq), lablanmagan unli,
/a’/ - keng (quyi), old qator (yumshoq), lablanmagan unli,
/o/ - keng (quyi), orqa qator (qattiq), lablangan unli,
/o’/ - keng (quyi), oid qator (yumshoq), lablangan unli,
/u/ - tor (yuqori), orqa qator (qattiq), lablangan unli,
/u’/ - tor (yuqori), old qator (yumshoq), lablangan unli,
/i/ - tor (yuqori), orqa qator (qattiq), lablanmagan unli,
/i’/ - tor (yuqori), old qator (yumshoq), lablanmagan unli,
/ao/ - keng (quyi), orqa qator (qattiq), yarim lablangan unli,
/e/ - o‘rta keng, old qator (yumshoq), lablanmagan unli,
/ud/ad/ - unli ustidagi d lablangan diftongga ishora qiladi (chunonchi: aow, ow, uw)
/ud/ad/ - unli ostidagi d lablanmagan diftongga ishora qiladi (chunonchi: ay, iy, ey)
-/=/r – undoshdan oldin istagan turdagi bog‘lovchi unli
Ayrim undoshlar uchun belgilar
/w/ - lab-lab, sirg‘aluvchi, jarangli undosh
/v/ - lab-tish, sirg‘aluvchi, jarangli undosh
/dh/ - til-tishlararo (interdental), sirg‘aluvchi, jarangli undosh
/th/ - til-tishlararo (interdental), sirg‘aluvchi, jarangsiz undosh
/xh/ - /x/ va /h/ oralig‘idagi (indifferent) undosh
/’/ = undosh belgisi ustida qo‘yilib, uning old qator (yumshoq) ekanligiga ishora qiladi – chunnchi /b’/ = yumshoq /b/; bu belgining yo‘qligi undoshning qattiqligi yoki indifferentligini ko‘rsatadi.
/+i/ - unli/undoshlarda ma’lum bir fonetik farqqa (qattiqlik ~ yumshoqlik, lablanganlik~lablanmaganlik…) nisbatan befarqlik, indiferentlikka ishora qiladi
Boshqa shartli belgilar
-/=/r – undoshdan oldin istagan turli unli kelaolishiga va bu unli qo‘shimchani undosh bilan tugagan o‘zak/negiz bilan bog‘lash vazifasini o‘tashiga ishora. Unli bilan tugagan o‘zak/negizlarda bu unli odatda bo‘lmaydi. Chunonchi: -/=/r. Demak bu qo‘shimcha undoshlardan keyin –ar/-a`r/ ir/ i`r/ ur/ u`r/ or/ o‘r/ +ar/ +ir/ +u/ +or kabi 12 shaklda, unlilardan keyin esa –r shaklidagiona keladi
-ib4/i`b4/ub4… - unlilarning farqlanishiga ko‘ra qo‘shimchaning imkoniyatli fonetik variantlari soni.. Chunonchi, yuqorida sharhlangan -/=/r yana -/=/r12 shaklida ham berilishi mumkin.
a : i , b : w , -mar : -maz … fonemalar/morfemalar orasiga qo‘yilib qat`iy tovush/morfem mos kelishi bilan almshashinishga ishora qiladi
a ~ i , b ~ w , -mar ~ -maz … fonemalar/morfemalar orasiga qo‘yilib noqat`iy, sporadik almshashinishga ishora qiladi
1-MA’RUZA (2-soat)

Yüklə 0,66 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   32




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə