Optik tolali lazerlar? Ularning kristallarning xossalariga ta’sirini o’rganish

III bob Bo‘yicha umumiy mulohaza va xulosalar 
Mazkur bobda olingan asosiy natijalar va mulohazalar sifatida quyidagilarni 
keltirish mumkin. 
1.
Optik metodlar yordamida mikro- va naoo‘lchamli yarimo‘tkazgichlarning 
tuzilishi va morfologiyasi o‘rganildi. Olingan natijalardan ko‘rinadiki, har ikkala 
turdagi yarimo‘tkazgichlar tuzilishi jihatidan polikristal xususiyatga xos bo‘lib, 
donadorlik va donadorliklararo chegara sohalaridan iborat. Yarimo‘tkazgich olish 
jarayonida 
saqlanib 
qolgan 
qoldiq 
kirishma 
atomlari 
mikroo‘lchamli 
yarimo‘tkazgichlarning donadorliklararo chegara sohalarining, sintez jarayonida 
termodinamik muvozanatning o‘zgarishi nanoo‘lchamli tuzilmalarning polikristal
xususiyatga xos bo‘lishiga olib keladi. 
2.
Optik tolali lazerlarning qo‘llanilishi polikristall xususiyatga ega bo‘lgan 
mikro- yoki nanoo‘lchamli tuzilmalarning donadorlik va donadorliklararo chegara 
sohalarini aniqlash imkonini beradi.
3.
Optoelektronika va fotoenegetikada optik tolali lazerlarning qo‘llanilishi 
polikristall yarimo‘tkazgichlardagi donadorliklararo chegara sohalarini boshqarish 
imkonini beradi.
Xulosa 
qilib 
aytganda,olingan 
natijalar 
mikro- 
va 
nanotuzilmali 
yarimo‘tkazgichlarning fizik xossalarini tushuntirishda muhim ahamiyatga ega. 

---

71 
Dissertatsiya ishida olingan asosiy natijalar va xulosalar 
Mavzu bo‗yicha olingan asosiy natijalar va xulosalar sifatida quyidagilarni 
keltirish mumkin: 
Santimetr to‘lqin uzunligidagi elektromagnit to‘lqinlarni kuchaytiradigan 
molekulyar generatorlar mazerlar deb atalsa, qattiq jismli, optik diapazonida ( = 
6943 A ) ishlaydigan optik generator esa lazerlar deb ataladi.
 
Nurni 
kuchaytiradigan aktiv muxitning tipiga qarab lazerlar - qattiq jismli, gazli, 
yarimo‘tkazgichli va suyuqlikli lazerlarga bo‘linadi. Lazer nurlardan metallarni 
kesishda, payvandlashda, buyumlardagi nuqsonlarni aniqlashda, medisinada nozik 
operasiyalarni bajarishda, nihoyatda toza materiallar olishda, o‘lchash texnikasida, 
aloqada ham keng foydalaniladi.
II boba tadqiqot metodlari, ularning tavsifi hamda mohiyatini yoritib 
berishga harakat qilindi. Bitiruv ishda oldinga qo‗yilgan maqsadga erishish uchun 
quyidagi tadqiqot metodlari tanlandi va qayta ishlab chiqildi:
Moddalarni o‗rganishning optik metodlari o‘rganildi va ular yordamida
mikro- va nanotuzilmali yarimo‘tkazgichlarning tuzilishi va morfologiyasini 
aniqlash uchun rengen spectral mikrozond analiz metodi tanlab olindi; 
Mikro- va nanotuzilmali yarimo‘tkazgichlar xossalarini o‘rganish metodlari, 
xususan lazer nurlaridan foydalanish imkoniyatlari o‘rganildi;
Tadqiqotlarni samarali olib borish uchun tajriba usullarining yangi 
―modifikatsiya‖larini ishlab chiqildi. Yangi modifikasiyaga ko‘ra, tadqiqot 
qurilmasi lazer nurlar manbai, mikro- yoki nanotuzilmali yarimo‘tkazgich, ularni 
bog‘lovchi optik tolalardan iborat;
Tanlangan metodlar va metodlarning yangi modifikasiyasi mikro- yoki 
nanotuzilmali yarimo‘tkazgichlarning xossalarini o‘rganishda, kutilayotgan 
natijalar bu bunday tuzilmalardagi yangi kinetik hodisalarni tushuntirishda muhim 
ahamiyatga ega bo‗lishi mumkin. 

---

72 
III bobda olingan asosiy natijalar va mulohazalar sifatida quyidagilarni 
keltirish mumkin. 
Optik metodlar yordamida mikro- va naoo‘lchamli yarimo‘tkazgichlarning 
tuzilishi va morfologiyasi o‘rganildi. Olingan natijalardan ko‘rinadiki, har ikkala 
turdagi yarimo‘tkazgichlar tuzilishi jihatidan polikristal xususiyatga xos bo‘lib, 
donadorlik va donadorliklararo chegara sohalaridan iborat. Yarimo‘tkazgich olish 
jarayonida 
saqlanib 
qolgan 
qoldiq 
kirishma 
atomlari 
mikroo‘lchamli 
yarimo‘tkazgichlarning donadorliklararo chegara sohalarining, sintez jarayonida 
termodinamik muvozanatning o‘zgarishi nanoo‘lchamli tuzilmalarning polikristal
xususiyatga xos bo‘lishiga olib keladi. 
Optik tolali lazerlarning qo‘llanilishi polikristall xususiyatga ega bo‘lgan 
mikro- yoki nanoo‘lchamli tuzilmalarning donadorlik va donadorliklararo chegara 
sohalarini aniqlash imkonini beradi.
Optoelektronika va fotoenegetikada optik tolali lazerlarning qo‘llanilishi 
polikristall yarimo‘tkazgichlardagi donadorliklararo chegara sohalarini boshqarish 
imkonini beradi.
Dissertatsiya ishida hal qilingan muammolar lazerlar texnologiyasi, ularda 
optik tolalardan foydalanish muammolar, olingan natijalar mikro- va nanotuzilmali 
yarimo‗tkazgichlarning 
xosslalarini, 
ularda 
yuz 
beruvchi 
jarayonlarni 
tushuntirishda muhim ahamiyatga ega. 

---

73