Oqtay əFƏNDİyev
Yüklə 2,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qızılbaşların əks hücumu
- Araz xan Rumlunun məğlubiyyəti
180 İmamqulu xanla Kartli çarı Simonun birgə hücumuna məruz qaldı. 20 min nəfərdən artıq düşmən əsgəri öldürüldü, zəngin qənimət ələ keçirildi 139 .
sonra Osman paşa Gəncəyə basqın təşkil etdi. Qaytas paşa başda olmaqla Osmanlı dəstəsi Kürü keçərək Gəncə bəylərindən biri olan Partal oğlu Əhməd bəyə hücum etdi. Sonuncu qaçdı, yaşayış yeri isə qarət və talanlara məruz qaldı. Osman paşa az sonra Araz xan Rumlunun qüvvə topladığı Salyana dəstə göndərdi. Lakin qızılbaşlar türklərin hücumunu dəf etdilər və Xürrəm ağanı geri çəkilməyə məcbur edə bildilər. Araz xana qarşı müvəffəqiyyətsizliyə uğrayan Osman paşa Şamaxıda möhkəmlənməyi və Krım tatarlarının gəlişini gözləməyi qərara aldı. Bu vaxt Ərəşdə Qaytas paşa İmamqulu xan Qacarın qoşunlarının hücumuna məruz qaldı. Qızılbaşlar türkləri darmadağın edərək Ərəşi tutdular. Qaytas paşa öldürüldü. Osmanlı sərkərdələrindən Əbdürrəhman bəy isə əsir düşdü. Türk hərbi qüvvələrinin bir hissəsi üsyana qalxmış və bununla da qızılbaşlara kömək etmiş sakinlərin əli ilə qılıncdan keçirildi. Ərəşin süqut etməsi xəbərini sağ qalmış bir nəfər döyüşçü Şamaxıya çatdırdı. Osman paşa onu həbs etdi və bu xəbəri əsgərlərdən gizlətdi 140
. Əbubəkr Mirzə diyarın istila edilməsində sultana xeyli kömək etdiyi üçün Şirvanda hakimiyyəti hətta ondan belə qəbul etməyə hazır idi. Lakin gözlənildiyi kimi, Əbubəkrin Şirvan hakimiyyətinə olan iddialarını müdafiə edən Şirvan feodallarının ümidləri özünü doğrultmadı. Mustafa paşa Əbubəkrə ölkənin qəti olaraq tabe edilməsi işində Osman paşaya kömək etməyi tapşırdı və vətənə qayıdan kimi, sultandan onun Şirvan hakimi təyin edilməsinə nail olacağı kimi yalançı vədlərlə onu sakitləşdirdi 141
. Qızılbaşların əks hücumu 181 Səfəvilər sarayında türk ordusunun Qarsa doğru hərəkət etməsi xəbəri alınan kimi əmirlər nə etmək lazım gəldiyi barədə müşavirə keçirməli oldular. Nəhayət, qərara gəldilər ki, sultana nəzakətli bir məktub göndərərək sərhədin pozulmasına öz etirazlarını bildirsinlər. Həm də iş elə təqdim edilirdi ki, guya söhbət yerli əhəmiyyətli münaqişədən – sərhədyanı hakimlərin sərhədi pozmasından gedir. Rəsmi müraciətdə həmçinin göstərilirdi ki, Səfəvilərin həmişə əməl etdiyi Amasya sülhü sarsılmazdır. Məktubu İstanbula çatdırmaq vəzifəsi Məhəmmədi xan Toxmağın mülazimlərindən biri olan Vəli bəy Ustaclıya həvalə edildi. O, yola düşdü. Lakin Mustafa paşanın qoşunları Ərzurumdan Qarsa gedib çıxanadək Osmanlı Türkiyəsi sərhədində yerli hakim tərəfindən tutulub saxlanıldı 142 .
üzündən hərbi toqquşmadan yaxa qurtarmağa yönəldilmiş son ümidləri puça çıxdı. Buna görə də hərbi çağırışı qəbul etməkdən başqa çarə qalmadı. Türk sultanı bu yürüşdə şəxsən iştirak etməyi lazım bilmədi. Buna görə də Səfəvilər də qərara aldılar ki, qızılbaş qoşunlarına şahın özü deyil, onun oğlu, türklərlə mübarizədə sərkərdəlik istedadı nümayiş etdirmiş Həmzə Mirzə başçılıq edəcəkdir. O, İraq, Fars və Kirmanın yığma qoşunu (ləşkər) ilə Azərbaycanın cınub hissəsinə gəlməli və yerli qoşunların birləşərək “mühafizə və müdafiə üzrə zəruri tədbirlər” görməli idi 143
. Dövlət işləri əməli olaraq şahın arvadı Xeyrənnisə bəyimin əlində olduğuna görə, o da (öz oğlundan ayrılmağın onun üçün çətin olduğuna əsaslanaraq) bu yürüşdə iştirak edirdi. Sentyabrın 27-də Həmzə Mirzə öz anası ilə Qəzvindən çıxaraq qoşunlarla Miyanəyə gəldi. Burada, müxtəlif əmirlərin öz qoşunları ilə gəlməsini gözləmək, Gürcüstanda və Şirvanda hadisələr haqqındakı son xəbərləri öyrənmək üçün on günlük fasilə elan edildi. 182 Əmirlər Miyanədə keçirilən şurada hərbi əməliyyatlar planını işləyib hazırladılar 144
. Bəziləri təklif edirdilər ki, Urmiya gölü yaxınlığında kürd tayfalarının üsyanını yatırmaq üçün öncə Təbrizə hərəkət etmək lazımdır. Onların fikrincə, sonra Ərzurum və Ərzincan istiqamətində gedərək Qars qalasını dağıtmalı, qışda isə Türkiyə hüdudlarına hücum edilməlidir. Bu xəbər o vaxt artıq Şirvanda olan Mustafa paşaya çatarkən, Ərzurumu müdafiə etmək üçün geri çəkilməyə məcbur olacaqdır. Lakin əmirlərin çoxu bu təklifə etiraz etdi və böyük Osmanlı ordusuna müqavimət göstərmək üçün zəif olan Şirvan əmirlərinə köməyə getməyi məqsədəuyğun saydı 145 .
Ərdəbildən, türklər tərəfindən tutulmamış Qarabağa doğru hərəkət etdi.
Qərara alındı ki, qoşunların başlıca qərargahı şahzadə və onun anası ilə Qaraağacda qalacaq, əmirlər isə qoşunlarla və vəzir Mirzə Salmanla Kürü küçərək, Şirvanı türklərdən azad etməyə gedəcəklər 146 .
Kür çayının keçilməsi və qızılbaş əmirlərinin qoşunlarla yaxınlaşması xəbəri Araz xan Rumluya çatdı. O, ölkəni düşmənə güzəştə getməkdə, fəaliyyətsizlikdə təqsirləndiriləcəyindən qorxaraq dərhal şimala hərəkət etməyi, Şamaxı qalasını mühasirəyə almağı, əmirlər oraya gəlib çıxanadək onu ələ keçirməyi və bununla da özünü qərargahın gözündə təmizə çıxarmağı qərara aldı. Araz xan bu niyyətlə Kürü keçdi və tələsik Şamaxıya doğru hərəkət
Yüklə 2,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|