ÖLKƏLƏRİN İqtisadi İNKİŞaf göSTƏRİCİLƏRİ VƏ azərbaycanin qlobal reytinqləRDƏKİ MÖvqeyi Elşən hacizadə
Qlobal indeksləşmələr kontekstində Azərbaycanın dünya dövlətləri təsnifatında
Yüklə 437,71 Kb. Pdf görüntüsü
|
| 4. Qlobal indeksləşmələr kontekstində Azərbaycanın dünya dövlətləri təsnifatında
mövqeyi Aparıcı qlobal reytinq təşkilatlarının hesabatları və milli statistik mənbələrdə Azərbaycan dünya iqtisadiyyatında mötədil və dinamik inkişafda olan ölkə kimi mövqe tutur. Onun iqtisadi potensialı əhali və ərazi parametrlərindən tutmuş bir sıra aqreqat indekslərdə də əhəmiyyətini nümayış etdirir. Dünya iqtisadiyyatı texnoloji inkişaf baxımdan çox ciddi mərhələlər qət etsə də, ölkələrin iqtisadi inkişafında, onların dünyadakı iqtisadi və siyasi statusunun müəyyən olunmasında sahib olduqları insan sayı hələ də öz əhəmiyyətini qoruyub saxlayır. Azərbaycan ərazisinə görə dünyada 112-ci sırada qərar tutmuşdur. Onun əhalisi dünya əhalisinin 0,13%-ni təşkil edir və bu göstəriciyə görə o ölkələr arasında 91-ci sırada dayanır. Eyni zamanda Azərbaycan bu göstəricisi ilə Rusiya, Ukrayna, Özbəkistan, Qazaxıstan və Belarus ( ərazisi ölçüləri istisna olmaqla ) istisna olmaqla bütün keçmiş Sovet respublikalarından, Rusiya, Türkiyə, İran və Qazaxıstan istisna olmaqla isə digər bütün qonşularından öndədir [7]. BMT-nin, Dünya bankının, nüfuzlu beynəlxalq təsisatların, habelə ayrı-ayrı ölkələrin milli statistika xidmətlərinin hesabatlarında mühüm reytinq təyinatları üzrə Azərbaycan 195 ölkə sırasında mütləq əksər göstəricilər üzrə ilk yüzlüyə, 70% və 50% makrogöstəriciləri ilə müvafiq olaraq 50-70-ci sıralarda yer tutur. Ümumilikdə götürüldükdə isə bütün parametrlər üzrə Azərbaycanın dünya dövlətləri təsnifatında mövqeyi ortalamada 50-ci sırada dayanır. Elə göstəricilər var ki, Azərbaycan hətta qəti olaraq 30-40-cı yerləri tutur [6]. ÜDM göstəricilərinə baxdıqda Azərbaycan dünya dövlətləri təsnifatında 70-ci sıradadır. Bir sıra beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən Dünya Bankının reytinq düzümündə həmin mövqe təsbit ediləndir. Bu göstərici üzrə Azərbaycan Rusiya, Qazaxıstan və Ukrayna istisna olmaqla, MDB-nin başqa dövlətlərindən, həmçinin də Rusiya, Türkiyə, İran və Qazaxıstan istisna olmaqla digər bütün qonşularından öndədir. Adambaşına düşən ÜDM təsnifatına görə də Azərbaycan 70 ölkə sırasında qərar tutur. Bu göstəriciyə görə Azərbaycan Estoniya, Litva, Latviya, Rusiya və Qazaxıstan istisna olmaqla, digər bütün keçmiş Sovet Respublikalarından, həmçinin də Rusiya, Türkiyə və Qazaxıstan istisna olmaqla, digər bütün qonşularından öndə dayanır. Dünya İqtisadi Forumunun “Qlobal rəqabətqabiliyyətlilik” indeksi də ölkələr reytinqinin müəyyənləşdirilməsində aparıcılığı ilə fərqlənir. Forumun dərc etdiyi “Qlobal rəqabətqabiliyyətlilik 2014-2015” hesabatına əsasən, “Qlobal Rəqabətqabiliyyətlilik İndeksi” üzrə Azərbaycan dünyanın 144 ölkəsi arasında 38-ci yerdə qərar tutur. Bu göstərici üzrə Azərbaycan MDB məkanında lider mövqedə dayanır [8]. ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat Agentliyinin ( CIA ) hər il yayımladığı “The World Factbook” nəşri və milli statistika xidmətlərinin hesabatlarına əsaslanaraq, Azərbaycan ixracat reytinqinə görə 60-cı sıralarda yer tutur. Bu göstəricisi üzrə də Azərbaycan Rusiya, Qazaxıstan və Ukrayna istisna olmaqla, digər bütün keçmiş Sovet Respublikalarından, Rusiya, Türkiyə, İran və Qazaxıstan istisna olmaqla, digər bütün qonşularından öndədir. Son illərin tədqiqat nəticələrinə görə Azərbaycan biznes mühitinin yaxşılaşdırılması sahəsində dünyanın ən islahatçı ölkəsi kimi irəli çıxmışdır. O, bu göstərici üzrə keçmiş sovet respublikalarından Qazaxıstan, Rusiya və Ukrayna kimi ölkələrdən, həmçinin də qonşu Türkiyə və İrandan öndədir. “Standard & Poor's”, “Fitch”, “Moody’s” kimi təşkilatlar Azərbaycanın kredit reytinqini pozitiv qiymətləndirirlər. Neftin qiymətinin kəskin enişi, ayrı-ayrı makroregionlarda və ümumilkdə dünya iqtisadiyyatında gedən böhranlı vəziyyətlərə baxmayaraq, hazırda da Azərbaycan öz kredit reytinqlərini qoruyub saxlayır [7]. Maliyyə müstəqilliyini xarakterizə edən Dövlət Borcu Reytinqinə də nəzər yetirdikdə görərik ki, Azərbaycan dövlət borclarının ÜDM-dəki payı göstəricisi ən aşağı sıralarda yer alır. Bu göstərici üzrə Azərbaycan bütün keçmiş sovet respublikalarından, həmçinin də bütün qonşu ölkələrdən daha yaxşı mövqedə dayanır. KOF - Qloballaşma İndeksi üzrə də Azərbaycan keçmiş sovet respublikalarından Qırğızıstan, Ermənistan, Belarus, Tacikistan, Özbəkistandan və Türkmənistandan, həmçinin də qonşu İrandan öndədir. Azərbaycan həmçinin “Cinni indeksi”nə görə keçmiş sovet respublikalarından Rusiya, Türkmənistan, Gürcüstan, Moldova, Ermənistan və Özbəkistan, həmçinin də Qazaxıstan istisna olmaqla, bütün qonşu ölkələrdən daha yaxşı vəziyyətdədir. Azərbaycanın “İnsan İnkişafı İndeksi”, “İqtisadi Azadlıq İndeksi”, “Dünya İdarəetmə İndeksi” və “Həyat Keyfiyyəti Reytinqi” kimi göstəriciləri sistemində reytinqi mötədildir. Bütün bunlar pozitiv inkişaf ssenarisində Azərbaycanın yaxın perspektivdə ən güclü 50- 40 ölkə sırasında qərar tutmasına imkan yaradır. Bir sıra əsaslandırmalar isə 2050-ci il perspektivində Azərbaycanın 40-cı sıranı aşıb keçəcəyinə şanslı ümidlər verir. Yüklə 437,71 Kb. Dostları ilə paylaş:
|