Orxan pamuk
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
218 21. MƏN ƏNİŞTƏNİZƏM
Beləcə, cümə səhəri ona PadĢahımızın firəng ustadları tərzində rəsminin salınacağı kitabı təsvir eləməyə baĢladım. BaĢlanğıc nöqtəm eyni hekayəni PadĢahımıza necə
danıĢdığım, onu
kitabı hazırlamağa necə inandırdığımdı. Amma gizli məqsədim hekayələrin qarĢısındakı, hələ qələmə almağa baĢlaya bilmədiyim hekayələri Qaraya yazdırmaqdı. Kitabın
rəsmlərinin çoxunu
baĢa çatdırdığımı, son rəsmin tamamlanmaq üzrə olduğunu dedim. «Kitabımda ölümün rəsmi var», – dedim. «PadĢahımızın aləmin necə rahat yer olduğunu göstərə bilməsi üçün ağıllı nəqqaĢ Leyləyə çəkdirdiyim ağacın rəsmi var, Ģeytanın rəsmi var, bizi lap uzaqlara aparan atın rəsmi var; həmiĢə pusağan və bic köpək var, pul var... Bunları nəqqaĢxananın usta nəqqaĢlarına elə gözəl rəsm etdirdim ki, – Qaraya dedim, – bircə dəfə görsən, yazısının nə olacağını dərhal deyəcəksən, şeir və
Bir ara qızımı ona verə biləcəyimi demək barədə düĢündüm. Bu evdə bizimlə birlikdə qalarmı? Sonra öz-özümə dedim, indi səni çox
219 diqqətlə dinləməyinə, üzündəki uĢaq sadəlövhlüyünə inanma, ġəkurəni götürüb aradan çıxmaq istəyir. Amma Qaradan baĢqa kitabımı tamamlaya biləcək bir kimsəm də yox idi. namazından qayıdanda italyan
ustadlarının rəsmdəki ən böyük tapıntısı olan kölgələrdən də söz açdım. «Əgər, – dedim, – sanki küçədə gedən, duran, gəvəzəlik eləyib dünyaya baxan kimi rəsmimizi oradan, küçədən çəkiriksə, firəng ustadlarının çəkdiyi təki, küçələrdə ən çox görülən Ģeyi – kölgəni də rəsmə daxil eləməyi öyrənməliyik». «Kölgə necə rəsm edilə bilər ki?» – Qara soruĢdu. Məni dinləyəndə bəzən baldızım oğlunda səbirsizlik görürdüm. Aradabir özünün gətirdiyi monqol hoqqasıyla oynayırdı. Bəzən də ocağın dəmirini götürüb, ocağı qarıĢdırırdı. Bəzən də mənə elə gəlirdi ki, o dəmiri kəlləmə endirib məni öldürmək istəyir. Naxışı Allahın baxışlarından
eləmədən uzun-uzadı oturur, nəzərlərini gözümün içindən çəkmirdi. Güman eləyirdim ki, «Qızını əldə eləyənə qədər sənin kölən də olaram», – deyə
220 fikirləĢir. Bir dəfə eynilə uĢaq vaxtlarında elədiyim kimi onu bağçaya çıxartdım, ağacları, günün yarpaqlara dəyməsini, əriyən qarı, küçəmizdəki evlərin uzaqlaĢdıqca daha kiçik görünməyindəki məntiqi ata kimi baĢa salmaq istədim. Amma bu elədiyim səhv idi: bu qədəri belə aramızda çoxdan qurulmuĢ, bir növ ata-oğul münasibətinin çoxdan tükəndiyini mənə göstərməyə bəs elədi. UĢaq vaxtındakı marağın və öyrənmə həvəsinin yerini qızına göz qoyduğu əldən düĢmüĢ adamın səfehləmələrinə qarĢı göstərilən səbir tutmuĢdu. On iki il ərzində gəzdiyi ölkələrin, Ģəhərlərin ağırlığı, tozu var gücüylə baldızım oğlunun ruhuna enmiĢdi. Məndən də yorğun idi, ona yazığım gəldi. Təkcə on iki il qabaq ġəkurəni ona vermədiyimə görə yox (bu, mümkün
deyildi), amma
müsəlman nəqqaĢların, heratlı əfsanəvi ustadların üsullarından xaric rəsmlər xəyalıma gətirdiyim, həmin səfehləmələri israrla baĢa saldığıma görə də hiddətləndiyini düĢünürdüm, ölümümün onun əlindən gələcəyini də elə belə təsəvvür elədim. Amma ondan qorxmurdum: tamamilə əksinə, onu qorxutmağı sınaqdan keçirdim. Çünki qorxunun yazmasını istədiyim yazıya uyğun gələcəyini hiss eləyirdim. «O rəsmlərdəki kimi, insan özünü dünyanın mərkəzinə qoymağı bacarmalıdı», – dedim, təklif elədim:
221 «NəqqaĢlarımdan biri mənə ölümün rəsmini çox gözəl Ģəkildə çəkdi. Ona baxarsanmı?» Bir il ərzində usta nəqqaĢlara gizli çəkdirdiyim rəsmlərimi ona göstərməyə elə bu cür baĢladım. Əvvəlcə bir az çəkinirdi, hətta qorxurdu. Ölümün bir çox «ġahnamə» əlyazmasında görünəcək ölüm məclislərindən, Əfrasiyabın SiyavuĢun baĢını kəsməsi, ya da Rüstəmin oğlu olduğunu bilmədən Söhrabı öldürməsindən ilham almaqla rəsm edildiyini görəndə mövzuya dərhal girə bildi. Rəhmətlik Sultan Süleymanın cənazəsini göstərən rəsmlərin kədərli və vüqarlı rəngləriylə çəkdirdiyim rəsmdə firəng ustadları tərzində forma anlayışı və mənim öz qələmimlə əlavə olunmuş kölgələmə cəhdi vardı. Üfüq cizgisini və buludları bir-birinə qarıĢdıran Ģeytani dərinliyi qeyd elədim. Ölümün Venesiya saraylarında portretlərini gördüyüm, hamısı da özünə oxĢar olmaq üçün çırpınan gavur Ģəxsiyyətləri sayaq, bənzərsiz bir xüsusiyyət təki rəsm edildiyini xatırlatdım: «O qədər yeganə və bənzərsiz olmağı arzulayır, bunu elə bir Ģiddətlə istəyirlər ki, – dedim, – bax, bax ölümün gözlərinin içinə, insan ölümdən yox, bu yeganə, bənzərsiz və müstəsna olmaq istəyinin Ģiddətindən qorxur. Bu rəsmə bax, onun hekayəsini yaz. Ölümü danıĢdır, elə kağızı, mürəkkəbi də. Yazdığını dərhal xəttata verəcəyəm». Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|