Orxan pamuk
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
184 Eyyubun düzənliyinə enəndə Kəpənək mənə tərəf cumdu. HəmiĢəki təki coĢmuĢ vəziyyətdə söhbətə yaltaqcasına girdi: «Bu iĢi Zeytunla Leylək elədilər», – dedi. «Mənim rəhmətliklə aram olmadığını hamı kimi, onlar da çox yaxĢı bilirdilər; hamının bundan xəbərdar olduğunu da bilirdilər. Aramızda Ustad Osmandan sonra nəqqaĢxananın baĢına kimin keçəcəyi ilə bağlı qısqanclıq, hətta qarĢılıqlı ifadə edilmiĢ xoĢagəlməz duyğular, düĢmənçilik var. Ġndi günahın mənim üstümdə qalacağını, ən azı, xəzinədarbaĢının, onun istiqamətləndirməsiylə də PadĢahımızın məndən, yox, bizdən uzaqlaĢacağını güman eləyirlər. ««Biz» dediyin siz kimsiniz?» «NəqqaĢxanada qədim əxlaqın qalmasını, Əcəm ustalarının yoluyla gedilməsini, pul xətrinə hər mövzunun rəsm edilməməsini deyirik. Kitablarımıza silahların, orduların, əsirlərin, fəthlərin əvəzinə qədim əfsanələrin, rəvayətlərin, hekayələrin daxil edilməsini, qədim qəliblərdən boyun qaçırılmamasını, nadir nəqqaĢların ÇarĢıdakı dükanlarda üç-beĢ quruĢ üçün hər qarĢısına çıxana hər mövzunu çəkib səfil Ģeylər eləməməli olduğunu deyirik. PadĢahımız həzrətləri bizə haqq verir. «Özünə boĢ-boĢuna iftira eləyirsən», – söhbəti qısa eləsin deyə dilləndim. «NəqqaĢxanada
185 bu iĢi görəcək tinətdə bir kəsin tapılmayacağına əminəm. Hamınız qardaĢsınız. Qabaqlar rəsm edilməmiĢ beĢ-üç mövzunun çəkilməsində düĢmənçilik ediləcək bir zərər yoxdu». Eyni anda eyni xəbəri ilk dəfə eĢidəndə elədiyim kimi, qəti bir gerçəyi qavradım. Zərif əfəndinin qatili saray nəqqaĢxanasında püxtələĢmiĢ ustalardan biriydi, həm də qarĢımda qəbiristanlığın yoxuĢunu çıxan kütlənin içindəydi. Həmin məqamda qatilin Ģeytanlıq və fəsada davam eləyəcəyindən, mənim hazırladığım kitaba düĢmən olduğundan, böyük ehtimalla, evə gəlib kitabım üçün naxıĢ və rəsm iĢi aldığından da əmindim. Evimə gəlib-gedən nəqqaĢların, rəssamların çoxu kimi, Kəpənək də qızıma aĢiqmi olmuĢdu? Ġddialarını irəli sürəndə mənim bəzi vaxtlar ondan öz düĢündüklərinin tamamilə əksi olan rəsmlər istədiyimi unutmuĢdumu, yoxsa ustalıqla sözmü vururdu?.. Yox, söz vurmaz, bir az sonra fikirləĢdim. Kəpənəkdə də o biri usta nəqqaĢlarda olduğu kimi mənə qarĢı açıq-aĢkar bir minnət duyğusu vardı: savaĢlar və PadĢahımızın etinasızlığı üzündən xəzinədən nəqqaĢlara verilən pullar, hədiyyələr kəsiləndə hamısı yeganə ciddi əlavə gəliri bir müddət mənim kitabım sayəsində qazanmıĢdı. Məni bir-birilərindən qısqandıqlarını bilirdim, hətta
186 buna görə – yalnız buna görə yox – onlarla evimizdə ayrı-ayrı tapıĢıb-görüĢürdüm, bu da heç mənə düĢmənçilik duyacaqları mənasına gəlmirdi. NəqqaĢların hamısı o qədər yetkin adamlar idi ki, mənfəətləri üzündən sevməyə məcbur olduqları bir adamı ağıllı tərpənib-eləyib, daha insani səbəb tapıb səmimiyyətlə sevməyi bacarardılar. Sükut uzanmasın, eyni mövzuya
qayıdılmasın deyə: «MaĢallah, eniĢi endikləri sürətlə tabutu yoxuĢ yuxarı da çıxara bilirlər», – dedim. Kəpənək
bütün diĢlərini göstərəcək xoĢagələn bir tərzdə gülümsədi: «Soyuqdan». «Beynimdən keçirdim ki, indi bu adam öldürə bilərmi. Məsələn, qısqanclıqdan. Daha sonra da məni? Bir bəhanə uydurar: bu adam dinimə küfr eləyir. Amma böyük ustaddı, əsl istedaddı, niyə öldürsün? Qocalıq təkcə yoxuşlarda çətinə düşmək
çarəsizlikdən cariyə qızın yasaq yatağına həyəcanla yox, savab kimi girməkdi. Ani sevgiylə o anda verdiyim qərarımı üzünə söylədim: «Kitabımı artıq davam etdirməyəcəm». «Necə?» – üzü dönən Kəpənək dilləndi. «Uğursuzluq var onda. PadĢahımız da pulu kəsdi. Zeytunla Leyləyə də de».
187 Bəlkə yenə sual verəcəkdi, amma birdən özümüzü yamacdakı sıx sərv ağacları, hündür alaq otları və qəbir daĢları arasındakı qəbir yerində gördük. Qəbrin ətrafı sıra-sıra kütləylə dolduğuna görə «bismillah» və «əla milləti-Rəsulullah» nidalarının və
sözlərinin aĢkar
ucalıb qatılaĢmasından meyitin həmin məqamda qəbrə endirildiyini baĢa düĢdüm. «Üzünü yaxĢı-yaxĢı açın», – kimsə dilləndi. Kəfəni sıyırırlar, bir gözü qalan əzik baĢlı ölüylə göz-gözə baxıĢırlar; amma arxa tərəflərdə olduğuma görə heç bir Ģey görə bilmirdim. Ölünün gözlərinin içinə mən məzar baĢında yox, tamamilə baĢqa bir yerdə baxmıĢdım.
babaları Kıbrıs adasını venesiyalılardan almağı beyninə salmıĢ, ġeyxülislam Əbussuut əfəndi də bir vaxtlar misirli sultanlar tərəfindən həmin adanın Məkkə və Mədinənin iaĢəsinə ayrıldığını dərhal xatırladıb, din sarıdan müqəddəs olan yerləri əhatə eləyən bir adanın xristian gavuru əlində qalmasının düzgün olmadığı barədə fitva vermiĢdi. Beləcə, mənim öhdəmə ilk elçilik vəzifəm kimi, venesiyalılara bu gözlənilməz qərarı, adalarını bizə verməli olduqlarını bildirmək təki çətin bir iĢ düĢmüĢdü. Venesiyada kilsələri gəzmiĢ, körpülərə, saraylara heyrətlənmiĢ, ən çox varlı evlərindəki
Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|