Orxan pamuk məNİm adim qirmizi
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
49 istəyirdim. Amma bunlar venesiyalıların çəkdikləri kimi malın-mülkün deyil, təbii ki, iç zənginliyinin, PadĢahımızın aləmindəki sevinclərinin və qorxularının rəsmi olacaqdı. Pulu çəkdirməyim ehtiyat üçündür, Ģeytanı və ölümü qorxuduruq», – deyib izah elədim. «Bilmirəm dedi-qodular nə deyir. Ġstədim ki, ağaclarının ədəbiliyi, atlarının yorğunluğu, itlərinin arsızlığı PadĢahımız həzrətlərini və onun aləmini əks etdirsin. Leylək, Zeytun, Zərif və Kəpənək kimi qondarma adlı nəqqaĢların da kefləri istəyən mövzu seçmələrini istədim. Ən soyuq, ən uğursuz qıĢ gecələri belə PadĢahımın nəqqaĢlarından biri kitab üçün rəsm elədiyi Ģeyi göstərmək məqsədilə gizlincə yanıma gəlirdi. Necə rəsmlər çəkirdik, niyə belə çəkirdik, onu indi yerli-yataqlı söyləyə bilmərəm. Səndən ona görə gizlətmirəm ki, söyləyə
bilmərəm, gizlətməyimin səbəbi rəsmlərin nədən söz açdığını sanki mənim də doğru-dürüst bilməməyimdi. Amma onların necə rəsmlər olacağını bilirəm». Qaranın mənim məktubumdan dörd ay sonra Ġstanbula qayıtdığını köhnə evimiz yerləĢən küçədəki bərbərdən eĢitmiĢ, onu evə mən çağırmıĢdım. Hekayəmdə bizi
bir-birimizə bağlayacaq dərd və xoĢbəxtlik vədi olduğunu bilirdim. downloaded from KitabYurdu.org
50 «Hər rəsm bir hekayə danıĢır», – dedim. «Oxuduğumuz kitabı gözəlləĢdirmək üçün nəqqaĢ hekayənin ən gözəl məclisini çəkir. AĢiqlərin bir- birini ilk dəfə görməsi, qəhrəman Rüstəmin Ģeytani canavarın baĢını kəsməsi, öldürdüyü yad adamın öz oğlu olduğunu baĢa düĢən Rüstəmin kədəri; eĢqindən ağlını itirən Məcnun insan yaĢamayan, vəhĢi təbiətin qoynunda, aslanlar, qaplanlar, marallar, çaqqallar arasında; Ġsgəndərin savaĢdan qabaq quĢlardan gələcəyi öyrənmək üçün getdiyi meĢədə öz Ģahininin qoca bir qartal tərəfindən parçalandığını görəndə qəmə batması... Əgər hekayədə ağlımızın və
xəyal gücümüzün canlandırmaqda çətinlik çəkdiyi bir Ģey varsa, rəsm dərhal imdada yetiĢir. Rəsm hekayənin rənglərlə çiçəklənməsidir. Kimsə hekayəsi olmayan rəsm
«FikirləĢə bilməyəcəyini güman eləyirdim, – sanki peĢmanlıqla dilləndim, – amma bu ola bilərmiĢ. Ġki il qabaq PadĢahımızın elçisi kimi növbəti kərə Venesiyaya getmiĢdim. Orаda italyan ustadlarının çəkdikləri üz rəsmlərinə baxırdım. Rəsm edilənin hansı hekayənin hansı məclisi olduğunu bilmirdim, amma dərk eləməyə, hekayəni qurmağa çalıĢırdım. Günün birində saray divarında bir rəsmlə qarĢılaĢanda tutulub qaldım. downloaded from KitabYurdu.org
51 Rəsm, hər Ģeydən çox, bir adamın, mənim təki bir nəfərin rəsmi idi. Kafir idi, əlbəttə, bizim kimi adam deyildi. Amma baxdıqca ona oxĢadığımı hiss eləyirdim. Üstəlik mənə qətiyyən oxĢamırdı. Sümüksüz, yumru üzü var idi, almacıq sümükləri heç sezmirdi, bunun əvəzində mənim iri çənəmdən onda qəti yox idi. Mənə heç oxĢamırdı, amma nədənsə baxdıqca elə bilirdim ki, mənim rəsmimdir, ürəyimi oynadır». «Məni sarayda gəzdirən venesiyalı bəydən divardakı rəsmin onun dostunun, özü kimi bir əsil- nəcabətli bəyin rəsmi olduğunu öyrəndim. Həyatında özü üçün vacib nə varsa, hamısını öz rəsminə qoydurmuĢdu: arxadakı açıq pəncərədən görünən mənzərədəki tarla, kənd və rəngləri bir- birinə qarıĢıb həqiqiyə oxĢayan meĢə. Qabağındakı masanın üstündəki saat, kitablar, zaman, pislik, həyat, qələm, xəritə, kompas, qutular, onların içində qızıl pullar, baĢqa Ģeylər, xırda-xuruĢ, kim bilir, bir çox rəsmdə olduğu kimi baĢa düĢmədiyim və sezdiyim Ģeylər... Cinin, Ģeytanın kölgəsi və sonra atasının yanında gözəllər gözəli, yuxu kimi bir qız. Bu
rəsm hansı
hekayəni bəzəmək, tamamlamaq üçün çəkilmiĢdi? Rəsmə baxanda baĢa düĢürdüm ki, o rəsmin hekayəsi özüdür. Rəsm bir hekayənin ardı da deyildi, özü üçün bir Ģey idi. downloaded from KitabYurdu.org
52 QarĢısında bu cür çaĢıb-qaldığım rəsm heç ağlımdan getmədi. Saraydan çıxıb qonaq qaldığım evə qayıtdım, bütün gecəni həmin rəsm barədə fikirləĢdim. Mən də elə rəsm çəkmək istərdim. Xeyr, mənim həddim deyil, PadĢahımız elə rəsm edilməlidir! PadĢahımızı sahib olduğu Ģeylərlə, aləmini göstərən və açan hər Ģeylə birgə çəkməliyəm. Bu fikirlə bir kitab rəsm eləməyin mümkünlüyü haqda fikirləĢdim. Ġtalyan ustadı venesiyalı bəyin rəsmini elə Ģəkildə çəkmiĢdi ki, həmin rəsmin o bəyin rəsmi olduğunu dərhal baĢa düĢürdüm. O adamı heç görməmisən, tünlük içindən həmin adamı tap desələr, minlərlə adam arasından o rəsm sayəsində onu tapıb çıxara bilərdin. Ġtalyan ustadları hər hansı adamın birini digərindən qiyafələri və niĢanlarıyla deyil, üzünün Ģəkliylə ayıracaq tərzdə rəsm eləməyin üsullarını və qüvvəsini tapıblar. Portret
Üzün bircə kərə də rəsm edilibsə, artıq heç kəs səni unutdura bilməz. Sən çox uzaqlarda olanda belə rəsminə bir dəfə baxan elə hesab eləyir ki, sanki yanındasan. Həyatında səni heç görməyənlər belə sənin ölümündən illər keçəndən sonra elə bil qarĢılarında olan kimi gözlərini sənin gözlərinə zilləyə bilirlər». downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|